De blik op vrouwelijk naakt

• Kunstbeschouwing
• Secundair onderwijs

De blik op vrouwelijk naakt

De blik op vrouwelijk naakt

Bedenkingen bij de kledij van de oscars

• Vind je de outfit aanvaardbaar?  
• Maakt de gelegenheid of het feit dat het om een actrice gaat de outfit meer of minder aanvaardbaar?
• Maakt het iets uit of de ontwerper een man of een vrouw is? En of hij of zij werkt voor een bekend merk of voor een groot modehuis?
• Wordt schoonheid van het vrouwelijk lichaam wordt gevierd met deze outfit, zoals in de tekst staat?
• Is dit een vorm van empowerment?
• Is er sprake van conformisme aan de verwachtingen van idealen en denkbeelden?
• Speelt het feit dat Hunter Schafer een transvrouw is een rol?
• Hoe zien we Bianca Censori haar rol/aandeel in het vrouwelijk naakt? 

Humanisme 

= is een moderne benaming voor een intellectuele beweging in de tijd van de renaissance, die voor het eerst door Francesco Petrarca

15e en 16e eeuw 

 Zij waren ervan overtuigd dat het mooie hand in hand gaat met het waardevolle, het moreel juiste en de waarheid. 

Vitruviusman - Leonardo Da Vinci = boegbeeld

Westerse lichamelijkheid en schoonheid: de evolutie

1. Oudheid 
2. Middeleeuwen 
3. Renaissance 
4. Barok 
5. 18e - 19e eeuw

1. Oudheid 

Het beroemde naakte venusbeeld, heet de Venus Pudica. Gemaakt door Praxiteles, een van de belangrijkste beeldhouwers uit de klassieke oudheid. Voor het eerst in de Griekste oudheid werd een realistisch monumentale vrouwenfiguur volledig naakt afgebeeld. Dit beeld was zeer bepalend voor het vrouwelijk naakt in de Griekse kunst en alle kunst die hierna kwam. Aphrodite was de godin van de schoonheid en de liefde, ze was de dochter van oppergod Zeus en Dione.

Aphrodite van Knidos - Praxitele

Schoonheid mannen en vrouwen doorheen de tijd

Mannen stabiel = atletisch + fijne gelaatstrekken = nu nog steeds aan de orde

Vrouwen = verschillende malen veranderd doorheen de eeuwen waarom? Rol van de vrouwen is veranderd, vrouwen zijn gelijker aan mannen, moederrol neemt af

2. Middeleeuwen

Een lelieblanke huid, hoog gesitueerde, kleine borsten en brede heupen. Om dat ideaal te bereiken, werd het bovenlijf ingesnoerd. Voor de rok werd veel stof gebruikt die wijd naar beneden viel en gerimpeld was, zodat het effect van een dikke buik ontstond.

3. Renaissance 

Een breder onderlichaam? Het verwees naar de vruchtbaarheid. De schoonheidsidealen in die tij: bleke huid, lange hals (de kraag werd zo gesneden dat de hals zo lang mogelijk leek), amper wimpers of wenkbrauwen, hoog voorhoofd.

Bleke huid = niet in de zon werken = rijk = aders goed zichtbaar = goede afkomst

Voor mannen spelen macht, rijkdom en status vaak een belangrijke rol en de manier waarop ze weergegeven worden. Ook het mannelijke geslachtsdeel wordt daarbij geaccentueerd.

De braguette of schaamkap als nieuw modeverschijnsel voor mannen. Het geslachtsdeel werd geaccentueerd door een gedecoreerde stoffen buidel, 

De Braguette!

4. Barok 

= molligheid = schoonheid 

5. 18de - 19de eeuw

18de eeuw = rijke mannen (en vrouwen) witte pruiken. De gepoederde pruiken waren het symbool van rijkdom en modebewustzijn

Eind 18e-begin 19e eeuw hield het schoonheidsideaal voor de vrouwen opnieuw een heel hoge taille in. Vlak onder de buste werd het lichaam ingesnoerd, waardoor de borsten opnieuw prompt omhoog staken

In de romantiek (1e helft van de 19e eeuw) kwamen er opnieuw wijzigingen. Het vrouwelijk schoonheidsideaal tijdens de romantiek: de taille werd nog altijd ingesnoerd, maar verschoof weer naar haar natuurlijke plek. Daarbij hoorde een volumineuze hoepelrok.

Male Gaze

Male Gaze - Laura Mulvey

werd geïntroduceerd door de feministische filmtheoretica Laura Mulvey in haar invloedrijke essay "Visual Pleasure and Narrative Cinema" (1975). Het verwijst naar de manier waarop vrouwen in films en andere visuele media vaak worden afgebeeld vanuit een mannelijk heteroseksueel perspectief, waarbij ze worden gereduceerd tot objecten van lust en verlangen.

Mulvey baseerde haar theorie op psychoanalytische theorieën van Freud en Lacan en stelde dat klassieke Hollywoodfilms vaak een patriarchale structuur weerspiegelen. 

In deze films:

• Wordt de man vaak geportretteerd als de actieve kijker en de drager van de actie.
• Wordt de vrouw in beeld gebracht als een passief object om bekeken te worden.
• Wordt de cinematografie vaak zo opgebouwd dat het mannelijke publiek zich identificeert met de mannelijke hoofdrolspeler, die de vrouw observeert.

Mulvey betoogde dat films drie vormen van "gaze" (blikken) bevatten:

• De blik van de camera (hoe de film zelf de vrouw afbeeldt).
• De blik van de mannelijke personages (hoe mannen in de film naar vrouwen kijken).
• De blik van het publiek (hoe de kijkers worden geleid om de vrouw te bekijken).

Kritiek: 

"female gaze" te introduceren, waarbij de vrouwelijke ervaring centraal staat. => zie verder in dit hoofdstuk

1. Naked versus nude

Dat wat we zien (of juist niet zien) gebaseerd is op herinneringen, bestaande kennis en culturele context. 

Waarnemen is een actief proces van aandacht en interpretatie en een manier om hypotheses over de wereld af te toetsen, om die beter te kunnen beoordelen. 

1.1 Europese traditie

Volgens Berger zijn het vooral vrouwen die op Europese olieverfschilderijen naakt worden afgebeeld. De eerste naakten in de Europese traditie beelden Adam en Eva uit. 

In de middeleeuwen werd het verhaal van Adam en Eva steeds 'volledig' weergegeven.  

tijdens de renaissance verdween de verhalende beeldtaal en werden Adam en Eva voornamelijk afgebeeld tijdens de schaamte = het moment waarop ze zich bewust worden van hun naaktheid => bedekken zichzelf met vijgenbladeren. 

Jacopo Tinoretto - Susanna baadt

Jacopo Tintoretto

Naakte vrouwen die zich bewust waren bekeken te worden. 

Bijbelverhaal, 2 rechters, aangeklaagd, proces wint, doodstraf. 

Meeste toeschouwers veroordelen het gedrag, maar kijken zelf = blik op toeschouwers. 

Tweede versie = ijdelheid, volgens Berger hypocrisie. 

Naked en nude verschil 

Verschil in Engels heel erg duidelijk, in het Nederlands moeilijker. 

Volgens Berger een wereld van verschil tussen die twee woorden! 

Hoofdrolspelers vrouwelijk naakt

Volgens Berger zijn die nooit afgebeeld. De hoofdrolspelers bevinden zich buiten het schilderij = de toeschouwers = quasi altijd mannen

Argumenten gestaafd via Angelo Bronzino Venus en Cupido.