Les 1, deel 2/3: De ene loei is de andere niet

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 8

Les 1: De ene loei is de andere niet

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

 

            

             weet je meer over het nieuws;

             weet je meer over communicatie bij dieren (koeien) en hoe die

             het contact tussen mens (boer) en dier (koe) kan verbeteren;

             kun je de tekst samenvatten met behulp van de vraagwoorden

             (wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe?);

             kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies zelf één nieuwsartikel van een van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

de tekst

De ene loei is de andere niet: Taaldeskundige ontdekt 'koeientaal' bij koeien

de tekst

terugblikken

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

terugblikken

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’. In de volgende slides gaan we de alinea's een voor een langs.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

terugblikken

de tekst

terugblikken

bron

Bron: RTL Nieuws (15/5/2024)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

Wat ga je in deze tekst lezen over 'koeientaal', denk je?

terugblikken

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

De ene loei is de andere niet - Taaldeskundige ontdekt 'koeientaal' bij koeien

Spanjaarden spreken Spaans en Turken spreken Turks, maar uit onderzoek blijkt dat koeien ook een eigen taal hebben, die ze zowel kunnen uiten naar soortgenoten als naar mensen. Meer begrip voor deze koeientaal zou het contact tussen mens en dier moeten verbeteren.

Leonie Cornips is taalkundige en deed onderzoek naar de manier waarop koeien loeien en hun lichaam bewegen als ze bijvoorbeeld de boer groeten of hun kalf kwijt zijn. "Wat we vaak vergeten bij mensen is dat taal ook lichaamshouding omvat. Je kunt iets zeggen, maar je gezichtsuitdrukking kan het tegenovergestelde communiceren. Datzelfde geldt voor koeien."

de deskundige

Betekenis: iemand die ergens heel veel van af weet

Klik hier voor de betekenis van deze woorden.

terugblikken

de tekst

terugblikken

uiten

Betekenis: zeggen of laten zien wat je bedoelt

omvatten

Betekenis: in zich hebben

Bespreeksuggestie(s):

• Bespreek indien nodig het begrip 'gezichtsuitdrukking'
  
• Kunnen de leerlingen een voorbeeld bedenken waarbij je iets zegt, maar met je lichaam het tegenovergestelde laat zien?
  

Wat denk je dat de auteur bedoelt met 'De ene loei is de andere niet'? 

Leg je antwoord uit.  

Klik hier en luister mee!

terugblikken

de tekst

terugblikken

Hoe denk jij (vóórdat je de hele tekst hebt gelezen) dat begrip van de koeientaal kan helpen om het contact tussen dier (koe) en mens (de boer) te verbeteren? Leg je antwoord uit.  

Klik hier en luister mee!

terugblikken

de tekst

terugblikken

Welke elementen omvat taal volgens deze inleiding?

terugblikken

de tekst

terugblikken

1. loeien, likken en lopen
2. woorden, zinnen en bewegen
3. woorden, lichaamshouding en gezichtsuitdrukking
4. klank, woorden en zinnen

de eerste alinea

Likgedrag

Als een koe bijvoorbeeld de kudde groet of haar kalf roept, gebruikt ze zowel geluid als lichaamsbewegingen. "Ook het likgedrag van koeien onderling is een vorm van communicatie. Een koe kan bijvoorbeeld laten weten dat ze op een specifieke plek gelikt wil worden", zegt Cornips. Volgens de taalkundige is de non-verbale communicatie bij koeien even belangrijk als het loeien.

De verschillende tonen zijn volgens taaldeskundige Cornips belangrijk om de wensen van een koe goed te begrijpen. Als een koe haar kalf roept, uit ze een toon die steeds hoger klinkt. Als de koe haar kalf likt, loeit ze veel korter met een vrij vlak verloop. Vooral de toonhoogte verschilt per behoefte.

Het onderzoek van Cornips, in samenwerking met de Vakbond voor Dieren en het Dierenwelzijnsfonds, wordt gebruikt als lesmateriaal voor agrarische opleidingen. "Het doel is om het contact tussen mens en dier te verbeteren."

