Raad van de Raaf Les 1 - Klimaatverandering

• Burgerschapskunde
• Basisschool
• Groep 3-8

Introductie

In deze les maken leerlingen kennis met de Raad van de Raaf, een groep kinderen die in actie komen voor het klimaat en de aarde. Ze leren dat er kinderen zijn die al leven met de gevolgen van klimaatverandering en dat alles met elkaar verbonden is.

Instructies

Gebruik deze les ter voorbereiding op het bezoek aan de Raad van de Raaf of gebruik hem los van het bezoek.

Is jouw school in het bezit van iPads/Chromebooks e.d.? Maak hier dan gebruik van.

De leerlingen openen in een browser: lessonup.app. Links onderin het scherm staat de code die leerlingen moeten invoeren (in witte bolletjes).
Alle lesopdrachten zijn ook zonder device uitvoerbaar. Behandel de opdrachten dan klassikaal op een centraal scherm. Klik als docent op je eigen device (verbonden met een digibord) het vinkje onder in het scherm weg bij 'devices in de klas’. Je kunt nu de quizvragen centraal op digibord doen.

Door op de afbeeldingen met de lesnummers te klikken opent de les. Klik vervolgens op 'geef les'. Speel de les af via het digibord.

Liever geen geluid na het beantwoorden van een interactieve vraag? Onderaan de pagina staat een vink bij geluid. Klik deze vink uit.

lesdoelen 

Na deze les kun je:  

• benoemen wat broeikasgassen met klimaatverandering te maken hebben. 
• Heb je kennis gemaakt met Ivalu Raymi en Chourouk van de Raad van de Raaf.
• Weet je dat er kinderen zijn die de gevolgen van klimaatverandering al merken.
• leer je dat er wereldwijd mensen in actie komen
• Verschillende manieren van in actie komen benoemen.
  
• Zelf een klimaatactie bedenken. 

Klimaatverandering

Vertel:

We zijn naar het Wereldmuseum Amsterdam geweest, naar de tentoonstelling Raad van de Raaf.

In de les bij AK hebben we het gehad over klimaatverandering. Dat is de reden dat Ivalu en Raymi de Raad van de Raaf hebben opgericht. De club van kinderen die in actie komt vóór het klimaat.

In deze les komen we te weten wat de Raad van de Raaf eigenlijk is en wat het met klimaatverandering te maken heeft. 
Wat weten jullie nog over klimaatverandering? 

0

Bekijk de animatie.

We gaan nu een video kijken. Hierin maak je kennis met Ivalu en Raymi, zij hebben de Raad van de Raaf opgericht. Let goed op na afloop volgt er een korte quiz over de video!

Wat is klimaat?

1. Het gemiddelde weer over een lange periode
2. Het gemiddelde weer
3. Hoe warm het gemiddeld is
4. Hoe veel het gemiddeld regent

Achtergrondinformatie:

Klimaat is het gemiddelde weer over een bepaalde periode, vaak 30 jaar.

Het verschil tussen klimaat en weer

Het weer kan elke dag weer anders zijn. Het weer gaat over vandaag of over een korte periode in de toekomst.  Het kan vandaag de dag ongeveer 3 weken van tevoren voorspeld worden.

Het klimaat gaat over het weer over een langere periode. Een natte zomer of koude winter betekent  niet dat er geen klimaatverandering meer is.
Door de stijging van de temperatuur op aarde, wordt het gemiddelde weer anders en wordt het weer ook extremer. 

Meer video's over klimaat en klimaatverandering:
https://schooltv.nl/thema/klimaatverandering

Wat zorgt voor meer broeikasgassen?

1. fabrieken
2. vliegtuigen en auto's
3. bomen kap
4. veehouderij

Achtergrondinformatie:

Mensen zijn steeds meer broeikasgassen uit gaan stoten.
Door fabrieken, energiecentrales, verwarming, vervoer etc.
Bossen worden op grote schaal gekapt waarbij CO2 vrijkomt. Er worden steeds meer koeien, schapen en geiten gehouden voor vlees en zuivel (intensieve veehouderij).
De mens is hierdoor de belangrijkste oorzaak van de opwarming van de aarde. Door al deze activiteiten zit er nu 40 procent meer CO2 in de lucht dan 250 jaar geleden. 

Waar zorgen teveel broeikasgassen voor?

Doordat mensen meer broeikasgassen uitstoten wordt de aarde warmer.

Door deze opwarming van de aarde verandert het klimaat. Dat heeft allerlei gevolgen: op sommige plekken stijgt de zeespiegel, op andere plekken wordt het droger, het weer wordt extremer (hevige regenbuien, meer hittegolven).

Hoeveel CO2 stoot iemand in Nederland gemiddeld per jaar uit?

