Therapieën in de GGZ

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Therapieën in de GGZ

G0BOO, december 2020

Lesdoel

Je hebt kennis over therapieën binnen de GGZ 

Je kunt benoemen welke therapie wordt ingezet bij de verschillende ziektebeelden (binnen de GGZ)

Lesopzet 

1. College therapieën in de GGZ
2. In subgroepen werken aan opdrachten

Welke therapie behandelingen ken jij al vanuit de GGZ?

Behandelvormen

Er zijn verschillende behandelvormen in de psychiatrie waarbij psychotherapie de bekendste is.

Psychotherapie:

• psychodynamische therapie
  
• gedragstherapie
  
• cognitieve therapie
  
• systeemtherapie

Aanvullende psychotherapeutische behandelvormen:

• activerende therapieën
  
• cognitieve gedragstherapie
  
• dialectische gedragstherapie
  
• de Liberman-methode
  
• EMDR
  
• Mindfulness
  
• Elektroconvulsietherapie

Wat is psychotherapie?

•  (Vaak)effectieve gespreksbehandelmethode voor psychische stoornissen en problemen.
• Samenwerking tussen cliënt- behandelaar. Gesprekken tussen de cliënt(en) en de deskundige hulpverlener staan centraal. 
• De behandelingen zijn kort als het kan en langdurig als dat nodig is.
• Alleen als psychotherapie door een BIG-geregistreerde psychotherapeut (of psychiater/klinisch psycholoog) wordt verricht, voldoet deze aan de kwaliteitseisen die door de overheid zijn vastgesteld.

Psychodynamische Psychotherapie (PP)

Bij deze therapie ligt de nadruk op je persoonlijke en interpersoonlijke belevingswereld:

• Je persoonlijke belevingswereld zijn je gedachten, fantasieën, dromen, idealen, emotionele en lichamelijke gewaarwordingen.
  
• Je interpersoonlijke belevingswereld is het denken en voelen over jezelf en anderen, en hoe dit tot uiting komt in klachtenpatronen en in patronen binnen je relaties.
• In gesprekken met een psychotherapeut ga je kijken naar de achterliggende patronen in je denken en voelen (geschiedenis). Vanuit deze verhelderende gedachten probeer je tot verandering te komen.

Psychodynamische psychotherapie kan worden gegeven in een groep of individueel.

In psychodynamische psychotherapie onderzoek je de achtergrond en de betekenis van je psychische problemen die je belemmeren in je dagelijks functioneren en in je relaties met andere mensen. Om herhalende patronen in je denken, gevoelens en gedrag te begrijpen en te veranderen, is je levensgeschiedenis belangrijk én hoe je nu functioneert. Wat betekenen de klachten?

Voordeel van behandeling in een groep is de wederzijdse herkenning en erkenning van problemen van je groepsgenoten, wat een versterkend effect heeft in de behandeling:
 

Gedragstherapie

Het gedrag van de cliënt/zorgvrager staat centraal. Hoe men handelt en zich hierover voelt. (angst, teruggetrokken, zelf beheersing, impulsiviteit, depressiviteit). Tijdens de therapie wordt problematische gedrag geïnventariseerd, en wordt getracht te achterhalen hoe en wanneer de klachten zijn ontstaan. Hieruit worden therapie doelen gehaald.

De belangrijkste vormen van gedragstherapie zijn:  

• Cognitieve therapie
  
• Cognitieve gedragstherapie
  
• Constructionele gedragstherapie

Het gaat om vergelijkbare vormen van psychotherapie met een verschillend aangrijpingspunt.

Uit onderzoek is gebleken dat gedragstherapie helpt bij angsten en depressies. 

Er zijn aanwijzingen dat het goed kan helpen bij;

•  verslavingsproblemen,
• relatieproblemen 
• impulsief 
• dwangmatig gedrag. 

Dit betekent niet dat met behulp van gedragstherapie iedereen wordt genezen.  Heel globaal geldt dat gedragstherapie voor twee op de drie cliënten een duidelijke verbetering brengt, terwijl één op de drie onvoldoende baat vindt bij deze behandeling.

Cognitieve therapie (CT)

Het doel van cognitieve therapie is dat je situaties weer reëler en evenwichtiger leert beoordelen. Hierdoor worden je gevoelens en gedrag ook realistischer en evenwichtiger.

• Gaat ervan uit dat psychische klachten verband houden met de gedachten die je hebt in bepaalde situaties en dat die je stemming en gedrag beïnvloeden. 
• Het is niet de situatie die je angstig (of vrolijk of verdrietig) maakt,                                                maar het is de wijze waarop je over de situatie denkt. 

Gaat uit van basisprincipes :

beschrijving van de ervaren problemen (die steeds wordt bijgesteld).

accent op samenwerken en actieve deelname

doel- en probleemgericht

nadruk in eerste instantie op het heden

educatief: leert hoe eigen therapeut te kunnen worden en terugval te voorkomen

kortdurend & gestructureerd

Leren kijken naar je eigen niet kloppende gedachten en overtuigingen deze leer je om te zettenbruik van meerdere in andere gedachten, gevoelens en gedrag.Ideeën en opvattingen spelen een belangrijke rol bij allerlei klachten. Bij bijvoorbeeld een depressie kan een kleine teleurstelling leiden tot allerlei negatieve gedachten. Deze negatieve gedachten zijn een soort van automatisme geworden. Één tegenvaller is voldoende om een keten van negatieve gedachten op te roepen zoals: zie je wel ik kan ook niets of, ik ben een mislukkeling of, niemand vindt mij aardig. Dergelijke gedachten zijn weer de oorzaak van negatieve gevoelens en depressieve klachten.

