9.8 Verzet tegen het kolonialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

9.8 Verzet tegen het kolonialisme

Lesdoelen

Aan het eind van deze lessenserie kun jij uitleggen:

• hoe het nationalisme in Europese koloniën ontstond, en 
• hoe nationalisten in verzet kwamen tegen het kolonialisme, en
• welke invloed de Tweede Wereldoorlog had op het nationalisme, en 
• hoe de bezetting van Nederlands-Indië verliep. 

Beginnend verzet

Tussen de Wereldoorlogen groeide in koloniën het verzet tegen westers imperialisme

• Koloniën bleven stevig in Westerse handen, verzet werd niet getolereerd
• Echter, in Brits-Indië was er succesvol verzet a.d.h.v. geweldloos verzet 

Oefenvraag 

Gebruik de bron hiernaast: zout maken op het strand
Bij deze bron passen twee gegevens:
1. Tussen 12 maart 1930 en 6 april 1930 vond de Zoutmars plaats. Dit was in protest tegen de Britse zoutmonopolie, die het Indiërs verplicht stelde Brits zout te kopen, in plaats van plaatselijk zout. 
2. In navolging van Gandhi trokken miljoenen Indiërs naar de plaatselijke kusten om daar zout te winnen. 

3p     Je vraagt je af of deze foto een betrouwbaar beeld geeft               van de gevolgen van de Zoutmars uit 1930. 
           Bepaal of je deze bron betrouwbaar vindt en leg dit uit                   aan de hand van informatie afkomstig uit beide                                 gegevens. 

Groep indiers wint zout op het strand. Foto is genomen op 6 mei, 1930. 

Oefenvraag antwoorden 

Voorbeeld van een goed antwoord

Ja ik vind de bron betrouwbaar, want de bron toont een groep Indiërs die zout verzamelen in navolging van Gandhi( 1). Daarnaast is deze foto genomen op 6 mei, het vindt dus plaats na de Zoutmars (1). 

Voorbeeld van een goed antwoord

Ja ik vind de bron betrouwbaar, want de foto toont de situatie zoals die is  (waarheidsgetrouw) (1) en is genomen na de Zoutmars (1). 

Voorbeeld van een goed antwoord
Nee, ik vind de bron onbetrouwbaar, want het is niet duidelijk wie de foto heeft gemaakt (1) en ook niet met welke bedoeling (1), 

Voorbeeld van een goed antwoord
Discutabel, want enerzijds is deze foto wel een (duidelijk) gevolg van de Zoutmars (1), anderzijds is niet duidelijk wel doel de auteur had met het maken van de bron / wat deze ermee wilde bereiken. 

Verzet in Nederlands-Indië 

Ook in Nederlands-Indië veel verzet door Indische nationalisten. 

• Hoogopgeleide Indische elite eist:
  1. Inspraak in het bestuur
  2. Gelijke rechten voor Indiërs 
• PNI van Soekarno eiste zelfs een onafhankelijke eenheidsstaat. 
• Nederland moest er niets van weten en pakte alle 'verdachte elementen' op
• Tot de 2e WO was dit succesvol

Keizerlijk Japan maakte vanaf 1942 een eind aan Westerse dominantie in Azië. 

Pre-oorlog Japan 

• Japan voerde eeuwenlang een isolationistisch beleid. Invloed van het westen werd tegengegaan
• In 1853 werd het land 'opengebroken' door de Amerikanen
• Vervolgens: een snelle industrialisatie 
• Echter mist het land de grondstoffen: steenkool, olie en rubber
• Japan sluit zich aan bij landen die eenzelfde expansiedrift hebben: Duitsland en Italië 