1. 5.000 kilo
2. 9.500 kilo
3. 16.000 kilo
4. 32.000 kilo

Vertel:

Het broeikasgas waar het meestal over gaat is koolmonoxide dat wordt ook CO2 genoemd.

In de video zegt Raymi:  "En het oneerlijke is dat de mensen die de minste fabrieken hebben, het meeste last hebben klimaatverandering."

In Nederland stoten mensen in vergelijking met de rest van de wereld veel broeikasgassen uit. Wel 3 keer zoveel. Kunnen jullie raden hoeveel kilo iemand in Nederland per jaar aan broeikasgassen uitstoot?

Voor bovenbouw:

- Waarom wordt er in Nederland zoveel uitgestoten?

- Waarom hebben mensen die niet veel uitstoten vaak meer last van klimaatverandering denken jullie?

Achtergrond informatie

Om een idee te krijgen hoeveel 16.000 kilo koolmonoxide is:

- een groeiende boom neemt 20 kg co2 per jaar op. Dus deze uitstoot staat gelijk aan 800 bomen. Dat zijn ongeveer 4 voetbalvelden aan bomen die nodig zijn om de uitstoot op te nemen/ compenseren.

-In Nederland stoten mensen 3 keer zoveel CO2 uit als het wereldgemiddelde.

- Iemand die in Congo woont stoot in 1 jaar uit, wat iemand in Nederland in 1 dag uitstoot.

Bron: Klimaatmuseum
www.klimaatmuseum.nl/

Wil je dieper ingaan op uitstoot/ ecologische voetafdruk dan kun je met de leerlingen de ecologische voetafdruk test doen. https://voetafdruk.hetklokhuis.nl/

Wat denk je dat de Raad van de Raaf doet?

De Raad van de Raaf is een (fictieve) club van kinderen die in actie komen voor het klimaat.
Ivalu richtte het eerste Hoofdkwartier op in Groenland. Nu zijn ze bezig het hoofdkwartier Nederland op te bouwen en nieuwe leden te vinden.

De Raad van de Raaf verzamelt kennis over (leven met) de natuur en brengen in kaart wat mensen al doen tegen klimaatverandering. Daarnaast komen ze zelf met ideeën en voeren actie.

In Groenland stoten mensen weinig broeikasgassen uit, maar zij merken wel dat het ijs smelt.
Malik uit Groenland vertelt in deze video over zijn leven en wat hij al merkt van klimaatverandering.

In de video zitten interactieve elementen.

01:04

Waardoor smelt het ijs in Groenland?

Er zijn verschillende antwoorden mogelijk:

-  Door de opwarming van de aarde.
(die versnelt:)

-  Door de broeikasgassen van andere landen.
(je krijgt broeikasgassen:)

- Door de verbranding van brandstoffen.

01:12

Hoe dik is het ijs nu?

1. 2,5 meter
2. 2 meter
3. 1 meter
4. 0,5 meter

Malik zegt:

Toen mijn vader zo oud was als ik was het ijs 2 meter. Nu is het nog maar 50 centimeter.

Het is is dus  flink gesmolten, het is 1,5 meter dunner geworden.

02:14

Waarover maakt Malik zich zorgen?

Er zijn verschillende antwoorden mogelijk.
Malik maakt zich zorgen over:

- dat het ijs nog verder smelt.

- dat hij straks niet meer kan ijsvissen of honden sleeën.

- dat de natuur kapot gaat.

- dat het klimaat kapot gaat.

Wat vond je van het verhaal van Malik?

😒🙁😐🙂😃

Bespreek de video na. 
Wat voor emoties maakt het verhaal los?
Wat zouden ze tegen Malik willen zeggen?

Doorvragen:

- Wat wil Malik van ons?
(Dat we stoppen  veel broeikasgassen uitstoten. Hierdoor gaat de natuur kapot.)

- Wat kunnen kinderen hieraan doen? 

Voor de bovenbouw:

- Wat heeft het smeltende ijs in Groenland met ons in Nederland te maken?
(In Nederland stoten mensen veel broeikasgassen uit, waardoor het warmer wordt en het ijs smelt.  Als het ijs daar smelt, stijg hier in Nederland de zeespiegel.)

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet goed hebt begrepen.

Vat samen wat er besproken is en evalueer de les.
Zijn er nog vragen onbeantwoord?

Klimaatactie

In de volgende slides zien we verschillende voorbeelden van mensen die in actie komen. En we gaan zelf ook acties bedenken!

Bespreek: Wat weten jullie al over klimaatacties? Welke ken je of heb je aan meegedaan? Waar denk je aan? Wat doe je zelf al?
Leerlingen kunnen het woordweb ook vullen met hun device.

Raymi laat je nu het verhaal van Chourouk zien. Zij leeft al met de gevolgen van klimaatverandering.

