H1.3 Sociale wetten en kiesrecht

§1.3 Sociale wetten en kiesrecht
Staatsinrichting van Nederland
Tas op de grond
Pak je pen/schrift 
1 / 43
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo t, mavoLeerjaar 4

In deze les zitten 43 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 70 min

Onderdelen in deze les

§1.3 Sociale wetten en kiesrecht
Staatsinrichting van Nederland
Tas op de grond
Pak je pen/schrift 

Slide 1 - Tekstslide

Herhaling 1.2 

Examenvraag

Uitleg §1.3

Huiswerk 


Deze les 

Slide 2 - Tekstslide

Herhaling
Stroming
Partijnaam
Personen
Opgericht
Protestanten
Antirevolutionaire partij (ARP)
Abraham Kuypers
1879
Liberalen
Liberale Unie
nvt
1885
Socialisten
(sociaal-democraten)
 Sociaal-democratische arbeiderspartij (SDAP)
Pieter Jelles Troelstra
1894
Rooms-Katholieken
Rooms-Katholieke Staatspartij
(RKSP)
Herman Schaepman
1926

Slide 3 - Tekstslide

Examenvragen
Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Slide 4 - Tekstslide

Examenvragen
Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Slide 5 - Tekstslide

§1.3 Sociale wetten en kiesrecht
A: nieuwe wetten
Je kunt beschrijven hoe sociale wetten werden ingevoerd en hoe het kiesrecht werd uitgebreid

Slide 6 - Tekstslide

Sociale wetten vanaf 1873

Kinderwetje van Van Houten (1874)
  • Onder de 12 jaar niet in fabrieken werken

Ongevallenwet (1901)
  • Recht op uitkering bij ongeval als je niet in fabriek kon werken

Woningwet (1901)
  • Woningen moeten aan bepaalde voorschriften voldoen
§1.3
Sociale wetten en kiesrecht
A
DeBoze burgers
Nieuwe wetten

Slide 7 - Tekstslide

  • In 1887 grondwet gewijzigd: 
  • censuskiesrecht werd afgeschaft.
  • Nieuwe artikel 80 gaf aan alle mannen! 
  • met ‘kentekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand’ kiesrecht.
  • Vervolgens kiesrecht steeds uitgerekt, net als rubber.
  • Nieuwe artikel met bijnaam 
  • caoutchouc-artikel. (caoutchouc is Frans voor rubber)
  • 1890-1913: 14% naar 65% volwassen
§1.3
Sociale wetten en kiesrecht
A
DeBoze burgers
Nieuwe wetten

Slide 8 - Tekstslide

timer
15:00
Veel succes!
AAN DE SLAG!
Wat?
Maken: vraag 1 t/m 5 van P1.3A
Waarom?
Zo begrijp je de leerdoelen beter
Hoe?
Lees de teksten, maak de vragen
Hulp?
Rood= stilte, geen vragen
Oranje= stilte, je mag vragen stellen aan mij
Groen= zachtjes overleggen
Klaar?
Lees anders blz. P1.3B alvast door

Slide 9 - Tekstslide

§1.3 Sociale wetten en kiesrecht
B: Rechten voor vrouwen 

Slide 10 - Tekstslide

Examenvragen
Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Slide 11 - Tekstslide

Examenvragen
Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Slide 12 - Tekstslide

Examenvragen
Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Slide 13 - Tekstslide

Examenvragen
Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(3 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Slide 14 - Tekstslide

19e eeuwse beeld van de vrouw:
  • Rijke vrouw verzorgt thuis het gezin. 
  • Arme vrouw werkte, maar verdiende minder dan de man
  • Getrouwde vrouwen mochten niet zonder toestemming man geld uitgeven
  • Vrouwen mochten niet doorleren
  • Vrouwen mochten bepaalde beroepen niet uitoefenen
Leerdoel:
Je kan uitleggen waarvoor feministen streden tijdens de eerste feministische golf.
Begrippen:
feminisme
eerste feministische golf
vrouwenkiesrecht
§1.3
Sociale wetten en kiesrecht
B
DeBoze burgers
Rechten voor vrouwen

Slide 15 - Tekstslide

Deze positie van de vrouw zorgde voor de opkomst van het feminisme
Feministen strijden voor gelijke rechten en kansen voor vrouwen (vrouwenemancipatie)

§1.3
Sociale wetten en kiesrecht
B
DeBoze burgers
Rechten voor vrouwen

Slide 16 - Tekstslide

Slide 17 - Video

Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs bekende feministen.

