Paragraaf 4.2: Afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom!

Leg je spullen klaar:

• Laptop 
• Biologieboek
• Schrift voor aantekeningen
• Pen
• Mobiel in de kluis!

Wat gaan we doen?

• Herhaling paragraaf 4.1: Bescherming

• Uitleg Paragraaf 4.2: Afweer

• Zelfstandig werken aan paragraaf 4.2

Welke 4 ziekteverwekkers zijn er?

Sleep de gebeurtenis naar de juiste plek in de afbeelding

1

2

3

4

5

Het virus dringt de gastheercel binnen

Nucleinezuur wordt vermenigvuldigd

Ribosomen bouwen nieuwe capsiden

Nieuwe virusdeeltjes worden in elkaar gezet

Nieuwe virusdeeltjes komen vrij

1

2

5

3

4

Virus dringt de cel binnen en valt uiteen

Virus DNA wordt vermenigvuldigd en viruseiwit wordt gemaakt

Nieuwe virussen verlaten de cel

Virus Hecht aan de cel

Virus DNA dringt de celkern binnen

Levend 

Levenloos

Kunnen bestreden worden met antibiotica

Antibiotica werkt niet

Delen zelf

Delen mbv gastcel

Virus

Bacterie

Paragraaf 4.2: Afweer

Lesdoelen (BVJ)

• Ik kan de vormen van aangeboren afweer beschrijven.
  
• Ik kan de vormen van verworven afweer beschrijven.
  
• Ik kan de onderlinge relatie van de delen van het immuunsysteem toelichten

Lesdoelen

1. Ik kan voorbeelden geven van niet-specifieke afweer van de eerste afweerlinie.
2. Ik kan de cellen noemen die actief zijn bij de aspecifieke afweer van de tweede afweerlinie en beschrijven hoe deze lichaamsvreemde stoffen opruimen.
3. Ik kan uitleggen hoe koorts het immuunsysteem bijstaat.
4. Ik kan de rol van B-cellen en T-cellen in de derde afweerlinie beschrijven.

Aangeboren en verworven afweer

De aangeboren afweer is aanwezig vanaf de geboorte en verloopt niet-specifiek (ruimt allerlei soorten ziekteverwekkers op).

De verworven afweer ontwikkelt zich gedurende het leven van het organisme en werkt specifiek (tegen één bepaalde ziekteverwekker).

1e verdedigingslinie

Extern, niet-specifiek:

• Mechanische afweer: 

       huid, slijmvliezen, oogvocht, 

       speeksel, slijm

• Chemische afweer: 

       maagzuur, zweet, 

       pH op de huid

2e verdedigingslinie

De interne, niet-specifieke afweer of aangeboren (verworven) afweer.

Kenmerken: reactie op alles wat vreemd is.

Fagocyten neutraliseren ziekteverwekkers d.m.v. fagocytose

Welke drie soorten cellen fagocyteren bij de 2e verdedigingslinie?

3e verdedigingslinie

Interne, specifieke afweer 

1. Humorale afweer: B-lymfocyten produceren antistoffen in lichaamsvloeistoffen

2. Cellulaire afweer: T-lymfocyten doden afwijkende cellen

 

Verworven afweer

TABEL 84 L

3e verdedigingslinie

uniek: heeft 'geheugen' voor ziekteverwekkers waar het lichaam eerder in aanraking is geweest 

zorgt bij latere infecties sneller voor adequate afweerreactie: immuniteit

Verworven afweer

Activatie 3e verdedigingslinie:  specifieke afweer 

1. macrofagen fagocyteren ziekteverwekker

2. macrofaag presenteert antigenen van ziekteverwekker aan de buitenkant van zijn celmembraan, het is dan een antigeen presenterende cel (APC)

3. APC gaat naar de lymfeklieren toe, hier zitten de lymfocyten 

MHC-I receptor

Op elke lichaamscel met kern

MHC-II receptor op macrofagen, dendritische en B-cellen

T-cel

B-cel

T-lymfocyt

productie

beenmerg

rijping

thymus

B-lymfocyt

productie

beenmerg

rijping

beenmerg

T-cellen ruimen (geïnfecteerde) EIGEN lichaamscellen op

B-cellen maken antistoffen tegen ziekteverwekkers

Lymfocyten zijn 'antigeen specifiek'. Ze zijn getraind om maar slechts 1 specifiek antigeen te herkennen

Natural killers

Taak = vernietigen cellen met virus erin 

Met virus besmette cellen presenteren virus antigenen op de celmembraan.

Natural killercellen herkennen deze antigenen en geven stoffen af waardoor celmembraan lek wordt - cel gaat dood, virus ook

Filmpjes

Youtube

Mark Koren:

1.Aspecifieke afweer

2.Specifieke afweer

Ontsteking

Een ontsteking is een reactie van het lichaam op beschadiging van het weefsel of op externe prikkels. 

Beschadigde cellen geven signaalstoffen af, waardoor de bloedvaten verwijden. Deze voeren dan meer fagocyten om eventuele ziekteverwekkers te bestrijden

Koorts

Functies van koorts:

1. Remmen ontwikkeling ziekteverwekkers

2. Stimuleren werking van afweerreacties

Verhogen van de normwaarde door cytokinen, afgescheiden door macrofagen. Cytokinen zijn een voorbeeld van mediatoren (= eiwit met regulerende functie.

Antibiotica

Antibiotica kunnen worden ingezet om het immuunsysteem tijdelijk te versterken. 

Het is werkzaam op celprocessen van bacteriën.

Wat was het probleem met de ziekenhuisbacterie ook alweer? En wat zijn belangrijke tips bij het gebruik van antibiotica?

Lesdoelencheck:

Kan ik:

- voorbeelden geven van niet-specifieke afweer van de eerste afweerlinie?

- de cellen noemen die actief zijn bij de aspecifieke afweer van de tweede afweerlinie en beschrijven hoe deze lichaamsvreemde stoffen opruimen?

- uitleggen hoe koorts het immuunsysteem bijstaat?

- de rol van B-cellen en T-cellen in de derde afweerlinie beschrijven?

Maak voor je zelf een overzicht van de stappen van 1e linie naar 3e linie

Aan de slag!

Opdrachten 5 t/m 18

Klaar? Maak een samenvatting en begrippenlijst voor paragraaf 4.2

Extra verdieping? Bekijk de info op Biologiepagina.nl en maak de oefentoets 2

Extra uitdaging? Ga naar Biologiepagina.nl en maak de examenvragen die bij de afweer horen

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!