6.4+verdieping 6.4 Nederland in bezettingstijd en de Februaristaking

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Leerdoel: ik kan uitleggen hoe Nederland de Duitse bezetting onderging en welke gevolgen de Februaristaking had voor Nederland.

Duitse inval in Nederland 10 mei 1940

• 10 mei 1940 Duitse inval en begin bezetting van Nederland.
• Grote en lange gevechten bij de Grebbelinie en bij Kornwerderzand (aan de Afsluitdijk. Duitse aanval duurde te lang volgens Hitler=> eiste op 14 mei 1940 de volledige overgave, anders zou Rotterdam worden gebombardeerd=> gebeurde ondanks overgave toch en ook nog te vroeg voor alopen ultimatum. 
• Vele doden, schade en daklozen.

Bombardement op Rotterdam

• Utrecht, Den Haag en Amsterdam werden ook bedreid met bombardement.
• 15 mei Nederlandse overgave door Winkelman.
• Koningin Wilhelmina met familie en de regering waren gevlucht naar Londen. 
• Seyss Inquart uit Oostenrijk werd  rijkscommissaris in Nederland en ging hier de dienst uitmaken, eerst behandelde hij Nederland nog redelijk netjes omdat wij broedervolk waren.

Rijkscommissaris Seyss Inquart

 Hoe reageerde de bevolking op de Duitse bezetting?

• Ambtenaren, rechters, burgemeesters, politie bleven zoals hun verteld was hun werk doen en meewerken met de bezetter. Dit meestal omdat ze erger wilden voorkomen. 
• 1940 alle ambtenaren moeten Ariërverklaring tekenen (niet joods zijn). 
• De meeste Nederlanders probeerden er het beste van te maken en ze pasten zich aan=accommodatie.

Collaboratie

• 1941 alle politieke partijen verboden, behalve de nationaalsocialistische beweging (NSB) van Anton Mussert. 
• NSB’ers namen plek burgemeesters in die niet samenwerken met Duitsers, werkten voor de bezetter en verraadden tegenstanders, vochten in Duitse leger. 
• Dat meewerken met de bezetter= collaboratie.
  
• Bedrijven kregen veel orders=> minder werkloosheid.

leider NSB Anton Mussert ontmoet Hitler.

• Duitsland wilde dat Nederlanders vrijwillig gingen werken in de Duitse fabrieken om de soladten te vervangen=> arbeiders weigerden=>Arbeitseinsatz= oppakken en dwingen van mannen om te werken=> veel onderduikerss.
  

Het Verzet, zowel actief als passief.

• Sommige mensen kwamen in verzet= de bezetter tegenwerken, zoals Bernard IJzerdraat die met de Geuzenactie opriep tot verzet.
• Veel verzetsmensen werden verraden, opgepakt, naar concentratiekampen gestuurd of doodgeschoten. 
• Actief verzet: helpen onderduikers, pleegden, aanslagen op Duitsers/ NSB'ers/ verraders , drukten en verspreidden illegale kranten=> Trouw, Het Parool en Vrij Nederland.

• Het passieve verzet zag je op allerlei manieren:
• Steun voor de koningin door: dragen van speltjes in de Nederlandse driekleur of Oranje. Witte anjer die droeg prins Bernard ook.
• Luisteren naar radio Oranje, terwijl radio's ingeleverd moesten worden.
• Speltjes dragen of teksten op muren zetten met de afkorting OZO=> 'Oranje zal overwinnen'.

Jodenvervolging in Nederland

• Anti-Joodse maatregelen begonnen al snel na de  bezetting door Duitsland.
  

1. Joodse leraren, scholieren en studenten moesten van hun school of universiteit af.
2. Bioscopen, zwembaden, parken mochten Joden niet meer in.
3. Alle Joden moesten een ‘Jodenster’ dragen.
4. Alle Joden moesten in Amsterdam in een afgesloten wijk (getto) komen wonen.

• Vanuit Amsterdam werden de Joden per trein naar Westerbork vervoerd, vanuit daar werden ze in veewagens met duizenden mensen tegelijk gedeporteerd naar de werk- en vernietigingskampen. 
• Nederlandse politiek, trampersoneel van Amsterdam en de NS regelden al het transport, Duitsers hoefden nauwelijks iets te doen. 
  
• 102.000 van de 110.000 Joden in Nederland overleefden de kamen niet.

Joden opgepakt na knokpartij tussen NSB'ers en Nederlanders in een Joodse ijssalon. 425 joden worden na Razzia opgepakt.

Februaristaking 1941. Nederlanders pikten de anti-joodse maatregelen niet.

• Na het anti-Joodse geweld van de Duitsers dat gaande was en vooral na hte geweld in de ijssalon pikten de communistische havenarbeiders uit Amsterdam het niet meer en besloten tot een staking op 25 februari 1941 tegen de Duitse bezetter.
• Deze Februaristaking is de enige staking in Europa tegen het antisemitische beleid van de Duitsers, maar werd met veel geweld onderdrukt en stakers zwaar gestraft.
  

• Aanleiding staking: NSB'er was gestorven na knokpartij met Joden. Na zijn begrafenis knokpartij tussen Joden in een ijssalon en NSB'ers.
• Gevolg:  425 joden worden na Razzia opgepakt. Deze Joden en groot aantal stakers werden afgevoerd en via kamp Schoorl naar concentratiekamp Buchenwald overgebracht. Meesten stierven binnen 3 maanden, rest werd naar Mauthausen gestuurd. Slechts 1 overleefde dit alles. 

Oorlog in Nederlands-Indië

• Japan was na de aanval op Pearl Harbor de Europese koloniën gaan veroveren vor de grondstoffen aldaar. 
• Feb. 1942: Japanse bezetting Nederlands-Indië. 
• Gevolgen: Nederlanders in kampen en mannen moesten dwangarbeid doen zoals aan de Birmaspoorweg of de Sumatraspoorlijn. 
• Indonesische nationalisten, zoals Soekarno, wilden onafhankelijkheid en hielpen de Japanners. 

Hongerwinter 1944-1945.

• Om de Slag om Arnhem te steunen riep de Ned. regering in Londen op tot een spoorwegstaking.
• Onbedoelde gevolg=> geen voedsel, brandstof meer naar Holland en Utrecht.
• Hongerwinter ontstond=> mensen gingen op hongertocht naar platteland per fiets op zoek naar voedsel, aten tulpenbollen op, dieren. Voor branstof werden bomen, struiken, treinbielzen, meubels gebruikt.
• Meer dan 10.000 mensen stierven. 

De bevrijding en einde van de Tweede Wereldoorlog.

• Iedereen die kon lusiterde via de radio en las verzetskranten om het verloop van de oorlog te vernemen. 
• De invasie op de stranden van Normandië was nieuws.  Iedereen hoopte op snelle bevrijding. 
• De Duitsers en NSB’ers raakten in paniek en vluchtten op 5 sept. massaal naar Duitsland=> Dolle Dinsdag, Nederlanders vierden al feest, maar zover was het nog niet.

• De gealieerden via Arnhem en Zuid-Nederland snel doorstoten naar Duitsland, maar de Slag om Arnhem mislukte compleet. 
• Gevolg:  De geallieerden richtten zich nu eerst op Duitsland zelf en gingen niet eerst de rest van Nederland bevrijden. 
• 5 mei 1945 einde WO2 Ned., mei 1945 einde WO2 Europa. Japan gaf zich pas over op 15 aug 1945 na 2 atoombommen.
• Ned. was verwoest, velen dakloos.