Les 7: Klimaatverandering en het Deltaprogramma

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar

Deze les

Vooruitblik

Deze les

Vooruitblik

D                C                B                A       

      Lesdoel

Tijdens deze les leren we wat klimaatverandering betekent voor Nederland. We kijken naar de verschillende scenario's die IPCC en KNMI hebben gemaakt.
We kijken waar zee het strand bouwt en waar het kustafslag heeft.
Op basis van de beslissingen van de Tweede Deltacommissie praten we over integraal waterbeer.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. De leerlingen kennen wat klimaatverandering is . 

2. De leerlingen kennen wat verzilting is . 

3. De leerlingen kennen wat absolute zeespiegelstijging is . 

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Klimaatverandering

1. neerslagpatronen veranderen:

- meer neerslag op de ene plek, minder neerslag   op de andere plek

- onregelmatiger neerslagregiem met:  

+ heftigere buien => groter overstromingsrisico  

+ perioden van droogte => meer verdroging

Klimaatverandering

2. zeespiegelstijging:

- uitzetten van opwarmend zeewater

- smelten landijs

IPCC

Intergovernmental Panel on Climate Change

rapport 2023:

- de aarde is met 1,1 °C opgewarmd sinds   eind 19e eeuw

- de mens is verantwoordelijk - 1,5 °C uit het klimaatakkoord van Parijs wordt   naar verwachting al in 2033 bereikt

- het snel terugdringen van de uitstoot van   broeikasgassen is nodig

- sommige klimaateffecten zullen hoe dan ook   een tijdlang doorgaan

KNMI

IPCC scenario’s vertaalt naar Nederland

- scenario’s met een hoge (H) en lage (L) CO₂

-uitstoot- nat (n) en droog (d) scenario

  Gevolgen voor Nederland

1. Het neerslagregiem wordt onregelmatiger:

- meer extreme buien, maar ook vaker droogte

- vaker kans op wateroverlast

 Gevolgen voor Nederland

2. Toenemende droogte:

- problemen met landbouw

- uitdroging van de bodem

Oorzaken:

- verdamping

- snelle waterafvoer (kanalisatie van rivieren, verstening)

- daling van de bodem

 Gevolgen voor Nederland

3. de afvoer van rivieren

- onregelmatiger regiem van de Rijn:  

+ hogere (piek)afvoer in de winter door meer regen ten opzichte van sneeuw  

+ lagere afvoer in de zomer door meer verdamping (en niet meer neerslag)

- onregelmatiger regiem van de Maas:  

+ hogere afvoer in de winter door meer neerslag  

+ lagere afvoer in de zomer door meer verdamping (en niet meer neerslag)

 Gevolgen voor Nederland

4. zeespiegelbeweging

=> stijgt de laatste 120 jaar sneller dan de honderden jaren daarvoor

Absolute zeespiegelstijging = hoeveelhet gemiddelde waterpeil stijgt.

Relatieve zeespiegelstijging = absolutezeespiegelstijging + absolute bodemdaling

 Gevolgen voor Nederland

4. zeespiegelbeweging

=> stijgt de laatste 120 jaar sneller dan de honderden jaren daarvoor

Absolute zeespiegelstijging = hoeveelhet gemiddelde waterpeil stijgt.

Relatieve zeespiegelstijging = absolutezeespiegelstijging + absolute bodemdaling

 Gevolgen voor Nederland

4. zeespiegelbeweging

=> Kustafslag, verzilting en overstromingsgevaar nemen toe

 Gevolgen voor Nederland

5. jaargemiddelde temperatuur stijgt

  Geschiedenis waterbeheer

- 1953 Watersnoodramp

- 1953 Deltacommissie: advies voor hele Nederland op

- 1954 => Deltawerken

- Rijkswaterstaat (sinds XVIII eeuw) voert waterbeheer  uit (nationaal niveau)

- Watershappen (sinds XII eeuw) controleren risico en kwaliteit van water en dijken.

- 2008 Tweede Deltacommissie met focus op veiligneid en adaptatie

- 2014 nieuw Deltaprogramma

     De Tweede Deltacommissie

gaf advies over of en hoe we in Nederland kunnen blijven wonen

Hoofdpunten

1 Biedt hetzelfde beschermingsniveau aan iedere Nederlander die achter een dijk woont. de kans op overlijden door een overstroming mag niet > dan 1 op de 100.000 per jaar

2 Biedt meer bescherming op plaatsen waar sprake kan zijn van grote groepen slachtoffers en/of grote economische schade.

3 Biedt meer bescherming op plaatsen waar uitval van vitale infrastructuur grote landelijke gevolgen kan hebben.

     Integraal waterbeheer: Deltaprogramma

= waterbeheer waarbij rekening wordt gehouden met alle belangen van en functies in een gebied.

1 integraal waterbeheer

2 kijken naar de gevolgen voor waterveiligheid en zoet water op de lange termijn

3 oplossingen moeten flexibel zijn

4 er moeten meerdere strategieën klaarliggen

Oplossing: adaptatie

Adaptatie = je aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering.

Mitigatie = het voorkomen van klimaatverandering.

Acceptatie = belangrijk om klimaatmaatregelen te laten slagen.

     Kleine afsluiting

klimaatverandering

IPCC en KNMI

scenario's met Hd/n en Ld/n

neerslagregiem

relatieve zeespiegelstijging

duinafslag

verziltiing 2.0

Tweede Deltacommissie

Ingeraal waterbeheer

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

Zelf aan de slag

Lees 2.1

Maak de opdrachten 5 t/m 9 op blz. 76-77

opdracht 5

opdracht 6

opdracht 7

opdracht 8

opdracht 9

     Grote afsluiting

Tijdens deze les leren we wat klimaatverandering betekent voor Nederland. We kijken naar de verschillende scenario's die IPCC en KNMI hebben gemaakt.
We kijken waar zee het strand bouwt en waar het kustafslag heeft.
Op basis van de beslissingen van de Tweede Deltacommissie praten we over integraal waterbeer.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Oud examenopdracht 1/3

      Opdrachten           Bronnen            Antwoorden

Oud examenopdracht 2/3

      Opdrachten           Bronnen            Antwoorden

Oud examenopdracht 3/3

      Opdrachten            Bronnen                Antwoorden

retrieval practice

https://quizlet.com/nl/744072910/vwo-5-wonen-in-nederland-flash-cards/?i=1fo1jg&x=1jqt

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com