KOEIENGELUIDEN!

Op deze website kun je een aantal koeiengeluiden beluisteren! Hoor jij de verschillen?

specifiek

Betekenis: precies

de vakbond

Betekenis: de vereniging die opkomt voor mensen die hetzelfde soort werk doen

terugblikken

de tekst

terugblikken

de behoefte

Betekenis: dat wat je nodig hebt

agrarisch

Betekenis: wat met de landbouw te maken heeft

non-verbaal

Betekenis: zonder gebruik van woorden

Bespreeksuggestie(s):

• TIP: luister samen via de hotspot KOEIENGELUIDEN naar de verschillende geluiden die koeien maken.
• Weten de leerlingen welke agrarische opleidingen er zijn? Dit kan eventueel als onderwerp voor het  onderzoek dienen (in deel 3 van deze les).
  

Is non-verbale communicatie bij mensen ook net zo belangrijk als praten, denk je?

Leg je antwoord uit.

terugblikken

de tekst

terugblikken

Wat denk je dat de Vakbond voor Dieren doet? 

En waarom is zo'n vakbond nodig denk je? Leg je antwoord uit.

terugblikken

de tekst

terugblikken

Vakbond voor Dieren?

TIP: neem eens een kijkje op de website van de Vakbond voor Dieren!

Waarom denk je dat het belangrijk is dat er in agrarische opleidingen aandacht wordt besteed aan dit onderzoek ? Leg je antwoord uit.

terugblikken

de tekst

terugblikken

de tweede alinea

Kangoeroes en gorilla's
Koeien zijn overigens niet de enige dieren die met mensen communiceren. Veel gezelschapsdieren zoals honden, katten en vogels doen het regelmatig. Maar ook wilde dieren zoals kangoeroes en gorilla's hebben aangetoond dit te kunnen.
Arie van Eck is melkveehouder bij DreiEcks Dairy en let ook goed op de lichaamsbewegingen van zijn koeien. "Als melkveehouder kijken we meer naar het natuurlijke gedrag, daar halen we de meeste informatie uit." Zo worden de koeien gemonitord met een halsband, die gebruikt wordt voor dataverwerking. Daaruit speelt Van Eck in op de zorgbehoefte van de koe. "Een gezonde koe die ligt, vreet en herkauwt. Als dat niet gebeurt krijgen we dat mee via de halsband en kunnen we de koe nakijken."

monitoren

Betekenis: iets goed in de gaten houden en er informatie over verzamelen

de data

Betekenis: de gegevens

terugblikken

de tekst

terugblikken

Klik hier en luister mee!

Wat is een 'melkveehouder'?

terugblikken

de tekst

terugblikken

1. iemand die van koeien en melk houdt
2. een boer die koeien of geiten heeft voor de melk
3. iemand die koeien melkt
4. iemand die vee heeft

Leg in je eigen woorden uit wat bedoeld wordt met 'inspelen op de zorgbehoefte van de koe'.

terugblikken

de tekst

terugblikken

Wat denk jij nu je de tekst helemaal gelezen hebt: is 'koeientaal' een echte taal?

terugblikken

de tekst

terugblikken

Licht je antwoord toe

de ziektekiem

Betekenis: het virus of de bacterie waar je ziek van wordt

terugblikken

de tekst

terugblikken

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

terugblikken

de tekst

terugblikken

Maak een samenvatting van de tekst met behulp van de vraagwoorden 

wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe.

terugblikken

de tekst

terugblikken

terugblikken

terugblikken

terugblikken

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.

Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

terugblikken

terugblikken

terugblikken

Nee, aan dit doel moet ik nog werken

Ja, dit doel heb ik behaald

Ik weet meer over het nieuws.

Ik weet hoe koeien kunnen communiceren.

Ik kan vertellen hoe kennis over communicatie bij dieren het contact tussen mens en dier kan verbeteren.

Ik kan de tekst samenvatten met behulp van de vraagwoorden wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe?

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Je bent nu klaar met deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

terugblikken

terugblikken

terugblikken