2.1 Wereldsysteem

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4-6

Wat is het? Peper

Wat zegt het uitdrukking? Peperduur

Wat heeft het met GLO te maken?

Peper werd van ver gehaald. Was zo kostbaar en duur, dat het enige tijd als betaalmiddel of salaris gebruikt werd. Ook later, toen peper op grotere schaal verbouwd werd, bleef het een duur product.

Lesdoelen 2.1

Einde van deze les kun je de volgende vragen beantwoorden:

• Hoe zit het wereldsysteem in elkaar?
• Wat wordt bedoeld met de neokolonialisme
• Wat is ruilvoetverslechtering?
  
• Wat is Triade en wat is Global shift?
  

Website laten zien

Wat valt op

Triade! Periferie

https:

Goederenstromen

Wereldsysteem

Bouwstenen (landen), 

1. centrum / semiperiferie / periferie 
2. economische activiteiten en omvang                            
3. relaties: politiek / economisch / cultureel

centrum-periferie

Global Shift

Oude internationale arbeidsverdeling:

Periferie

/kolonie:                 

• Levert grondstoffen (aan kolonisator) en diende als exploitatiekolonie 

Centrum

• Hier kwam de industrie op gang (industrialisatie)
• Verwerkten grondstoffen tot (eind)producten
• Verkochten en vervoerden de producten (marketing en distributie)

Nieuwe internationale arbeidsverdeling:

Periferie:                 

• Levert grondstoffen aan semi-periferie/centrum voor de productie van goederen
• Hebben last van ruilvoetverslechtering/negatieve handelsbalans

Semi-periferie:                 

• Verwerkt grondstoffen tot halffabricaten/eindproducten
• Landen waar de industrie (nu pas) opkomt (industrialisatie)
• Nemen ook simpele dienstverlenende taken over (verschil tussen verschillende semi-perifere landen )

Centrum:                 

• Research and Development (kennisniveau is hoog)
• Marketing and Distribution (koopkracht is hoog) 
• Concurrentie tussen centrumlanden -> positie behouden
• Innovatie 

Gevolgen

• Productie van (vooral) laagwaardige goederen steeds meer naar lagelonenlanden. 
  
• De semiperiferie wordt belangrijke producent van goederen en diensten. 
  
• Veel maakindustrie verdwijnt uit de centrumlanden. R&D blijft.
  

Nike

Vragen

Waarom voldoet het aan huidige wereldsysteem?

Waar Hoofdkantoor

Waar maak? Waarom daar?

Waarom niet huidige wereldsysteem?

Waar grondstoffen?

Waar distributiecentrum? Waarom daar?

NEOKOLONIALISME

Periferie blijft gebonden aan de kernlanden. Armere landen economisch afhankelijk zijn van rijke landen, ondanks politieke onafhankelijkheid.  Wie zijn nu (naast de centrumlanden) de machthebbers?

Waarom blijft afhankelijkheid?

Multinationals

Eenzijdige handel periferie:

samenstelling & richting (bestemming) 

Triade, maar dit verandert!

Ruilvoet

• Ruilvoetverslechtering
  

Ruilvoetverslechtering

Je moet meer producten exporteren om hetzelfde te kunnen importeren. Oorzaak? 

• Eenzijdige handel periferie: 
• Samenstelling & richting (bestemming) 

 

Korte samenvatting: Wereldsysteem verandert door globalisering

• Vroeger:
• Periferie: levert/exporteert grondstoffen
• Centrum: verwerking tot halffabricaten en eindproducten, afzetmarkt
• Nu:
• Periferie: levert/exporteert grondstoffen
• Semiperiferie: verwerking tot halffabricaten en (laagwaardige) eindproducten
• Centrum: Hoofdkantoren, R&D, hoogwaardige industrie en afzetmarkt

Aan de slag:

H2 §1: vraag 2, 5, 8, 10

CSE vraag

• Mondiale drugshandel

CSE vraag

Mondiale drugshandel

Stelling: "De productie van en de handel in drugs past in het centrum-periferiemodel."

• Geef 2 argumenten voor deze stelling
• Geef 2 argumenten tegen deze stelling
  

Voor

1. Consumptie vindt vooral plaats in centrumgebieden
2. Meeste handelsstromen gericht op centrumgebieden
3. Verbouw grondstoffen vindt vooral plaats in perifere gebieden 

Tegen

1. Belangrijke financiele centra in perifere gebieden
2. Handelsstromen tussen perifere gebieden
3. Perifeer land als Colombia teelt maar ook productie (= verwerking) 

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

2011

Koloniale structuur

Waarom zo?

Type kolonie?

vestigingskolonie / exploitatiekolonie

Hoe te zien?

Autowegen

China investeert in Afrika

Uitbreiding infrastructuur

• Door oorlogen, moeilijk terrein en financiële problemen ontbrekende delen in het netwerk. 

Uit het hoofd

Noem 3 kenmerken van de periferie

Wat zijn centrumlanden?

1. De meest onderontwikkelde landen
2. De meest ontwikkelde landen in Afrika
3. De meest ontwikkelde landen in de wereld
4. De meest ontwikkelde landen in de periferie.

India is duidelijk op weg naar meer ontwikkeling door meer industrie en diensten. India behoort tot...

1. het centrum
2. de semi-periferie
3. de periferie
4. de post-periferie

Hegemoniale staten liggen in de periferie

1. Juist
2. Onjuist

Welk exportproduct laat zien dat India een semi-perifeer land is?

1. ijzererts
2. (goedkope) medicijnen
3. parels
4. voedsel

BRICS en NIC's horen bij

1. Centrum
2. Semi-Periferie
3. Periferie

Welke sector is het grootst
in de semi-periferie?

1. Diensten
2. Agrarische
3. Industrie

Welke categorie landen sturen de globalisering?

1. Centrum
2. Semi-periferie
3. Periferie

De internationale arbeidsverdeling (wie doet wat in de wereld) is ontstaan tijdens de koloniale periode

1. Juist
2. Onjuist

Wat is fragmentarische modernisering?

Wat is neo-kolonialisme?

1. centrumlanden domineren zelfstandige landen
2. centrumlanden domineren kolonies
3. periferielanden worden steeds machtiger
4. periferielanden domineren centrumlanden

Global shift gebeurt van..

1. periferie -> centrum
2. (semi)periferie -> centrum
3. Centrum -> (semi)periferie
4. Semi-periferie -> periferie

Welke uitspraak(en) is/zijn juist?

1. Global Shift is zichtbaar
2. Triade beheerst de wereldhandel
3. Goederenproductie is groter in Europa dan in de VS