6.3 De wereld na de Koude Oorlog

§6.3 De wereld na de Koude Oorlog

Vandaag:

Na deze les kan je:

Uitleggen hoe landen samenwerkten bij spanningen en conflicten in de wereld

Uitleggen wat de internationale rol was van de VS

1. de VN

Rol van de VN

• In 1945 opgericht om door internationale samenwerking oorlogen te voorkomen of te beëindigen

Daarnaast veel om het leven van mensen te verbeteren:

• Vrede en veiligheid
  
• Internationaal recht
  
• Behoud van de mensenrechten
  
• Economische en sociale ontwikkeling
  
• Uitwisseling van cultuur en wetenschap

Veiligheidsraad

• 15 leden in totaal, waarvan 5 permanent
• Overige 10 leden wisselen om de 2 jaar
• Beslissingen worden aangenomen wanneer 9 leden voor stemmen en alle permanente leden voor zijn
• 1 permanent lid kan dus een beslissing tegenhouden, dit gebeurde veel in de Koude Oorlog
• Het veto-recht

2. NAVO

De NAVO (1949)

• Noord Atlantisch Verdrags Organisatie
• Militair bondgenootschap.

Doel: 

Conflicten verminderen met militair ingrijpen, bv in Afghanistan, Libie, Islamitische Staat

3. De Vs en de Wereld

De enige supermacht

• De VS bleef na de Koude Oorlog als enige supermacht over. 
• Zij vonden dat ze voor orde in de wereld moesten zorgen
• Lukte in Europa met de NAVO, maar in het Midden-Oosten en Afrika niet
• Pax Americana: langdurige toestand van vrede in de Amerikaanse invloedssfeer
• Er is veel kritiek op deze toenemende invloed.

Amerika als voorbeeld

• Amerikanen vonden dat ze het voorbeeld voor de wereld waren en nog steeds zijn
• Sterke economie, belangrijke normen, democratisch en veilig
• Leidende rol in de wereld, zeker na het stoppen van de Koude Oorlog
• Treedt in veel conflicten op als bemiddelaar

Oslo-akkoorden (1993)

Weet jij wie welke Amerikaanse president is?

Bill Clinton

Joe Biden

George W. Bush jr.

Barack Obama

Donald J. Trump

De achteruitgang van de Pax Americana

• Terroristische organisaties zetten vredesakkoorden onder druk. 
• Na de uitroep van de War on Terror, ontstaan er burgeroorlogen.
• China en Rusland willen ook een plek op het wereldtoneel
• Vanaf 2009 koos de VS onder president Obama voor een minder leidende rol in de wereld
• Onder Trump ''America first''

Samenvattend

Sovjet-Unie valt uit elkaar. Gevolg: Amerika is de enige supermacht. Zij namen als doel om te zorgen voor wereldvrede. Pax Americana: langdurige toestand van vrede in de Amerikaanse invloedssfeer. 

De positie van Amerika wordt bedreigd. Door terroristen en door Rusland en China die meer macht krijgen, politiek en economisch.

Democratie onder druk 

Liberale democratie

Nieuwe democratieën ontstaan in Afrika, Zuid-Amerika en Azië. 

 Vanaf 2000 komen sommige democratieën onder druk te staan; Rusland en Turkije 

Perken de macht van het parlement in 

Hongarije, Polen en Roemenie 

Maken wetten die de persvrijheid en onafhankelijkheid van rechters inperkt.

Miljoenen migranten

In 2024 waren bijna 125 miljoen mensen ontheemd.

Oorzaken; Oorlog, klimaat, onveilig of economisch. 

Concrete voorbeelden:

• Burgeroorlog in Syrië bracht veel migranten naar Europa. 
• Oorlog in Oekraine, Israel, Jemen.

Samenvattend:

Tijdens en na de Koude oorlog zijn veel landen een liberale democratie. 

Deze democratieën breiden zich uit naar Afrika, Azië en Zuid-Amerika. 

Ook zijn er landen waar de democratie wegvalt; 

Er zijn landen die wetten maken om het parlement minder machtig maken of de persvrijheid in te perken. 

Er komen steeds meer ontheemden bij. 

Oorzaken; oorlog, onveilig, klimaat en economisch. 

Opdracht

1. Libie
   
2. Afghanistan
   
3. Islamitische staat

Zoek uit voor deze conflicten:

Wat gebeurde er?

Wanneer?

Hoe greep de Navo in?

Welke landen deden mee?

Hoe liep het af?

Was dit een succes?

Na de inval van Amerika in Afghanistan, probeerde de NAVO vrede te brengen in de regio.

Tijdens de Arabische Lente liet leider Khadaffi zijn leger op demonstranten schieten. De VN liet de NAVO vliegtuigen sturen. Khadafi kwam om.

Khadaffi/Libië

Dictator Khadaffi probeert de Arabische Lente neer te slaan. Als Khadaffie een offensief aankondigt gaat de VN over op resolutie waarbij alle middelen mogen worden ingezet om de bevolking te beschermen. De NAVO voert luchtaanvallen uit. 

Khadaffi wordt gearresteerd door opstandelingen en vermoord. Maar opstandelingen weigerden hun wapens neer te leggen, daardoor brak er een burgeroorlog uit. 

Bush/Al-Qaida

Na 9/11 gaan de Amerikanen op zoek naar het mastermind Osama Bin Laden. In Afghanistan biedt de taliban ruimte voor Al-Qaida en wilde Osama Bin Laden niet uitleveren. 
Met rugdekking van de NAVO besloot Bush Afghanistan binnen te vallen. Bin Laden werd niet gevonden.

Grote coalitie tegen IS

• Islamitische staat: eindstrijd tegen het westen
• Jonge radicale moslims sluiten zich aan van over de hele wereld
• Ruim 60 landen beloven met elkaar de strijd aan te gaan tegen IS
• Onder leiding van de VS wordt IS in 2018 verslagen, maar een onbekend aantal strijders is ontsnapt. Dus waarschijnlijk leeft het nog steeds voort

De NAVO was een

1. initiatief van Stalin om Noord-Korea militaire hulp te geven in de Korea oorlog.
2. Militair bondgenootschap tussen West-Europese landen en de VS.
3. militair bondgenootschap tussen Oostblok landen en de Sovjet-Unie.
4. Een initiatief van het Warschau Pact om de landen vin het Oostblok economische hulp te bieden.

Maken

6.3: 1/4/6/7/9