Ontwikkelingspsychologie herhaling

• Psychologie
• Secundair onderwijs

Ontwikkelingspsychologie herhaling & ontwikkelingstaken

Herhaling vorig schooljaar 

1. Ontwikkelen is 

- rijpen 

- groeien 

- leren 

2. Vraagstukken in de ontwikkeligspsychologie 

- continuïteit versus discontinuïteit 

- kritieke versus gevoelige periodes

- kinderpsychologie versus levenslooppsychologie

- nature, nurture en zelfbepaling

- universele versus cultuurgebonden ontwikkeling

3. Levensfasen

Prenatale fase Bevruchting - geboorte

Baby 0 - 1 jaar

Peuter 1 - 3 jaar 

Kleuter 3 - 6 jaar

Lager schoolkind 6 - 12 jaar

Adolescentie 12 - 20 jaar

Vroege volwassenheid 20 - 30 jaar

Midden volwassenheid 30 - 65 jaar 

Late volwassenheid 65 - …. Jaar

4. Ontwikkelingstaken 

Wat vind jij dat een peuter allemaal moet kunnen?

Wat vind jij dat een adolescent allemaal moet kunnen?

Hoe heb je geantwoord op vraag 1 en 2? Wat speelde er allemaal een rol?

Havighurst

Volgens Havighurst wordt de menselijke levensloop gekenmerkt door het vervullen van opdrachten die in zekere zin specifiek zijn voor de opeenvolgende levensfasen. Hij spreekt hierbij over ontwikkelingstaken. Het begrip ‘ontwikkelingstaken’ komt van Robert Havighurst, en is gebaseerd op de theorie van Erikson. Havighurst stelt dat elke levensfase eigen ontwikkelingstaken heeft. 

Zo verwachten we van een kind van 1 jaar dat het begint te lopen en spreken, en op 3 jaar wordt verwacht dat het al verschillende woorden kan zeggen.  Van een kind van 6 wordt verwacht dat het leert goed omgaan met leeftijdsgenoten, leert schrijven en lezen en van een adolescent van 16 jaar wordt verwacht dat die zelf al kan babysitten. 

Ontwikkelingstaken

Ontwikkelingstaken = zijn taken waarvan men in een bepaalde maatschappij en cultuur verwacht dat personen van opeenvolgende leeftijdsperioden ze uitvoeren.

Verklaar waarom volgende onderdelen in de definitie zijn opgenomen.
- binnen een maatschappij en cultuur:

- aan verschillende perioden zijn toegeschreven: 

Voorbeelden

- ‘Een jongen van zijn leeftijd doet zoiets niet ! Bent zou beter met jongeren van zijn eigen leeftijd omgaan.’

- ‘Ach ma, laat mij doen, ik ben geen kind meer. Ik kan dat al.’

- ‘Als je kinderen wil, moet je er ook de verantwoordelijkheid voor opnemen. Niet alleen als het goed met hen gaat.’

- ‘Ik heb gelukkig wat opzij kunnen leggen toen ik werkte. Nu ik met pensioen ben, komt dit me goed van pas. Ik heb nu wel minder inkomsten, maar ik kan toch jaarlijks een grote reis ondernemen zoals ik had gepland.’

- ‘Ach, laat hen doen. Je bent toch ook jong geweest. En als ze wat overdrijven ? Het zal wel koelen zonder blazen.’

Link sociaal-emotionele ontwikkeling

Succes in het vervullen van deze taken zorgt voor positieve reacties uit de omgeving en zorgt voor het ervaren van geluk. Dit heeft op zich positieve gevolgen voor het uitvoeren van latere taken. Het succesvol beëindigen van de taken leidt tot de ontwikkeling en de differentiatie van vaardigheden en de persoonlijkheid, zodat meer complexe uitdagingen in de daarop volgende fasen kunnen aangegaan worden. (Mönks & Knoers, 2004)

Het falen daarentegen zorgt voor negatieve reacties van de omgeving en ongelukkige gevoelens. (Mönks & Knoers, 2004)

De taken zelf

De concrete invulling van de ontwikkelingstaken wordt beïnvloed door de biologische veranderingen in de persoon zelf, de maatschappelijke verwachtingen en eigen vooropgestelde eigen waarden doelen,… . Voor iedere levensfase onderscheidt Havighurst zes tot acht levenstaken (Mönks & Knoers, 2004).

De ontwikkelingstaken zijn zoals gezegd wel cultuur- en maatschappijgebonden. Ze kunnen dus voor een adolescent in België, Amerika, China of Marokko helemaal anders zijn. Ze veranderen ook in de tijd: wat we vroeger een ontwikkelingstaak vonden voor een adolescent is dat nu misschien niet meer.

