Wonden en wondverzorging

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Aan het eind van de les kun je in eigen woorden vertellen:

• Wat is een wond?
• Welke soorten wonden zijn er?
• Hoe kun je wonden verzorgen?

• Wat zijn je eigen leervragen over wonden?

Wat weet je al van wonden?

subcutis

epidermis

dermis

Is dit een wond?

1. Ja, dit is een open wond
2. Ja, dit is een gesloten wond
3. Nee, dit is geen wond maar een blauwe plek
4. Nee, maar waarschijnlijk was het wel een wond

Ontstaan wonden:

• door mechanisch scherp geweld = open (bijv."skin tear")
• door mechanisch stomp geweld = gesloten (ruptuur)
• door niet-vaste voorwerpen = chemisch, elektrisch, straling, thermisch (verbranding, bevriezing)
• overig: infectie, oncologische wonden, circulatiestoornissen (veel voorkomend, ulcus cruris, letterlijk; open been!) 

scherp: schaaf, snij, steek, scheur, schot, beet (ook insectenbeet)

stomp: contusie, fractuur, luxatie (ontwrichting), orgaanruptuur (scheur in milt of lever bijvoorbeeld)

open wonden

gesloten wonden

huid of slijmvlies beschadigd

schaafwond

snijwonden

scheurwond

huid of slijmvlies is heel

kneuzingen

chirurgische wond

inwendige scheur
van een orgaan

Mechanische wond

Stralingswond

Infectiewond

Thermische wond

1 mechanisch

2 thermisch, verbranding

3 infectie

4 straling

WCS: indeling naar kleur

Woundcare Consultant Society

www.wcs.nl

Granulerende wond

Necrotische wond

Exuderende wond

1 granulerend (rode wonde)

2 exuderend (gele aanslag = wondvocht)

3 necrotisch = afstervend

Wondgenezing

Primair: schoon en geneest zonder problemen

• kleine, schone, gehechte of gesloten wond
• nauwelijks littekenvorming

Secundair: niet schoon

• wondinfectie, brede wonden, veel exsudaat
• lang proces, littekenvorming, kwetsbare huid

Complexe wond (=chronische wond)

• Wond die binnen drie weken nog niet is genezen

Voorbeelden oorzaken: 

• circulatiestoornis
• hoge bloeddruk 
• ontregelde diabetes

Gevolgen? infecties, amputaties, kwaliteit leven, kosten zorg

Factoren wondgenezing

Lichamelijk; 

• gezond of ziek? last van aandoeningen?
• voedingstoestand?
• medicijngebruik?
• plek van de wond?

geestelijk; 

• verslavingen? (alcohol, roken?)
• therapietrouw? (wondbeleid hanteren?
• draagkracht? (pijn)

Wondgenezing

1. Reactiefase: bloeding, bloedstolsel, ontsteking
2. Regeneratiefase: herstelfase, vorming van granulatieweefsel (bloedvaatjes)
3. Rijpingsfase: er ontstaan dun, soepel bindweefsel
   

Ontstekingsreactie

• Roodheid = rubor
• Warmte = calor
• Zwelling = tumor
• Pijn = dolor
• Verstoorde functie = functio laesa

Wat zorgt ervoor dat er een korstje op een wond komt?

1. Bloedplasma
2. Erytrocyten
3. Leucocyten
4. Trombocyten

primaire wondgenezing

secundaire wondgenezing

geen infectie

smalle ondiepe wondspleet

Belangrijke structuren beschadigd

gladde/scherpe wondranden

infectie

diep en of breed

rafelig en/of vuil

operatiewond

Primair = geen infectie / smalle ondiepe wondspleet / gladde scherpe wondranden / operatiewond

secundair = belangrijke structuren beschadigd / infectie / diep en-of breed / rafelig en/of vuil

dood weefsel

beslag

goed te genezen

gele wond

rode wond

zwarte wond

Wond beoordelen TIME-model

1. Tissue - weefsel
   Hoe is het weefsel? Is er vitaal of dood weefsel? 
2. Infection - infectie 
   Is er een infectie of ontsteking te zien in het wondbed? 
3. Moisture - vochtbalans
   Hoeveel vocht maakt de wond aan? Is de wond droog of nat? 
4. Edge - wondrand
   Zijn de wondranden gezond? 

Wat is belangrijk bij wondzorg?

Wondzorg

• Infectie voorkomen
  
• Pijn bestrijden
  
• Energie leveren voor wondgenezing
  
• Gewonde lichaamsdeel ontzien
  
• Bloed en lymfevocht aanvullen
  

Hoe kan je deze wond
het beste verzorgen

1. Afdekken met droog steriel gaas
2. Spoelen en afdekken met schuimverband
3. Afdekken met een vet gaas
4. Niet afdekken: genezen aan de buitenlucht

Hoe kan je deze wond
het beste verzorgen

1. Afdekken met droog steriel gaas
2. Spoelen en afdekken met schuimverband
3. Afdekken met een vet gaas
4. Niet afdekken totdat de korst loslaat

Dit is een wond die niet wil
genezen. Wat is nu een
mogelijke wondbehandeling?

1. Therapie met antibiotica
2. Dood weefsel wegknippen
3. Therapie met maden
4. Operatie

Alarmerende symptomen die na de wondverzorging kunnen ontstaan?

• Pijn

• Lekkage van wondvocht

•Te strak of te los zittend verband

. Jeuk

• Koorts

• Kloppend gevoel in de wond

• Toename van het gevoel van ziek zijn

privacy maatregelen die je moet nemen bij de wondverzorging?

• Sluit gordijnen of deuren. Zet in een instelling ook het aanwezigheidssein aan.

• Leg alle materialen klaar voordat je begint met de wondverzorging.

• Loop niet zomaar weg tijdens de handeling. Ga ook niet direct in op verzoeken van collega’s, tenzij er een noodsituatie is.

• Praat niet met luide stem over hoe het met de wond gaat of wat je aan het doen bent.

Vertel in eigen woorden:

• Wat is een wond?
• Welke soorten wonden zijn er?
• Hoe kun je wonden verzorgen?

• Heb je nu nog leervragen over wonden?