2.4 Delfstoffen in Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

§2.4 Delfstoffen in Nederland

Leerdoelen

- Je weet welke delfstoffen in Nederland gevonden worden.

 

- Je begrijpt waarom Nederland delfstoffen heeft.

- Je kunt met bodemdoorsnedes aangeven waar aardolie, aardgas en aardolie in de Nederlandse ondergrond voorkomen.

ontstaan in de natuur

gewonnen uit ertsen

ontstaan uit dikke lagen planten- en dierenresten

diverse grondstoffen

metalen

fossiele brandstoffen

Delfstoffen aan de oppervlakte   

Wanneer delfstoffen relatief dicht aan het oppervlakte liggen, worden ze door dagbouw gewonnen.

Delfstoffen in Nederland

Zand en grind is hier vooral in het Pleistoceen naartoe gebracht. Zand en grind wordt gebruikt als ophoog- en bouwmateriaal.

Kalksteen wordt gebruikt voor cementproductie en meststoffen. Op de bodem van deze warme zee hopten zich grote hoeveelheden schelpen en skeletjes van micro-organismen op. Doordat dit miljoenen jaren doorging, ontstonden er dikke pakketen die veranderden in kalksteen.

Klei wordt gewonnen langs de grote rivieren. Die klei is daar gesedimenteert na overstromingen van de rivieren. Deze klei wordt gebruikt voor de productie van bakstenen.

Delfstoffen in de diepte

In Zuid-Limburg lag steenkool het dichtst aan het oppervlak.

De steenkoolmijnen zijn al  meer dan 40 jaar gesloten.

Waarom werden de mijnen gesloten?

• te vervuilend
  
• winning was te duur geworden
  
• aardgas was een goedkoper alternatief
  

Aardgas

Op welke manier is aardgas ontstaan?

Hoe is het gas in het gesteente terecht gekomen?

Aardgas

Op welke manier is aardgas ontstaan?

tijdens het inkolings-proces van steenkool kwam gas vrij.

Hoe is het gas in het gesteente terecht gekomen?

Aardgas

Op welke manier is aardgas ontstaan?

tijdens het inkolings-proces van steenkool kwam gas vrij

Hoe is het gas in het gesteente terecht gekomen?

het gas werd uit het moedergesteente geperst

Aardgas

Waar kwam het gas terecht?

Wat hield het gas tegen?

Aardgas

Waar kwam het gas terecht?

in de poriën van het zandsteen uit het Perm

Wat hield het gas tegen?

Aardgas

Waar kwam het gas terecht?

in de poriën van het zandsteen uit het Perm

Wat hield het gas tegen?

bovenop het zandsteen lag een ondoordringbare laag zout

Aardgas

Wat is een andere naam voor het poreuze gesteente waarin het gas zit opgeslagen?

Hoe heet het gesteente waarin het gas is ontstaan?

Reservoirgesteente: Het poreuze gesteente waarin zich aardolie en aardgas vanuit het moedergesteente verplaatsen en van waaruit het gewonnen wordt.

Moedergesteente: Het gesteente waarin aardolie en aardgas zijn ontstaan.

Aardgas

Wat is een andere naam voor het poreuze gesteente waarin het gas zit opgeslagen?

reservoirgesteente

Hoe heet het gesteente waarin het gas is ontstaan?

Reservoirgesteente: Het poreuze gesteente waarin zich aardolie en aardgas vanuit het moedergesteente verplaatsen en van waaruit het gewonnen wordt.

Moedergesteente: Het gesteente waarin aardolie en aardgas zijn ontstaan.

Aardgas

Wat is een andere naam voor het poreuze gesteente waarin het gas zit opgeslagen?

reservoirgesteente

Hoe heet het gesteente waarin het gas is ontstaan?

moedergesteente

Reservoirgesteente: Het poreuze gesteente waarin zich aardolie en aardgas vanuit het moedergesteente verplaatsen en van waaruit het gewonnen wordt.

Moedergesteente: Het gesteente waarin aardolie en aardgas zijn ontstaan.

De winning van aardgas heeft geen nadelen:

1. Juist
2. Onjuist

In NL halen wij zout uit de grond voor productie van chloor:

1. Juist
2. Onjuist

Het zout is ontstaan tijdens het Krijt, toen NL een ondiepe zee was.

1. Juist
2. Onjuist

Juist/onjuist

1. Winning van aardgas heeft wel nadelen: het leidt tot aardbevingen

2. In Nederland halen wij zout uit de grond voor productie van chloor: juist

3. Het zout is ontstaan tijdens het Krijt, toen Nederland een ondiepe zee was:

onjuist, dit was tijdens het Perm

Aardgas in Groningen

Ontstaan tijdens

inkolingsproces 

van steenkool

Carboon

Aardgas

Steenzout

Aardolie

Kalksteen

Zand en grind

Aan de slag

Maak de opdrachten van 2.4 in je digitale boek.

Leren voor de toets

• Alle leerdoelen van 2.1, 2.2, 2.3 en 2.4

• De begrippenlijst

• De geologische tijdschaal:

Precambrium, Paleozoicum, Mesozoicum en Kenozoicum (op volgorde van oud naar jong en inclusief de kenmerken)

 &

Cambrium, Ordovicium, Siluur, Devoon, Carboon, Perm, Trias, Jura, Krijt, Tertiair en Kwartair (alleen op volgorde van oud naar jong)

Leren voor de toets

• Het ontstaan van fossielen
  
• De 3 gesteente soorten
  
• Het verschil tussen relatieve (=in vergelijking tot…) en absolute ouderdom (=is berekend door…)
  
• Het ontstaan van steenkool \
  
• Het ontstaan van aardolie /
  
• De 3 groepen delfstoffen
  
• Ontstaan van delfstoffen en ertsen
  
• Verschil in ontstaan van fossiele brandstoffen en ertsen
  
• De delfstoffen in Nederland (WB bron 21)
  

Huiswerk

Samenvattingsopdracht

WB blz. 46-47

Op de ELO staat het nakijkblad voor de herhaling.