  Vb: Bij ons wordt verwacht dat je op 18 jaar verder studeert of gaat werken

 In Afrika wordt verwacht dat je getrouwd bent en een gezin sticht

Bij ons leer je lezen, schrijven en rekenen als je 6 bent, 150 jaar geleden ging je meehelpen in de fabriek, in e

De ontwikkelingstaken zijn zoals gezegd wel cultuur- en maatschappijgebonden. Ze kunnen dus voor een adolescent in België, Amerika, China of Marokko helemaal anders zijn. Ze veranderen ook in de tijd: wat we vroeger een ontwikkelingstaak vonden voor een adolescent is dat nu misschien niet meer.

  Vb: Bij ons wordt verwacht dat je op 18 jaar verder studeert of gaat werken

 In Afrika wordt verwacht dat je getrouwd bent en een gezin sticht

Bij ons leer je lezen, schrijven en rekenen als je 6 bent, 150 jaar geleden ging je meehelpen in de fabriek, in een geïsoleerde stam in het Amazonewoud leer je misschien schieten met pijl en boog  

Ontwikkelingstaken ontstaan zowel door biologische invloed (het kind is biologisch ergens aan toe: lopen, zindelijk zijn), als door verwachtingen uit de omgeving (de school, ouders, ..vinden dat het kind eraan toe is te leren schrijven, rekenen en leren).

Als het lukt de taken van een bepaalde levensfase tot een goed einde te brengen, is dat goed voor het zelfvertrouwen en het zelfrespect. En wanneer iemand de ontwikkelingstaken van de ene fase goed uitvoert, kan hij zich gemakkelijker voorbereiden op de taken in de volgende levensfase. 

Moraliserende component

Een bedenking hierbij is dat het begrip ‘taak’ eigenlijk een beetje moraliserend (prekend) klinkt: je moét dit doen. Met andere woorden: als je je ontwikkelingstaak in een bepaalde leeftijdsfase niet vervult, ben je dus niet goed bezig volgens je omgeving of volgens jezelf. Heb je dus als jongvolwassene geen partner, of begin je niet aan kinderen, dan kijkt men daar van op, of zou je jezelf ‘mislukt’ kunnen vinden. En dat heeft dan weer een impact op je geluk. Zo was het oorspronkelijk niet bedoeld: ontwikkelingstaken zijn dingen die de meesten in een bepaalde fase doen, die iets wat je moét doen.

Aantal taken is verplicht en kan bestraft worden

Voorbeeld: Een belangrijke ontwikkelingstaak in de adolescentie, volgens Havighurst, is het ontwikkelen van verantwoordelijkheid en zelfstandig gedrag. Dit wordt in de maatschappij vertaald in wetten zoals de leerplichtwet. De leerplichtwet verplicht jongeren om tot een bepaalde leeftijd onderwijs te volgen. Het doel hiervan is om jongeren te voorzien van een basiskennis en vaardigheden die nodig zijn voor hun persoonlijke en professionele ontwikkeling.

Gevolgen bij niet-naleving: Wanneer jongeren of hun ouders zich niet aan de leerplicht houden, kan dit leiden tot sancties zoals boetes of juridische stappen. Dit benadrukt hoe belangrijk de samenleving het vindt dat jongeren deze ontwikkelingstaak van het volgen van onderwijs voltooien, omdat het bijdraagt aan hun toekomstige zelfstandigheid en maatschappelijke participatie.

Voorbeeld ontwikkelingstaken 

Zie tabel blz 77

Opdracht 

Maak de opdracht blz 78

Kritiek Havighurst

1. Culturele bias 

2. Verouderde perspectieven 

3. Lineaire benadering

4. Gebrek aan individualiteit

5. Veranderende genderrollen

1. Culturele bias

Gebaseerd op Westerse normen en waarden. 

Niet universeel 

In andere culturen bijvoorbeeld meer collectivistische waarden aan bod ipv individualistische 

2. Verouderde perspectieven 

Theorie die ontwikkeld is begin 20ste eeuw. Zijn alle rollen en taken nog hetzelfde, zoals gezin, vrouw aan haard, carrière? 

Levenspaden zijn nu meer divers en flexibeler 

3. Lineaire benadering

Havighurst beweert dat elk stadia moet doorlopen worden en volgens een welbepaalde volgorde. 

Tegenwoordig weten we dat dit vaak niet meer in stadia gebeurt, maar er ook stadia overgeslaan worden of opnieuw doorgemaakt worden. 

4. Gebrek individualiteit 

Havighurst houdt te weinig rekening met individuele verschillen, hij ziet ze als algemene universele doelen. 

Nu houden we meer rekening met genetische aanleg, eigen persoonlijkheid en sociale omgeving

5. Veranderende genderrollen

Te veel gebruik van traditionele rolpatronen, terwijl dit vandaag de dag niet meer van toepassing is.