Les 2 botvorming en groei & soorten botten

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Soorten botten

Les 2, VAFAT

Asaf Gafni, Rosanne Kruithof & Stefan van Wonderen – Anatomie en fysiologie voor het MBO

Lesdoelen les 2

• De student:
• heeft kennis van hoe botten zijn ontstaan; botvorming en groei.
• kan op basis van de vorm van het bot aangeven onder welke groep deze valt; pijpbeenderen ,korte beenderen, platte beenderen, onregelmatig gevormde beenderen.
• weet wat mobiliteit bij zorgvragers inhoudt.
• weet hoe je vallen bij zorgvragers met een beperking kunt voorkomen (valpreventie)

Even opfrissen

Korte Quiz

0

Stelling:
.....is een functie van het skelet.

1. Beweging
2. Bescherming
3. Opslag van mineralen en energie
4. Alle antwoorden zijn juist

Waar worden bloedcellen in het bot aangemaakt?

1. Gele beenmerg
2. Sponsachtig weefsel
3. Rode beenmerg
4. Bloedvaten

Welk mineraal heeft de mens nodig voor onze botten?

1. Kalium
2. Ijzer
3. Natrium
4. Calcium

Het botweefsel bestaat uit botmatrix en botcellen.
Waar bestaat botmatrix uit?

1. Collageenvezels en calciumfosfaat
2. Collageenvezels en kalium
3. Eiwitvezels en natriumfosfaat.
4. Calcium en magnesium

Hoe heet de centrale opening in de botmatrix, waardoor bloedvaten, zenuwen en lymfevaten lopen?

1. Kanaal van Volkmann
2. Kanaal van Havers
3. Kanaal van Berger
4. Kanaal van Klavers

De binnenste laag van het botvlies bevat botvormende cellen. Dit zijn:

1. Osteocyten
2. Osteoclasten
3. Osteoblasten
4. Osteonen

Hoe noem je de rijpe cellen die de botmatrix onderhouden?

1. Osteoblasten
2. Osteonen
3. Osteoclasten
4. Osteocyten

Botvorming en groei

Botvorming:

• Vanuit kraakbeen (endochrondale botvorming)
• Vanuit bindweefsel (intramembraneuze botvorming)

Botvorming vanuit kraakbeen

• Endochrondale botvorming
• Pijpbeenderen 
• Voor de geboorte skelet bestaat uit kraakbeen,
• rondom kraakbeen wordt bot gevormd.
• Calcium wordt afgezet (gecalcificeerd)
• Kraakbeen wordt weer afgebroken, groei van verschillende bloedvaten.
• Ontstaan osteoblasten/ osteoclasten (samenwerking)
• Verdere groei; gecalcificeerde kraakbeen verwijderd.

Botvorming vanuit bindweefsel

• Intramembraneuze botvorming
• Botten in je schedel en sleutelbeen.
• Ontstaan osteoblasten uit embryonale cellen van het bindweefsel.
• Osteoblasten maken de botmatrix, rondom de bloedvaatjes; ontstaan van netwerk bloedvaten in het bot.
• Herschikking; ontstaat harde en sponsachtig botweefsel.
• Oorspronkelijke bindweefsel wordt vervangen door botweefsel.

Botgroei zowel in de lengte als in de breedte.
Lengtegroei vindt plaats vanuit.......

1. De uiteinden (epifyse)
2. De schacht(diafyse)
3. De groeischijf
4. Het botvlies

Botgroei:

Bot groeit in de lengte als in de breedte.

Lengtegroei: 

• Vanuit de groeischijf kan het bot in de lengte groeien.
  
• In de groeischijf kan nieuw kraakbeen worden gemaakt.
  
• Tot het einde van de puberteit vindt botvorming vanuit het kraakbeen van de groeischijf plaats. Na de puberteit verdwijnen de groeischijven.
  
• Je bent uitgegroeid.
  

Botgroei

Waar? Uiteinden van de pijpbeenderen, kaak, heupen

Wat? Kraakbeencellen zitten in groeischijven. 

Wat gebeurt er als je stopt met groeien? Groeischijven waren van kraakbeen, worden van been

Breedtegroei:

• Appositionele groei.
  
• Nieuw botweefsel wordt onder het botvlies aangemaakt. d.m.v. osteoblasten.
  
• Het bot wordt dan steeds dikker.
  

Soorten botten

Pijpbeenderen

Korte beenderen

Platte beenderen

Onregelmatige beenderen

Welke van onderstaande botten behoort niet tot de pijpbeenderen?

1. Schouderblad
2. Spaakbeen
3. Scheenbeen
4. Dijbeen

Tot de onregelmatig gevormde beenderen hoort:

1. hand- en voetwortelbeentjes
2. bekken
3. scheenbeen
4. beenderen in de schedel

Pijpbeenderen

• dijbeen, opperarmbeen
• Lang en dun
  
• Typische opbouw; diafyse (schacht) en epifyse
  
• De schacht bestaat uit compact botweefsel met daarbinnen de mergholte. De mergholte is gevuld met sponsachtig botweefsel en geel beenmerg.
  
• Aan het uiteinde van de epifyse bevindt zich bij kinderen de groeischijf.

Korte beenderen

• Zo breed als ze lang zijn (hand- en voetwortelbeentjes)
  
• Dun laagje compact botweefsel met sponsachtig botweefsel.
  

Platte beenderen

• Zijn breed en plat. (schouderblad en beenderen in je schedel)
  
• Ze beschermen het weefsel en aanhechting van spieren.
  
• Brede laag compact botweefsel en een dunne laag sponsachtig botweefsel.
  

Onregelmatig gevormde beenderen

• Beenderen met een onregelmatige vorm (ruggenwervels en het bekken)
  
• Bestaan uit een dunne laag compact botweefsel met binnenin sponsachtig botweefsel.
  

Welke veelvoorkomende
aandoeningen/ ziektes
kunnen voorkomen aan het bot

Mobiliteit

Wat is mobiliteit?

Waarom ouderen sneller vallen?

0

Opdracht:

Maak checking AF 1

Opdracht

Maak individueel de valpreventietest.

https://www.zorgvoorbeter.nl/valpreventie-ouderen/test

Afsluiting

Vragen?                              Doelen bereikt?      Wat vond je van de les?

Plaats je reactie in de chat.

Huiswerk voor volgende week

Voorbereiden leerdoelen les 3

Einde van de les