Bekijk het verhaal van Chourouk.
Er zitten interactieve elementen in de video.

01:15

Wat merkt Chourouk van klimaatverandering?

Verschillende antwoorden mogelijk. Chourouk merkt:

- dat het al 6 jaar niet regent

- dat alles droog is en niet meer groen

- de rivier is opgedroogd
- de waterputten zijn leeg

- dat het steeds vaker waait 
- huizen storten in doordat zand erop waait

01:45

Wat probeert Chourouk tegen het zand te doen?

1. bomen en struiken planten
2. het wegscheppen
3. planten water geven
4. muurtjes van bladeren bouwen

Wat vond je van het verhaal van Chourouk?

😒🙁😐🙂😃

Bespreek de video na.

Wat voor emoties maakt het verhaal los?

Doorvragen:

- Wat zou je tegen Chourouk willen zeggen?

Voor de bovenbouw:
- Denk je dat Chourouk daar kan blijven wonen? Wat vind je daarvan?
Mensen die wegtrekken door de gevolgen van klimaatverandering, worden ook wel klimaatvluchtelingen genoemd. Het gaat dan om o.a. zeespiegelstijging, extreem weer, en droogte met waterschaarste.

Singapore

Lumin Hew

De mode-industrie is een van de grootste vervuilers!
11 jaar: Lumin organiseert duurzame modeshows en workshops over tweedehands mode. 

Amerika

Jerome Foster II

16 jaar: Jerome organiseert grote klimaatprotesten. 

18 jaar: Hij wordt de jongste adviseur ooit van de president van Amerika op de rechten van de natuur.

China

Ou Hongyi

16 jaar: Ou protesteert helemaal alleen tegen de opwarming van de aarde. Zij mocht hierdoor een tijd niet naar school en kreeg een boete van de Chinese regering!

Oeganda

Leah Numurgerwa

15 jaar: Leah plant 200 bomen.
16 jaar: Leah plant 500 bomen.
Zij plant bomen op haar verjaardag en roept anderen op dat ook te doen.

Op veel plekken in wereld leven mensen, net als Chourouk of Malik met de gevolgen van klimaatverandering.

Gelukkig komen overal ter wereld kinderen in actie, zij proberen verschil te maken! Op deze wereldkaart zie je een paar inspirerende voorbeelden. 

 
Bekijk een paar van de kinderen.
Hoe komen zij in actie?
Welke actie spreekt je het meest aan? 

Welke klimaathelden kennen jullie nog meer?

We hebben net een paar voorbeelden gezien van kinderen die in actie komen voor het klimaat. 
Wat voor acties  hebben jullie gezien? (protesteren, tweedehandskleding,  bomen planten, etc.)
Kennen jullie nog meer voorbeelden van mensen die in actie komen voor het klimaat?

Laat leerlingen antwoorden met een naam of een foto.

Voor bovenbouw:
Geef de leerlingen wat tijd om onderzoek te doen naar mensen die in actie komen voor het klimaat. Er zijn veel verschillende voorbeelden te vinden. Zowel wereldwijd als in Nederland. 

Dit kan ook een huiswerkopdracht zijn.
Om ene grotere variatie te krijgen kun je specifiek vragen om andere acties dan protesteren of leerlingen een continent toewijzen.

Maak een klimaathelden prikbord in de klas door deze voorbeelden op te hangen. 

Opzet

Word ook een klimaatheld!

1.  waar

2. wat

3. onderwerp

Tijd voor actie!: word ook een klimaatheld!

Jullie hebben voorbeelden gezien van mensen/ kinderen die in actie komen.
Nu gaan we zelf acties verzinnen. De spinners kunnen daar bij helpen.

Draai 1x aan spinner 1 voor de plek. 
Draai dan 1x aan spinner 2 voor je opdracht.
Draai dan 1x aan spinner 3 voor het onderwerp.

Je draait bijvoorbeeld: in de straat- verbeteren- vuilnis.

Wat kun je verzinnen om in je straat de vuilnis situatie te verbeteren?

Wat vond je van de les?

Vat samen wat er besproken is en evalueer de les.

Als de leerlingen zijn ingelogd staat hun naam op de spinner. Door aan de spinner te draaien krijgt een leerling de beurt.

Schrijf alle acties op de actielijst.

Probeer de acties zo concreet mogelijk te maken.

Optioneel:

-  je kunt  ook alleen acties voor op school bedenken en de leerlingen de opdracht geven de hele school enthousiast te maken voor hun acties.

- Kies een top 3 uit de acties. Deze gaan jullie met de hele klas uitvoeren!

- Gebruik het rad om challenges te formuleren. Kies iedere week of maand een nieuwe klimaatchallenge.