2V 7 P4 Verlicht denken Franse Revolutie 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom in de geschiedenisles!

Leerdoelen

• Je kan uitleggen waarom de ideeën van de Verlichting vooral in Frankrijk veel aanhang kregen. (I)

• Je kan uitleggen waarom de ideeën uit de Verlichting, zoals die van John Locke en Montesquieu, een bedreiging waren voor het absolutisme (van bijvoorbeeld Frankrijk). (I)

Je kunt de begrippen ‘Staten-Generaal’, ‘Nationale Vergadering’, ‘grondwet’, ‘Franse Revolutie’, ‘Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger’, ‘Girondijnen’, ‘Jacobijnen’ en ‘Terreur’ omschrijven. (R)

• Je kunt de algemene historische begrippen ‘democratie’, ‘monarchie’ ‘democratische revolutie’, ‘democratisering’, ‘grondwet (constitutie)’ en ‘staatsburger’ uitleggen. (T1)

• Je kan uitleggen waarom Lodewijk XVI voor het eerst in 150 jaar de Staten-Generaal bij elkaar riep. (T1)

• Je kan de korte en lange termijn oorzaken van de opstand van de derde stand (Franse Revolutie) benoemen en uitleggen. (T2)

• Je kan uitleggen waarom de derde stand de Nationale Vergadering oprichtte en wat het doel was van deze vergadering. (T1)

• Je kan uitleggen waarom de Bestorming van de Bastille een belangrijk moment van de Franse Revolutie werd. (T1)

Absolutisme tegen Verlichting

Verspreiding Verlichtingsideeën: salons en opera’s

In de 18de eeuw was de derde stand in Frankrijk erg boos. Geef hier een verklaring voor.

(2) Benoem twee indirecte oorzaken voor het uitbreken van de Franse Revolutie.

Welke aanleiding kunnen we benoemen voor het uitbreken van de Franse Revolutie?

1. Onder de derde stand heerste er grote armoede
2. Het prijs van brood steeg sterk
3. Er werd niet geluisterd naar de derde stand tijden de NV
4. De oorlogen van Lodewijk XVI werden verloren, de vijand stond voor de deur.

Misoogst

1788

• Door mislukte oogsten waren de graanprijzen in Frankrijk (en dus ook de prijs van brood) enorm gestegen. Er ontstonden zelfs hongersnoden.

• Ondertussen moest de 3e stand wél veel belasting betalen.
  

Frankrijk gaat failliet

mei 1789

• Feesten, paleizen, bestuur en oorlogen kosten heel veel geld, maar het geld is op. 
• Koning Lodewijk XVI wil graag meer geld hebben, en roept daarom (voor het eerst in 175 jaar) de Staten-Generaal bij elkaar. De vergadering van de 3 standen.

Samenkomen

• De 3e stand hoopt dat de koning nu eindelijk eens naar hen zou luisteren: verlaging van de belasting en/of afschaffing van de privileges. 
• Helaas: er gebeurt erg weinig. Dit komt ook omdat er per stand wordt gestemd (dus drie stemmen totaal). En de koning heeft altijd de adel en de geestelijkheid mee.
• brood werd duurder & er was weinig werk
  
• De Franse schatkist was leeg:
  
•  Koning gaat extra belastingen heffen….
  
• MAAR dit keer wil hij dat ook de eerste en tweede stand meebetalen.
  
• Grote Vergadering (dit was al 175 jaar niet gebeurd!)
  
•  tijdens de vergadering kregen de drie standen ruzie

• De leiders van de 3e stand zijn boos en teleurgesteld, en lopen weg...
  

Ruzie

Eind 18e eeuw: 3e stand slechter dan ooit.

In 1788 en 1789 mislukten de oogsten 

• brood werd duurder & er was weinig werk
• De Franse schatkist was leeg:
•  Koning gaat extra belastingen heffen…. 
• MAAR dit keer wil hij dat ook de eerste en tweede stand meebetalen.
• Grote Vergadering (dit was al 175 jaar niet gebeurd!)
•  tijdens de vergadering kregen de drie standen ruzie
  

Een vergadering ontstaat uit de ontevreden derde stand. Zij willen een grondwet. 

Eed op de kaatsbaan

juni 1789

• De 3e stand begint zijn eigen vergadering: de Nationale Vergadering.

• Een deel van de 1e en 2e stand sluit zich hierbij aan.
• Op een kaatsbaan (een soort sporthal) spreken ze af pas uit elkaar te gaan als er een nieuwe grondwet is.
• De koning zei dat hij zich aansloot bij de eisen van de derde stand, maar intussen liet hij zijn leger Parijs omsingelen...
  
• Wat is nu de aanleiding voor de Franse Revolutie?
  

Schilderij: Le Serment du Jeu de paume (Jacques-Louis David, na 1791).

De Nationale vergadering

Een vergadering ontstaat uit de ontevreden derde stand. Zij willen een grondwet. 

De grondwet is een document waarin vastgelegd staat wat de rechten en plichten van burgers zijn en hoe het bestuur is geregeld. 

