Thema 5 Sporten samenvatting

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Thema 5 Sporten

Lesprogramma:
- Uitleg: herhaling -> volgende week toets! 

Lesdoelen:
- Aan het einde van de les kun je benoemen wat je moet leren voor de toets

Het beenderstelsel

Ander woord = geraamte / skelet

Ander woord voor bot = been /beenderen 

Functies: 

- Stevigheid

- Beweging

- Vorm

- Bescherming

BS 1 

stevigheid

beweging

BS 1 

bescherming

Vorm

BS 1 

Het skelet bestaat uit drie onderdelen:
- De schedel
- De romp 
- De ledenmaten

Schoudergordel: 
- Sleutelbeen
- Schouderblad

Heupgordel: 
- Heupbeenderen
- Heiligbeen

Het skelet

BS 1 

Sleep naar de botten die

 je ziet op de röntgenfoto

Spaakbeen

Opperarmbeen

Ellepijp

Hoe heet bot nr 9?

1. Dijbeen
2. Kuitbeen
3. Scheenbeen
4. Knieschijf

Uit welke drie delen bestaat het skelet?

1. schedel en ledematen en armen
2. romp, ledematen en armen en benen
3. schedel,romp, ledematen
4. schedel,romp,ledematen en armen en benen

Noem eens een ander woord voor botten?

1. skelet
2. beenderen
3. geraamte

Wat zijn de 4 functies
van het skelet?

Samenstelling van botten

Bestaan uit kalk en lijmstof

Kalk is stevig maar breekt snel.

Lijmstof is soepel maar niet zo stevig.

BS 2

Veel lijmstof
Weinig kalk

Weinig lijmstof
Veel kalk

BS 2

Uit welke twee stoffen bestaat been?

1. Kalk en lijmstof
2. Kalk en bloed
3. Bloed en voedingsstoffen
4. Kalk en kraakbeen

In de botten van oudere
mensen zit...?

1. Veel lijmstof en weinig kalk
2. Weinig lijmstof en veel kalk
3. Weinig lijmstof en weinig kalk
4. Veel lijmstof en weinig kalk

Beenverbindingen (4 manieren)

Geen beweging

Wel beweging

BS 3

Kraakbeen

BS 3

Opbouw gewrichten

BS 3

Bouw van een gewricht

BS 3

Bouw van een gewricht

Gewrichtskapsel: Vlies rondom de botten

Kapselbanden: houdt botten bij elkaar

BS 3

Bouw van een gewricht

Gewrichtssmeer: zorgt voor soepel gewricht, afgegeven door kapselbanden

Kraakbeenlaagje: beschermt botten tegen slijtage

BS 3

Typen gewrichten

BS 3

Gewrichtskogel

Gewrichtskom

Gewrichtkapsel

Gewrichtsmeer

Kraakbeenlaagje

Spieren

BS 4

Hier zie je het spierstelsel.

Bouw van de spier

BS 4

Dit is een tekening van een spier. Om de spier zit een spierschede. Aan beide uiteinden van de spier zit een pees. Met de pezen zit een spier vast aan botten. Een spier bestaat uit spierbundels. Een spierbundel is een verzameling spiervezels. Spieren zijn verbonden met zenuwcellen. Via de zenuwcellen komen impulsen bij de pier. door de impulsen trekt een spier Samen. 

BS 4

Je ziet hier een kuitspier en botten in een been. De kuitspier zit met pezen vast aan de botten. De plek waar een pees aan een bot zit, heet aanhechtingsplaats. Een pees kan zich niet samentrekken en ook niet uittrekken. Een spier kan dat wel. Als de kuitspier zich samentrekt, wordt hij korter. Hij trekt dan de aanhechtingsplaatsen naar elkaar toe. Hierdoor ontstaat een beweging. 

Werking van een spier

Samentrekken van een spier:

• Spier wordt korter
• Spier wordt dikker
• De afstand tussen 2 aanhechtingsplaaten wordt kleiner
• Er vind veel verbranding plaats (meer zuurstof en brandstof nodig)

BS 4

Antagonisten

BS 4

Hoe noem je 2 tegengesteld werkende spieren?

1. Synergisten
2. Willekeurigw spieren
3. Onwillekeurige spieren
4. Antagonisten

Waar zitten pezen?

1. Tussen 2 gewrichten
2. Tussen botten en spieren
3. Tussen gewrichten en spieren
4. Tussen 2 spieren

Bewegen

BS 5

Bewegen is belangrijk

Je krijgt er een goede conditie van.

Je spieren kunnen beter presteren. 

Je krijgt minder snel blessures. 

BS 5

Lichaamshouding

'Lichaamshouding' is: de manier waarop mensen zitten, liggen of staan en bewegen. 

BS 5

Wervelkolom

Je wervelkolom bestaat uit een 'dubbele S-vorm'

BS 5

Een goede zithouding

Bij een goede zithouding is het belangrijk dat je je rug zoveel mogelijk recht houdt. 

Ik daag jullie uit! 

BS 5

Tillen

BS 5

Tillen doe je vooral met je ...?

1. armspieren
2. rugspieren
3. beenspieren
4. buikspieren

Hier zie je

1. geen goede lichaamshouding
2. een goede lichaamshouding

Verschillende blessures 

Een blessure is een beschadiging aan een bot, spier of pees. 

• Spierpijn
  
• Botbreuk
• Kneuzing
• Verzwikking
• Ontwrichting

BS 6

Spierpijn 

- Als je heel intensief sport en je bent het (nog) niet gewend. 

- Spieren zijn nog niet beschadigd.

- Het doet veel pijn, soms een paar dagen.

- Het gaat met rust vanzelf over. 

BS 6

Spierscheuring

- Komt door een snelle, onverwachte beweging.

- De spier is beschadigd.

- herstel duurt iets langer. 

BS 6

Botbreuk

- Het bot is gebroken.

- Meestal moet je in het gips zodat het bot weer aan elkaar groeit. 

- Herstel duurt ongeveer 6 tot 8 weken. 

BS 6

Kneuzing 

- Ontstaat door een harde klap.

- Er ontstaat een blauwe plek (op je lichaam) of een bult (op je hoofd) 

- Koelen helpt tegen pijn en zwelling. 

BS 6

Verzwikking

- Bij een verzwikking raken het gewrichtskapsel en kapselbanden beschadigd. 

- Wordt vaak dik door zwelling

- Doet pijn

- Koelen met koud water of coolpak helpt tegen zwelling en pijn. 

BS 6

Ontwrichting

- Ontstaat vaak door een val. 

- De gewrichtskop schiet uit de kom. 

- Het is pijnlijk.

- Een huisarts kan het gewricht weer 'terugzetten'. 

BS 6

Blessures voorkomen

- Doe een goede warming up zodat je spieren langzaam opwarmen.

- Ga niet ineens te hard trainen. 

- Doe een goede cooling-down zodat je spieren langzaam weer afkoelen. 

BS 6

Wat voor blessure hoort bij 'een gebroken been'?

1. ontwrichting
2. botbreuk
3. kneuzing
4. verzwikking

Je ziet hier iemand door zijn enkel gaan.

wat voor blessure is dit?

1. Ontwrichting
2. Botbreuk
3. Verstuiking
4. Spierkramp

Welke blessure zie je in de afbeelding?
Let op: je ziet voor-en zij-aanzicht

1. Kneuzing
2. Botbreuk
3. Ontwrichting
4. Spierscheuring