5.4: Van Goud naar Zilver

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

5.4.1 Van Goud naar Zilver

Pak je laptop en ga naar lessonup.com

Herhaling leerstof

Leg uit wat de rol was van de Oostzeehandel in de rijkdom in de Republiek.

Leg uit hoe de 'stapelmarkt' van invloed was op de welvaart in De Republiek.

Zowel de VOC als de WIC wilden een handelsmonopolie. Wat bedoelden ze hier mee?

Koppel de schilder aan het schilderij

Frans Hals

Rembrandt van Rijn

Johannes Vermeer

Leg uit dat de schilderkunst uit de 17e eeuw geen goede weergave is van de geschiedenis uit deze eeuw.

5.4: Van Goud naar Zilver

-Ik kan de strijd tussen staatsgezinde en Oranjegezinde uitleggen.

Een nieuwe stadhouder

• Na de Vrede van Münster (1648) wil een nieuwe stadhouder (Willem II) meer macht.
• Met een staatsgreep hoopt hij koning te worden > maakte veel los in de Republiek. 
• Voordat hij zijn plan kan uitvoeren gaat hij dood aan de pokken.
• Wat was een stadhouder? 

Stadhouder

Legeraanvoerder, als ambtenaar in dienst van de Staten-Generaal.
Elk gewest mocht in principe een eigen stadhouder kiezen. 

Trok veel macht naar zich toe. 

Maar in theorie waren er vaak maar twee stadhouders; een voor de gewesten (gewestelijke Staten) Holland, Zeeland, Utrecht, Gelre en Overijssel en een voor Friesland en Groningen.

Stadhouderloze tijdperk (1650-1672)

• Na de dood van Stadhouder Willem II ontstaat er een politieke strijd binnen de Staten-Generaal. (kennen wij nu als 1e en 2e kamer). 
• Strijd tussen:
• Staatsgezinden: weg met de Oranjes als Stadhouder.
• Oranjegezinden/Prinsgezinden: meer macht voor de Oranjes.
• Besluit van Staten-Generaal om zonder stadhouder verder te gaan.
• Gevolg: ontstaan van het eerste Stadhouderloze tijdperk.

Johan de Witt

• In de Republiek werd Johan de Witt aangewezen als raadspensionaris.
• Hoogste ambtenaar van de Gewestelijke Staten en de Staten-Generaal, ook wel landsadvocaat genoemd. 
• Regeringsleider (vergelijkbaar met minister president).
• Investeerde veel in de economie.

Hoe kun je stadhouder en raadspensionaris uit elkaar houden?

Aan de ene kant heb je de raadspensionaris, een soort minister president. Aan de andere kant de stadhouder, de baas van het leger. Hebben vaak tegenstrijdige belangen. 

Video

Nederlandse vrijheid

Denk je dat de persoon die de toespraak geeft Oranjegezing of Staatsgezind is? Leg je antwoord uit.

Is deze video een betrouwbare bron voor onderzoek naar de 17e eeuw? Leg je antwoord uit.

Een koning te rijk

5.4 Van Goud naar Zilver deel 2