PO - Middenbouw - Vrijheid

• Pedagogisch werk
• Levensbeschouwing
• +7
• Basisschool
• Groep 3-6

Introductie

Deze les staat in het teken van vrijheid! Wij leven in Nederland in een vrij land. Vrij om te zijn wie je wilt zijn en te zeggen wat je denkt! Maar wat betekent dat eigenlijk? Wanneer voel jij je echt vrij? Hoe ziet dat eruit? En waar voel je dat dan? En hoe kan je je vrij voelen in je hoofd? In deze les gaan we vrijheid proberen te ervaren, in ons hoofd. Ook gaan we ontdekken hoe vrijheid er voor onszelf uitziet.

Instructies

In deze les gaan we het hebben over het begrip 'vrijheid'. Vervolgens gaan we vrijheid in ons hoofd ervaren door een meditatie-opdracht. We sluiten de les af met een klassikale reflectie en een tekenopdracht: hoe ziet vrijheid er voor jou uit?

Doel van de les
Het begrip vrijheid bespreken en verkennen met elkaar en vrijheid in ons hoofd ervaren. Want je hebt altijd de macht over je eigen gedachten!

Werkvormen
Klassikaal gesprek, meditatie, reflectie, tekenen

Benodigdheden / voorbereiding

• Aula (het fijnst is om de meditatie-opdracht liggend in de aula te doen maar zittend in je stoel kan het ook!)
• De begeleide voorleesmeditatie in de bijlage
  
• Papier en kleurpotloden

Bijlage

• Voorleesblad_meditatie

Kennis/competenties/vaardigheden
Bewustwording, zelfbewustzijn, voelen, actief luisteren, mening delen, zelfkennis, creatief uitten op papier

Leerdoelen
De leerling…  
...oefent met mediteren
...oefent met zijn/haar mening te verwoorden
...oefent met actief luisteren
…neemt actief deel aan een groepsgesprek over vrijheid
…kan een eigen interpretatie van de term vrijheid verbeelden
…heeft kennis opgedaan over verschillende visies rondom het thema vrijheid

Burgerschap
Met deze les werk je aan de volgende actuele burgerschapskerndoelen:

• Kerndoel 1. Veilige schoolcultuur:
• Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie.
• Stimuleren van kritische denkvaardigheden, morele en ethische oordeelsvorming en het offline en online respectvol communiceren daarover.
• Samen met leerlingen vormgeven van een democratische cultuur

• Kerndoel 2. Diversiteit:
• In gedrag rekening houden met ervaringen en perspectieven van anderen.

• Kerndoel 3. Democratische waarden:
• Kennis over de ontwikkeling en de betekenis van de democratische waarden vrijheid, gelijkheid en solidariteit.
• Verkennen van de grenzen aan vrijheid, gelijkheid en solidariteit op individueel, collectief en planetair niveau.
• Verkennen op basis van morele en ethische perspectieven wat rechtvaardigheid en met verantwoordelijkheid handelen betekent voor jezelf

• Kerndoel 5. Democratische betrokkenheid
• Communiceren op een respectvolle wijze

• Kerndoel 6. Maatschappelijke vraagstukken:
• Uitdrukken van persoonlijke idealen en opvattingen.
• Reflecteren hoe de eigen identiteit en waarden het handelen kunnen beïnvloeden.

Werkbladen

Voorleesblad_meditatie.pdf

Introductie

Deze les staat in het teken van vrijheid!
Wij leven in Nederland in een vrij land. Vrij om te zijn wie je wil zijn en te zeggen wat je denkt! Maar wat betekent dat eigenlijk?

Wanneer voel jij je echt vrij? Hoe ziet dat eruit? En waar voel je dat dan? En hoe kan je je vrij voelen in je hoofd?

In deze les gaan we vrijheid proberen te ervaren, in ons hoofd, en gaan we ontdekken hoe vrijheid er voor onszelf uitziet.

Wat is vrijheid?

Wat zien jullie op het plaatje? Een papegaai in de kooi en een papegaai buiten de kooi. En ook nog eens twee los vliegende duiven. Het is wel duidelijk welke vogels hier vrij zijn en welke niet. Maar zo simpel is vrijheid niet!

In Nederland vinden we vrijheid heel belangrijk! We hebben allemaal regels en wetten zodat iedereen 'vrij' kan zijn. Je mag bijvoorbeeld niet iemand buitensluiten of pesten omdat diegene een ander geloof of andere afkomst heeft dan jij. Maar... regels? Da's toch het tegenovergestelde van vrijheid?  Tja… zo eenvoudig is het dus blijkbaar niet.

Kan je bijvoorbeeld vrij zijn in gedachten (in je hoofd) als je opgesloten zit..?

Je vrij voelen

Vraag de klas: wanneer voel jij je vrij? 

Dit is voor sommige leerlingen een lastige vraag maar voor andere misschien heel makkelijk! 

Een voorbeeld kan zijn: als ik thuiskom van school en met mijn buurjongen buiten ga spelen. Of misschien voel je je vrij als je danst of een boek leest. Of wat dacht je van over het strand rennen in de zomer met de wind door je haren?
Geef als docent ook een voorbeeld van wanneer jij je vrij voelt. Wanneer is dat, en hoe ziet dat eruit? Probeer het tot in de details te beschrijven.

Begeleidende vragen:

"Waar voel je dat precies? In je hoofd of in je lijf?"

"Wat gebeurt er dan?"

"Hoe voelt dat precies?"

"Wat is ervoor nodig?"

Je vrij voelen wordt ook weleens vergeleken met liefde voelen en vertrouwen hebben in dat het goedkomt. Wat vinden jullie daarvan? 

