verzorgingsstaat 6. ontstaan van de verzorgingsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Ontstaan verzorgingsstaat 

leerdoel

Je kan uitleggen onder invloed van welke factoren de

verzorgingsstaat zich in Nederland heeft ontwikkeld na de tweede wereldoorlog en welke actoren erbij betrokken zijn.

Je kan aangeven welke gevolgen de vorming van de Europese Unie heeft voor de sociale rechten van de Europese burger. 

Past bij examendoelen:

 De kandidaat kan uitleggen onder invloed van welke factoren de

verzorgingsstaat zich in Nederland heeft ontwikkeld na de tweede

wereldoorlog en welke actoren erbij betrokken zijn.

De kandidaat kan aangeven welke gevolgen de vorming van de Europese Unie heeft voor de sociale rechten van de Europese burger. 

vakbegrippenlijst

nachtwakersstaat

inkomenszekerheid

sociale ongelijkheid

maatschappelijk middenveld

liberalen

sociaaldemocraten 

Christendemocraten

mantelzorg

Lees voordat je start het hoofdstuk verzorgingsstaat op esseneronline door (bereikbaar via leermiddelen op magister, klik dan op een vraag en daarna op lesboek aan de zijkant van je scherm).

Nederland als nachtwakersstaat

In de 19e eeuw was Nederland volledig gebaseerd op het vrijemarktprincipe.

Zwakkeren (armen, zieken en ouderen) werden niet door de overheid geholpen, maar door de kerk, liefdadigheidsinstellingen of rijken.

Zo’n staat noem je een nachtwakersstaat.

Leg uit wat een nachtwakersstaat is. Gebruik eventueel je boek (esseneronline via magister).

De vrijemarkteconomie had keerzijden:

De lonen waren laag.

Mensen moesten vaak 16 uur per dag werken.

Er werd ook op zaterdag gewerkt.

Kinderen werkten vanaf jonge leeftijd al mee.

Waarom hoeven mensen in een nachtwakersstaat weinig belasting te betalen?

Waar is dit filmpje opgenomen?
;-)

1. Geldrop
2. Amsterdam
3. Vlissingen
4. Rotterdam

Vanaf de tweede helft van de 19e eeuw kwamen de eerste sociale wetten:

-De Armenwet (1854).

-De wet tegen kinderarbeid (1874): het Kinderwetje van 

  Van Houten.

-De Veiligheidswet (1895).

-De Leerplicht (1901).

-De Arbeidswet (1919).

Zoek uit:
Wat regelde de Armenwet van 1854?

1e sociale wet: kinderwetje van Van Houten (1874)

Maakte een einde aan kinderarbeid. Velen vonden dat de overheid zich niet met de opvoeding moest bemoeien.

=Het begin van de verzorgingsstaat

Vanuit verschillende hoeken had men belang bij een verandering van de omstandigheden:

Christenen wilden de zwakkeren een betere bescherming bieden.

Sociaaldemocraten streefden naar een sterkere machtspositie van arbeiders.

Liberalen wilden minder criminaliteit als gevolg van de armoede.

Christen-democraten

Christendemocraten pleiten voor een sterk maatschappelijk middenveld en een overheid die een aanvullende rol vervult. Zij zien belangrijke een rol weggelegd voor mantelzorgers. 

sociaaldemocraten

Sociaaldemocraten zijn voor een gemengde economie waarin werkgevers en werknemers samenwerken en sociale ongelijkheid wordt verminderd. Hiervoor moet er bijvoorbeeld worden geïnvesteerd in onderwijs.

liberalen

Liberalen zijn voor een vrijemarkteconomie. De collectieve uitgaven voor gezondheidszorg en sociale zekerheid moeten worden beperkt zodat eigen verantwoordelijkheid wordt gestimuleerd.

Als je kijkt naar het politiek spectrum dan past het liberale gedachtengoed het beste bij.....

1. politiek links
2. politiek rechts

Van Houten, de bedenker van het Kinderwetje, was een liberale politicus. Leg uit waarom de liberalen vanuit hun politieke visie tegen kinderarbeid waren.

Hoe ging het verder?

Na WOII vormden de katholieken (KVP) en de sociaaldemocraten (PvdA) de regering.

De KVP wilde dat werknemers en werkgevers meer gingen samenwerken.

De PvdA pleitte voor meer inkomenszekerheid.

Dit resulteerde in de totstandkoming van:

          -De AOW.

          -De Bijstandswet.

          -De Arbowet.

hoe werd Willem Drees ook wel genoemd

1. vadertje Drees
2. Willem de dappere
3. Willem
4. Drees

Politieke visies

Liberalen: een terughoudende rol van de overheid. Meer verantwoordelijkheid voor de burger.

Sociaaldemocraten: sturende rol van de overheid: uitgebreid stelsel van zorg en uitkeringen. Verminderen sociale ongelijkheid dmv progressief belastingstelsel

Christendemocraten: aanvullende rol van de overheid. Nadruk op werknemers/gevers organisaties, sportclubs en vrijwilligers. Bijv. mantelzorg

Zoek uit:
Wat doet de overheid nu (corona) om mensen te helpen? Noem minimaal 3 dingen.

Vind jij dat kinderen verplicht de zorg van hun zieke ouders (mantelzorg) op zich moeten nemen en dat de overheid dit ook stimuleert?

1. JA
2. NEE

Doet de overheid genoeg nu? Wat zouden ze van jou eventueel nog moeten doen?