Basisprincipes  cognitieve therapie

• Beschrijving van de ervaren problemen (die steeds wordt bijgesteld).
  
• Accent op samenwerken en actieve deelname
  
• Doel- en probleemgericht
  
• Nadruk in eerste instantie op het heden
  
• Educatief: leert hoe eigen therapeut te kunnen worden om terugval te voorkomen
  
• Kortdurend & gestructureerd
  
• Leren kijken naar je eigen niet kloppende gedachten en overtuigingen deze leer je om te zetten in helpende andere gedachten, gevoelens en gedrag.

Cognitieve gedragstherapie (CGT)

Is een vorm van psychotherapie

• Leert je om anders tegen problematische situaties aan te kijken en hier anders mee om te gaan.
  
• gaat er van uit dat problemen beïnvloed en in stand gehouden worden door eigen gedachten en gedrag
  
• Door te onderzoeken, bespreken en veranderen van het gedrag en gedachten nemen de psychische klachten af.
  

• Actief proces (client- therapeut)
  
• Cognitieve gedragstherapie is een combinatie van gedragstherapie en cognitieve therapie.

Aanvullende psychotherapeutische behandelvormen:

Activerende therapieën

• Individuele gesprekken met de behandelaar waarin de cliënt leert de behandeling vol te houden (therapie trouw) en nieuw gedrag aan te leren wat herstel bevordert.
• Samen wordt er met de behandelaar gekeken naar bijv. een crisissignaleringsplan, een crisiskaart, of het veranderen van de levensstijl. 

Dialectische gedragstherapie (DGT)

• Ontwikkeld voor personen met een borderline persoonlijkheidsstoornis
• helpt om meer grip te krijgen op heftige emoties door ze te gaan onderzoeken, begrijpen en er beter mee te leren omgaan.
• Bestaat uit individuele- en groepstherapie.

Dialectische gedragstherapie (DGT) In de behandeling leert u uw eigen probleemgedrag onderzoeken en veranderen door uw denken te onderzoeken (opvattingen en manier van denken) en te veranderen. DGT is een steunende therapie, het probeert goede kwaliteiten naar boven te halen.

1. Aanvullende psychotherapeutische behandelvormen:

De Liberman-methode

• Geschikt voor cliënten/patiënten met ernstige psychiatrische stoornissen (psychose, verslaving, schizofrenie).
• Doel is om deze groep de mogelijkheid te bieden om op een systematische manier vaardigheden op uiteenlopende levensterreinen te ontwikkelen en ze in staat stellen hun zelfstandigheid te vergroten. 
• Vervangende activiteiten leren te ontplooien waaraan zij plezier beleven, zodat zij een zo zelfstandig mogelijk leven kunnen leiden. 
• Invulling vrije tijd, belang benadrukken innemen anti psychotischemedicatie, omgaan met sociale relaties en intimiteit, werk, omgaan met verslaving, hoe terug te gaan naar de samenleving.

 

EMDR

• Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, 
• Therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring, zoals een ongeval, seksueel geweld of een geweldsincident. 

De Liberman-methode; De modules, die doorgaans en bij voorkeur in groepsverband worden aangeboden, zijn bedoeld voor mensen met ernstige psychiatrische stoornissen, zoals schizofrenie, maar zijn ook toepasbaar voor mensen met een verstandelijke beperking of mensen met persoonlijkheidsstoornissen. Het trainingsprogramma richt zich zowel op mensen met langdurige aandoeningen als op mensen die herstellen van een eerste psychotische episode.

2. Aanvullende psychotherapeutische behandelvormen:

Mindfulness

• Betekent simpelweg: volledig bewust zijn van de huidige ervaring, Leren je aandacht (vaker) te sturen,  hierdoor kun  je afstand nemen van de spinsels in je hoofd. 
• Bewust keuzes leren maken in plaats van automatisch te reageren. Hierdoor vang je stressprikkels eerder en beter op en ga je anders om met gedachtepatronen die niet behulpzaam zijn.

 

Elektroconvulsietherapie

• Is een behandeling waarbij door middel van een stroomstoot door het hoofd een epileptisch insult wordt uitgelokt, 
• Getracht wordt bepaalde psychiatrische aandoeningen te behandelen zoals depressie.

Welke therapie is jou bij gebleven?

Maak opdracht 1 t/m 7 in Canvas

Opdrachten Canvas: Therapieën in de GGZ

Werk in subgroepen aan de volgende opdrachten:

Opdracht 1 Zelfmanagement

Opdracht 2 Gedragstherapie

Opdracht 3 Therapie

Opdracht 4 Systeemtheorie

Opdracht 5 Therapievormen

Opdracht 6 Therapietrouw

Opdracht 7 Ernstige depressieve klachten

Inleveren in Canvas