Japan op oorlogspad 

• Om grondstofrijke gebieden te veroveren begint Japan een oorlog met China 
• Vervolgens zijn geallieerde koloniën het doelwit
• Een probleem! Verenigde Staten sluiten olieleidingen en hebben een vloot paraat op Hawaii
• Op 7 december 1941 valt Japan Pearl Harbor aan
• Ten greatest battles - Pearl Harbor (laatste 16:50 minuten) 

de Grote Oost-Aziatische welvaartssfeer

• Na Pearl Harbor en de Slag om de Javazee bezet Japan geheel zuidoost Azië 
• Dit betekende niet een verbetering voor de inheemse bevolking
• Japanners zagen zichzelf als 'het goddelijke ras'
• Andere Aziaten waren inferieur
• Vrouwen ingezet als 'troostmeisjes'
• Mannen ingezet als dwangarbeider

• Westerlingen die zich overgaven werden mensonterend behandeld 

Bij de aanleg van de Birma-spoorlijn kwamen ca. 100.000 Aziatische dwangarbeiders om het leven, alsmede ca. 15.000 Westerse (krijgs)gevangenen. 

Tegen offensief

• 1943 begint Amerika een tegenoffensief

• Japanners bloed fanatiek; liever dood dan gevangen genomen (kamikaze)

• 1945 om Amerikaanse levens te sparen wordt gekozen om twee atoombommen in te zetten om de oorlog te beëindigen.
  

Ten greatest battles - hiroshima
Vanaf 33:20

Atoombommen op Hiroshima en Nagasaki

6 en 9 augustus 1945

• De VS besluit een nieuw wapen in te zetten: de atoombom.​
  
    - 6 augustus 1945: ‘Fatman’ valt op Hiroshima​
    - 9 augustus 1945: ‘Little Boy’ valt op Nagasaki​ 
• Op 15 augustus 1945 geeft ook Japan zich over.

'De schaduwen van Hiroshima' 

De totale oorlog

Oorlog waarbij de gehele samenleving is betrokken/meevecht

1. Luchtmachten van beide partijen voerden terreurbombardementen uit op steden. 
2. Eind van de oorlog vochten in Duitsland mannen en jongens tussen de 16 en 60 mee. 
3. Miljoenen dwangarbeiders moesten verplicht werken in Duitse fabrieken. 
4. Vrouwen namen werk over van mannen die in het leger dienden

Wreedheden aan het oostfront

Nazi's: 

1. Speciale eenheden schoten miljoenen joden, communisten en andere 'mindere' volken dood. 
2. Tijdens het beleg van Leningrad werd de stad omsingeld doelbewust kapot geschoten en de bevolking uitgemoord. 
3. Duitsers beschouwden de Sovjets als Untermenschen. Officieren van het Rode leger werden doodgeschoten en de gewone soldaten moesten werken in fabrieken of werden in gevangenkampen gezet waar geen eten of onderdak was. (Tegen de wetten van de Geneefse conventie in). 
4. Duits leger trok moordend en verkrachtend door Russisch gebied. 

Wreedheden aan het oostfront

Sovjets:

• Duitse krijgsgevangen werden opgesloten in werkkampen (In bijvoorbeeld Siberie). 
• In 1940 werden 22.000 Poolse elite doodgeschoten. 
• 100.000 Polen werden gedeporteerd naar het werkkampen in het oosten. 
• Na Stalingrad plunderde, moordend, verkrachtend door Duitsland. 
• Eigen militairen werden slecht bewapend op mijnenvelden en vijandelijke troepen gestuurd. 
• Militairen die aarzelden of terugtrokken werden doodgeschoten. 
• Krijgsgevangenen waren verraders en hun families werden gearresteerd en gedeporteerd. 

Japanse wreedheden

Japanners:

1. In de oorlog tegen China vermoorden de Japanners 6.000.000 Chinezen. 
2. In Korea en Flipijnen pleegden ze ook deze moorden. 
3. Krijgsgevangenen, lokale bevolking en Europese mensen moesten dwangarbeid doen en kwamen, tijdens dit werk, om het leven door uitputting en ondervoeding. 

Amerikaanse wreedheden

• Duitse burgersteden (vaak zonder militair belang) kapotgebombardeerd 
• Tussen 1942-1945 werden Amerikaanse-Japanners (+- 120.000) in concentratiekampen 'gehuisvest', want 'alle Japanners zijn vijanden'.