Bestorming van de Bastille

14 juli 1789

• De koning stuurt het leger naar Parijs om groepen mensen uit elkaar te slaan. 
• Het Franse volk bestormt Bastille, een gevangenis én buskruit-opslag. 
• De wapens hadden ze al eerder ergens vandaan gehaald.
• De Franse Revolutie is begonnen...en slaat over op andere delen van het land!

Achtergrond: Prise de la Bastille (bestorming van de Bastille) door Jean-Pierre-Louis-Laurent Houël, 1789.

Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger

De Nationale vergadering schaft de standensamenleving af: alle Fransen krijgen gelijke rechten en plichten

Absolutisme wordt afgeschaft. Koning moest regels volgen.

Er komt een nieuw bestuur: Rijke burgers kregen bijvoorbeeld stemrecht. 

Nieuwe machtshebbers

• Vanaf nu had de derde stand de macht in handen --> Nationale Vergadering (NV).

• Zij schreven in 1791 een grondwet ''de verklaring van de rechten van de Mens en van de Burger'':

1. De adel (edelen) moeten belasting betalen. (privileges worden afgeschaft)
   
2. Mensen die veel belasting betaalde mochten de leden van de NV kiezen. 
3. In de koloniën blijft slavernij bestaan
4. Sommige belastingen werden afgeschaft. 
5. Koning krijgt minder macht, maar hoeft niet af te treden. 

 

'Rien'

• 'Niets' in het Frans.
• Dat was het enige dat Lodewijk XVI 's avonds opschreef in zijn dagboek.

• Lodewijk had nog wel aan een adviseur gevraagd of het een 'opstand' was. Deze gaf aan: "Het is geen opstand, het is een revolutie."
• Lodewijk begreep er niets van: "Waarom?"

De coalitie oorlogen

• Er waren veel Franse edelen gevlucht naar het buitenland tijdens de revolutie, deze waren legers aan het samenstellen om Frankrijk aan te vallen.
  
• In 1792 besloot de NV een oorlog tegen Oostenrijk en Pruisen. Deze werd verloren door Frankrijk, duizenden soldaten dood en delen van Frankrijk verloren. 
• Er brak paniek uit, hoe kon Frankrijk deze strijd verliezen?
• Er was maar één antwoord: verraders!

Hoe bedoel je ik mag niet weg?

• Veel discussie over de toekomst van Frankrijk zijn leiderschap, veel problemen nogsteeds aanwezig
• Koning probeert te vluchten maar wordt herkent en gevangen gezet.
• 1792 Frankrijk begint een oorlog met Pruisen en Oostenrijk
• Verloren de oorlog, Lodewijk krijgt de schuld!  ~ 1793 Lodewijk de 16de en Marie Antoinette onthoofd.

Kopje kleiner maken

Maximilien de Robbespiere

• In deze periode waren er 2 groepen aan de macht Radicale en Gematigde.
• Radicalen = Jacobijnen
• Gematigden = Girondijnen
• De Girondijnen wilden geen absolute koning, afschaffen van standen en meer rechten voor burgers. 
• De Radicalen waren veel extremer: zij wilden na 1792 dat de koning ter dood veroordeeld moest worden. 
• Radicale groep is groter! Vinden dat iedereen die het niet eens is met de revolutie een verrader is
• Niemand was veilig! Ook de burgers van de derde stand konden onder de guillotine verdwijnen
• Uiteindelijk 40.000 dood. Deze periode in de Franse geschiedenis krijgt de naam Terreur (1794)

Jaren van Terreur

• Jaren van terreur (1792 / 1973)
• Robbespiere, leider van de radicalen (Jacobijnen), schafte het koningschap af.
  
• Ontdekking van de briefwisseling tussen Lodewijk en de Oostenrijkse keizer: "Hoogveraad!"
  
• De koning en koningin werden gevangen gezet en daarna onthoofd door de guillotine.
• Tegen de revolutie?! Doodstraf! 40.000 Fransen komen om het leven.

Portret van Maximilien de Robespierre (1758-1794), schilder onbekend, ca. 1790.

Robbespiere zou hetzelfde lot ondergaan als de duizenden die hij de dood injoeg: onthoofd door de guillotine.

Een guillotine.

https://historianet.nl/techniek/uitvindingen/guillotine-moest-doodstraf-afschaffen-maar-deed-het-tegenovergestelde

Einde aan De Terreur

zomer 1794

• Steeds meer weerstand tegen Robespierre 
• Juli 1794: Arrestatie en terechtstelling Robespierre

• De nacht voor zijn onthoofding, doet hij een mislukte zelfmoordpoging.
  

Executie van Robespierre, 1794.

A. De oogsten mislukken, de prijs van brood stijgt sterk

B. Robbespiere wordt onthoofd door de Guillotine

C. De Franse Revolutie begint met de bestorming van de Bastille

D.Lodewijk XVI roept de standen bij elkaar in een vergadering om de financiële problemen van Frankrijk op te lossen.

E. De verklaring van de rechten van de mens en burger worden getekend.

Chronologie

Directoire

1795-1799

• Na De Terreur, en een korte burgeroorlog, willen de Fransen rust.

• De regering, de Directoire ('Directie'), van 5 directeuren heeft echter vooral te maken met economische tegenslagen en is erg zwak.