Vrij in je hoofd

Kan je vrij zijn in je hoofd? En hoe doe je dat? Misschien hebben jullie daar nu al een idee bij.

Wist je dat je het ook gewoon kan oefenen? Dat gaan we zo doen! We gaan proberen om alle gedachten en zorgen uit te zetten zodat je helemaal kan verdwijnen in je hoofd naar een mooie plek waar jij je vrij kan voelen. Want dat is zo bijzonder: zelfs in de klas en op welk moment dan ook, kan jij je even vrij voelen in je hoofd!

Mediteren...?

We gaan 'vrij voelen in je hoofd' oefenen door het doen van een meditatie. Weet iemand wat dat is, een meditatie?

Bij mediteren draait het om stilte in je hoofd. Doordat je je op één ding concentreert en probeert aan niks anders te denken, wordt het eigenlijk best wel rustig in je hoofd. Het gaat erom dat alle kleine gedachten en zorgen heel eventjes stil zijn.

Dat kan op heel veel verschillende manieren, bijvoorbeeld als je heel goed luistert naar een verhaal met je ogen dicht. Of misschien bidt er weleens iemand thuis of in de kerk/synagoge/moskee. Dat lijkt ook op mediteren. Als je je niet laat afleiden door wat je ziet, voelt of kleine stomme gedachten, en echt helemaal verdwijnt in het verhaal, dan ben je ook aan het mediteren. Dat gaan we proberen!

Want... mediteren kan je leren!

Dat gaan we eens proberen! Zen...

Deze meditatie-oefening duurt tien à vijftien minuten.

Het leukste is om deze oefening in de aula of het speellokaal te doen zodat alle leerlingen kunnen gaan liggen. Belangrijk is dat ze elkaar niet aan kunnen raken. Geen tijd of ruimte in de aula? Laat de leerlingen dan rechtop zitten in hun stoel met hun handen op schoot. Belangrijk is dan dat er niks op tafel ligt of in hun handen zit wat af kan leiden. Vertel van tevoren dat dit voor de een makkelijker is dan voor de ander. Dat is helemaal niet erg, want we gaan het oefenen. Probeer je vooral te focussen op jezelf!

Laten we beginnen!

Print de voorleesbegeleiding in de bijlage.

Let op: het is fijn als er een extra begeleider is die rond kan lopen en de leerlingen zachtjes aan kan tikken als ze onrustig worden. Sommige leerlingen zullen stil liggen of zitten niet zo lastig vinden, voor anderen is het een hele uitdaging! Maar als je dit vaker oefent, zal het steeds beter gaan. Het is oké als sommigen wat bewegen, zolang het maar niet te storend is voor de rest.

Hoe was het?

Jullie zijn weer terug in de klas. Jullie zijn even op reis geweest in je hoofd. Hoe was dat? 

Gebruik de onderstaande vragen om te reflecteren op de meditatie-oefening. Let op! Hierna volgt de tekenopdracht! Deel alvast papier en potloden uit.

• Hoe vonden jullie het?
• Wie vond het lastig om stil te zitten of liggen?
• Wie vond het lastig om alleen naar het verhaal te luisteren?
• Wat voelde je?
• Waar voelde je dat?
• Hoe was het om je zorgen en gedachten in de ballon te laten wegvliegen?
  
• Hoe voelde het zijn van een vogel?
  
• Waar heb je allemaal gevlogen?
  
• Hoe zag je eruit als vogel?
• Waar landde je, waar was jouw fijne ruimte?
• Hoe voel je je nu?
• Voel je je anders dan voor de meditatie-oefening?
• Zouden jullie dit vaker willen doen?
  

Tekenopdracht

Heeft iedereen potloden en papier? We gaan nu een tekening maken over vrijheid! Vrijheid in je hoofd, vrijheid in je lijf. We hebben het over veel verschillende vormen van vrijheid gehad en zelfs geoefend!

Je mag tekenen wat je wilt. Je kan bijvoorbeeld tekenen wat je in de meditatie-opdracht hebt beleefd of gevoeld, of gewoon iets waar jij gelukkig en vrij van wordt. Vrijheid, blijheid!

Vrijheid =

Vrijheid is heel verschillend voor iedereen! Kijk maar eens naar al jullie mooie tekeningen. Wie wil er wat over haar tekening vertellen? Wat zien we allemaal? Zien we een paar dezelfde dingen terugkomen?

Hang deze mooie vrijheidskunstwerken op in de klas zodat jullie er altijd naar kunnen kijken. Of nog leuker: geef ze de tekeningen mee naar huis en vertel de ouders dat deze tekening over vrijheid gaat.

Tip: geef de tekeningen mee naar huis en geef een opdracht mee aan de ouders om over de tekening en de les in gesprek te gaan. Zet de vragen bijvoorbeeld op jullie intranet of in de klassen-app.

Vragen die de ouders/verzorgers aan hun kind kunnen vragen:

• Wat heb je geleerd over vrijheid?
• Wanneer voel jij je vrij?
• Wil je mij uitleggen wat je allemaal hebt getekend?
  
• Kan je me vertellen waarom je deze kleuren hebt gebruikt?
• Wanneer ben je vrij in je hoofd?
  

Vrijheid!

Wat een feest om vrij te kunnen zijn!

Vrijheid kun je letterlijk nemen, maar vrijheid zit eigenlijk ook diep van binnen.
Zolang jouw gedachten er zijn kun jij ermee doen wat je wilt. Die vrijheid verdwijnt nooit. Dus wees daar zuinig op!

LINK

Evaluatie invullen? Graag!

We zijn bij Respect Foundation heel blij met alle reacties, tips en feedback op onze lessen. We zijn altijd op zoek naar verbeterpunten. Vul onderstaande vragenlijst in, als docent of samen met je klas! Klik op de link!