  • hoorden bij de eerste feministische golf

  • 1889 Drucker; VVV (Vrije Vrouwen Vereeniging). 
  • Deze vereniging wilde dat mannen en vrouwen voor de wet gelijk zouden worden.

  • Later richtten Drucker en Jacobs samen de VvVK op (Vereeniging voor Vrouwen Kiesrecht)

  • De eerste feministen kwamen ook op voor toelating tot hoger onderwijs

§1.3
Sociale wetten en kiesrecht
B
DeBoze burgers
Rechten voor vrouwen

Slide 18 - Tekstslide

De meningen over het vrouwenkiesrecht (het recht van vrouwen om te stemmen en GEKOZEN te worden) verschilden:

  • Socialisten steunden maar algemeen mannenkiesrecht vonden zij belangrijker: arbeider gaat voor de vrouw

  • Confessionelen vonden het maar niets: politiek was iets voor het gezinshoofd (de man)

  • Liberalen waren verdeeld: de meesten wilden kiesrecht voor vrouwen

§1.3
Sociale wetten en kiesrecht
B
DeBoze burgers
Rechten voor vrouwen

Slide 19 - Tekstslide

§1.3 Sociale wetten en kiesrecht
C: Algemeen kiesrecht

Slide 20 - Tekstslide

Slide 21 - Tekstslide

Leerdoel
Je kunt herkennen en uitleggen door welke veranderingen in 1917 en 1919 Nederland een echte democratie werd.

Slide 22 - Tekstslide

Het Caoutchouc-artikel werd ingevoerd in:
A
1848
B
1887
C
1914
D
1918

Slide 23 - Quizvraag

Het Caoutchouc-artikel heeft als gevolg dat:
A
Iedereen mag stemmen
B
Alle mannen mogen stemmen
C
De kiesdrempel steeds lager wordt
D
Er rubber ingevoerd wordt vanuit Indie

Slide 24 - Quizvraag

Situatie in Nederland

  • Strijd voor Algemeen Kiesrecht

  • Strijd voor Vrouwenkiesrecht

  • Schoolstrijd

Slide 25 - Tekstslide

Caoutchouc-artikel
1887

  • 'Rubberen regel' in de Grondwet, waarbij kiesrecht wordt gegeven aan volwassen mannen 'die daarvoor geschikt zijn'.
  • Klinkt vaag, en dat was ook de bedoeling --> 
  • eisen konden steeds worden verlaagd. 
  • Aan deze 'rubberen' flexibiliteit dankt het artikel haar naam.

Slide 26 - Tekstslide

Situatie in de wereld

  • Eerste Wereldoorlog

  • Russische Revolutie

  • Strijd voor Vrouwenkiesrecht

Slide 27 - Tekstslide

Politieke tegenstellingen

  • Socialisten: eis algemeen kiesrecht --> liberalen + confessionelen NIET
  • Confessionelen: eis geld voor bijzondere scholen --> liberalen + socialisten NIET = SCHOOLSTRIJD
  • Confessionelen + socialisten besluiten op elkaars voorstellen te gaan stemmen, waardoor er toch een meerderheid ontstaat.
  • Hierdoor --> liberalen buiten spel gezet

Slide 28 - Tekstslide

Pacificatie 1917
  • Pacificatie = letterlijk: het sluiten van vrede
  • Tussen politieke partijen politieke vrede gesloten door een oplossing te vinden voor een aantal politieke problemen.....
  • Liberalen + socialisten + confessionelen: 2/3 deel meerderheid in 2e Kamer nodig om grondwet aanpassen

Slide 29 - Tekstslide

3 belangrijkste gevolgen van de Pacificatie 1917 
  • 1. Algemeen Kiesrecht voor mannen (vanaf 23 jaar)


  • 2. Einde aan de Schoolstrijd: zowel Openbaar- als Bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid=financiële gelijkstelling


Slide 30 - Tekstslide

3 belangrijkste gevolgen van de Pacificatie 
  • 3. Verandering kiesstelsel:  districtenstelsel wordt vervangen door evenredige vertegenwoordiging
  • Tegenwoordig nog steeds.

