1.3 Nationalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

1.3 Nationalisme

Stilte-werkmoment

Open Classroom

Maak het werkblad van 1.3

Lesplan

Doel: Ik weet wat de ethische politiek is en ik ken de oorzaken van het Indonesische nationalisme. Ook ken ik de gevolgen van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië

Doen:  - Terugblik en voorkennis

               - Uitleg paragraaf 1.3

               - Maken: opdrachten van 1.3

Afsluiten

Terugblik

De Indische eilanden zijn voor de komst van Europeanen al beïnvloed door het hindoeïsme, boeddhisme en de islam.

Op veel Indische eilanden ontstaan staten die bestuurd worden door vorsten.

In Nederland wordt de VOC opgericht om te handelen met Oost-Indië. De VOC heeft een handelsmonopolie en is een bijzonder bedrijf met speciale rechten. De VOC sticht handelsposten en gebruikt geweld om de Indische bevolking tot handel te dwingen.

Terugblik

Als de VOC rond 1800 failliet gaat, neemt de Nederlandse staat de bezittingen over. Oost-Indië wordt een kolonie van Nederland en krijgt de naam Nederlands-Indië.

Rond 1800 begint het Modern Imperialisme: Europese landen veroveren gebieden en breiden hun kolonies in Azië en Afrika uit. Nederland doet er ook aan mee en richt het KNIL op. Met dat leger veroveren ze met veel geweld grote gebieden in Nederlands-Indië. Ze noemen het de pacificatie.

Terugblik

In de koloniale samenleving waren veel sociale verschillen. Sommige van die verschillen kwamen door racisme. 

In 1830 wordt het cultuurstelsel ingevoerd. Boeren moeten op 1/5 deel van hun grond cultuurproducten verbouwen en afstaan aan Nederland.

Er komt steeds meer kritiek op het cultuurstelsel door het boek Max Havelaar en door het liberalisme. Dat is een politieke stroming die vrijheid belangrijk vindt.

In 1870 wordt het cultuurstelsel afgeschaft en komt het systeem van vrije arbeid. Rijke Nederlanders richten bedrijven op. Ze nemen contractarbeiders/koelies in dienst. Zij hadden een zwaar leven.

Nationalisme

Aan het einde van de 19de eeuw kwam het nationalisme op.

Dat betekent dat mensen trots zijn op hun eigen land, volk en cultuur.

Ethische politiek

In Nederland groeit het idee onder veel mensen dat er iets teruggedaan moest worden voor de inheemse mensen. Dat leidde in 1901 tot de ethische politiek.

Die politiek ging ervan uit dat Nederland moest zorgen voor ontwikkeling in de koloniën op het gebied van:

• Onderwijs
• Gezondheidszorg
• Economie
• Infrastructuur

Volksraad

In 1918 richtte Nederland de Volksraad op: een adviesraad waarin naast Nederlanders ook inheemse mensen zaten.

De volksraad mocht alleen adviseren, niet beslissen. De macht bleef van Nederland.

Veel inheemse mensen raakten teleurgesteld en hoopten op meer inspraak en democratie.

Nationalisme

Onder de inheemse bevolking groeide het nationalisme.

De oorzaken:

• De nationalisten vonden dat ieder volk recht had op een eigen land en bestuur en dat zij dat net zo goed zouden kunnen
• Er kwam meer zelfvertrouwen door een ander Aziatisch land: Japan. Dat land had een groot Europees land verslagen in een oorlog.
• Rijke, inheemse jongeren die gestudeerd hadden in Nederland hadden kennis gemaakt met Europese waarden als vrijheid, gelijkheid en democratie. Waar was dat voor de inheemse mensen?

Soekarno

Soekarno was een Indonesische nationalist die een opleiding had gevolgd in Nederland. Hij kon goed spreken en kreeg veel steun van het volk.

Hij richtte de PNI (Partai Nasional Indonesia) op, samen met zijn vriend Mohammed Hatta.

Ze wilden onafhankelijkheid bereiken voor Indonesië (zo noemden ze Nederlands-Indië) en weigerden samen te werken met de Nederlanders.

Soekarno gevangen

Nederland vond Soekarno gevaarlijk en liet hem gevangen nemen. Daardoor werd hij voor veel Indonesiërs een nog grotere held.

Tweede Wereldoorlog

Tijdens de tweede wereldoorlog was Japan bezig een groot Aziatisch rijk te stichten; ze wilden een einde aan de overheersing van Europeanen in Azië en zelf de macht overnemen.

In 1942 werd het KNIL in zeer korte tijd verslagen en bezette Japan Nederlands-Indië

Interneren

De Japanners besloten alle Nederlanders en sommige Indo's te interneren. Dat betekent: opsluiten in kampen om mensen buiten de samenleving te plaatsen.

Ook de Nederlandse taal werd verboden en kregen plaatsen zoals Batavia Indonesische namen (Jakarta).

Samenwerken

De Japanners lieten Soekarno en Hatta vrij. Soekarno hoopte erop dat de Japanners Indonesië onafhankelijk zouden maken. Daarom werkte hij samen met de Japanners.

Het werd echter langzaam maar zeker duidelijk dat de Japanners niet van plan waren om de macht uit handen te geven.

Dwangarbeid

De Japanners wilden de Indonesische grondstoffen gebruiken voor hun oorlog.

Miljoenen Indonesiërs moesten dwangarbeid verrichten voor de Japanners, net als veel Nederlandse mannen uit de kampen. Nederlandse en Indonesische vrouwen werden gedwongen prostituee te worden voor de Japanse soldaten. Zij werden troostmeisjes genoemd.

Onafhankelijk

In augustus 1945 moest Japan zich overgeven. Ze hadden de oorlog verloren van de geallieerden (vooral de VS).

Het was een chaotische periode: er was even niemand de baas.

In die chaotische dagen riep Soekarno de Republiek Indonesië uit.

De Nederlandse regering erkende die republiek niet. Indonesië moest een kolonie blijven van Nederland.

Pas in 1949 werd Indonesië een erkent onafhankelijk land.

Exit-Ticket

Vakje 1:

Gebruik bron 18.

De Stichting Indië in Nood vergelijkt Soekarno met Mussert (leider van de NSB).

--> Geef een historisch argument dat de stichting daarvoor kon gebruiken. 

--> Geef ook een argument waarom de stichting deze vergelijk niet kan maken

Vakje 2:

Sommige mensen zeggen dat Indonesië in 1945 onafhankelijk werd, anderen zeggen dat dat pas gebeurde in 1949. Geef voor beide meningen een argument.