  • Kiesrecht voor vrouwen 
  • 1917: passief kiesrecht(wel verkiesbaar, niet stemmen)
  • 1919: actief kiesrecht(wel verkiesbaar en ook stemmen)

Slide 31 - Tekstslide

Voordelen van het districtenstelsel

  • Kandidaten persoonlijk bekend bij kiezers

  • Kandidaten kennen het gebied, de bevolking en de problemen

  • Vergroten politieke interesse

Slide 32 - Tekstslide

Nadelen van het districtenstelsel
  • The winner takes it all: uitgebrachte stemmen op verliezers tellen niet meer mee

  • Alleen de lokale kandidaat is bekend, kandidaten uit andere gebieden niet

  • Kleine partijen maken vaak weinig kans

Slide 33 - Tekstslide

Voordelen van evenredige vertegenwoordiging

  • Alle (geldige) stemmen tellen

  • Ook kleine partijen hebben meer kans

  • Meer kleine partijen, meer overleg nodig: grote partijen kunnen dus soms niet zonder kleine partijen

Slide 34 - Tekstslide

Nadelen van evenredige vertegenwoordiging
  • Vaak alleen nummer 1 van de lijst (de lijsttreker) is bekend

  • Vaak veel kandidaten uit de Randstad. Mensen in de provincie voelen zich niet serieus genomen

  • Veel kleinere partijen (versplintering)

Slide 35 - Tekstslide

Nog een gevolg van de Pacificatie
  • Vanaf 1919 Parlementaire democratie
  • Bestuursvorm waarbij macht ligt bij parlement gekozen door alle burgers

  • Einde van de politieke macht van de Liberalen: 
  • pas in 2010 komt er weer een Liberale minister-president
  • ?
  • Mark Rutte

Slide 36 - Tekstslide

Verhoudingen vóór en na de Pacificatie van 1917

Slide 37 - Tekstslide

'Sinterklaasfeest van 1917'
Aletta Jacobs
Zij krijgt hier 'niks', omdat vrouwen slechts passief en geen actief kiesrecht kregen.
Pieter Jelles Troelstra
Hij was blij, omdat er algemeen kiesrecht voor mannen kwam.
Abraham Kuyper
Hij was blij, omdat er ook geld kwam voor bijzonder onderwijs.

Slide 38 - Tekstslide

timer
15:00
Veel succes!
AAN DE SLAG!
Wat?
Maken: vraag 12 t/m 15 van P1.3C
Waarom?
Zo begrijp je de leerdoelen beter
Hoe?
Lees de teksten, maak de vragen
Hulp?
Rood= stilte, geen vragen
Oranje= stilte, je mag vragen stellen aan mij
Groen= zachtjes overleggen
Klaar?
Lees anders blz. P1.4A alvast door

Slide 39 - Tekstslide

Examenvragen
Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(2 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Slide 40 - Tekstslide

Examenvragen
Stap 1: Zelfstandig in stilte oplossen
(2 minuten)

Stap 2: In duo's bespreken en tot een conclusie komen
(2 minuten)

Stap 3: Klassikaal bespreken

Slide 41 - Tekstslide

Huiswerk

Maken:
  • §1.3C: 1 t/m 15 

Slide 42 - Tekstslide

Aan het einde van de 19e eeuw werden er sociale wetten ingevoerd:
Kinderwetje van Van Houten, Ongevallenwet, Woningwet.
Het caoutchouc-artikel zorgde ervoor dat steeds meer mannen kiesrecht kregen.

Feministen strijden voor gelijke rechten en kansen.
Tijdens de Eerste Feministische Golf streden Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs voor o.a. vrouwenkiesrecht.

De pacificatie van 1917 zorgde voor een aantal veranderingen van de grondwet: 
  • De financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs
  • Algemeen mannenkiesrecht
  • Evenredige vertegenwoordiging
Afsluiting

Slide 43 - Tekstslide