1.1 Gebergten ontstaan, gebergten verslijten H/V

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

1.1 Gebergten ontstaan, gebergten verslijten

Planning

Leerdoelen

* Doornemen lesstof

* Maken opdrachten

* Afsluiten les

* Je weet de verschillen tussen een jong en een oud gebergte

* Je begrijpt hoe uit oceaanbodem en vulkanisme bergen kunnen ontstaan

* Je kunt op een foto fossielen en het stollingsgesteente graniet herkennen

Opfrisser: Platentektoniek 

Platentektoniek =

het bewegen van aardkorstplaten door de convectiestromen in de aardmantel. 

8 tot 10 cm per jaar

Plaatbeweging

Welke kant kunnen platen op bewegen? Hoe heet dat?

1. Convergent 
2. Divergent
3. Transform
   
   

Bij welke variant ontstaan er bergen?

Het ontstaan van de Himalaya

Het ontstaan van de Himalaya

1. Ontstond na het opbreken van het supercontinent Pangea

2. De Indische plaat en schoof naar het noorden

3. De oceaan tussen India en de rest van Azië werd dus steeds kleiner

4. Botsing tussen de Indische en Euraziatische plaat

5. Een stuk oceaanbodem van de Indische plaat schoof onder de Euraziatische plaat --> vulkanisme! 

6. Daarna botste India tegen de rest van Azië --> De Himalaya ontstond!

Het ontstaan van de Himalaya

India botst tegen de Euraziatische plaat

Oceaanbodem of berg?

• In de Himalaya heb je verschillende gesteenten. Hier tref je fossielen in aan. Dit zijn eeuwenoude overblijfselen van zeediertjes.
  

• Hoe komen fossielen hoog in het gebergten terecht?

Oceaanbodem of berg?

De oceaanbodem die tussen de platen lag kwam in de verdrukking en werd samengeperst tot gesteente. 

Het gesteente werd door enorme druk geplooid en tot ver boven zeeniveau omhoog geduwd. De oceaanbodem is een onderdeel geworden van de Himalaya.

voorbeeld plooing oceaanbodem

VWO: plooiingsgebergte

= gebergte waarbij het gesteente in plooien is geduwd

Steen uit vulkanen

Naast fossielen kun je ook graniet vinden in bergen.

Dit is een steensoort die ontstaat wanneer magma ondergronds stolt. 

Hierdoor koelt het langzamer af waardoor kristallen ontstaan. 

Graniet

Graniet is een soort stollingsgesteente dat ontstaat wanneer magma ondergronds stolt.

Hierdoor ontstaan stevige compacte kristallen. En wordt het een harde steensoort.

Granietvorming

Jonge en oude gebergten 

Hooggebergte

• Een berg hoger dan 1500 meter
• de meeste bergen in de Alpen zijn hooggebergte
• Nederland heeft geen hooggebergte

VWO middelgebergte

Een middelgebergte is een gebied  met bergen tussen 500 en 1.500 meter hoog. 

Voorbeelden zijn de Eifel en het Zwarte Woud

VWO heuvelland

Een heuvelland heeft hoogtes tussen de 200 tot 500 meter hoog. 

Komt vooral voor in Zuid- Limburg.

Laagland

Heuvelland

Middelgebergte

Hooggebergte

Jong vs oud gebergte

Jong	Oud
Hoge pieken	Afgeronde toppen
Steile hellingen	Flauwe hellingen
Erg hoog	Lager
Tientallen miljoenen jaren oud	Honderden miljoenen jaren oud

Reliëf in het landschap

Hoogteverschillen in het
landschap: reliëf

    - Flevoland: weinig reliëf

    - Nepal: veel reliëf

Bonus: Reliëf is van invloed
op de bevolkingsspreiding 

weinig reliëf

veel reliëf

Hoog, maar weinig reliëf.

Hoog, en veel reliëf.

Reliëf

Afsluiten paragraaf 1.1

1. Je weet de verschillen tussen een jong en een oud gebergte

2. Je begrijpt hoe uit oceaanbodem en vulkanisme bergen kunnen ontstaan

3. Je kunt op een foto fossielen en het stollingsgesteente graniet herkennen

Afsluiten paragraaf 1.1

Zorg dat de volgende opdrachten gemaakt zijn:

Opdracht 1

De Himalaya ligt
op nummer...

1. 1
2. 2
3. 3
4. 5

Bij de gele stip ligt de Himalaya.

De Himalaya ligt op de grens van...

1. De Euroaziatische plaat + De Afrikaanse plaat
2. De Euroaziatische plaat + De Indische plaat

Wat is de goede volgorde: bij het ontstaan van de Himalaya ....

1. vulkanisme - gebergtevorming - zee droogt op
2. zee droogt op - gebergtevorming - vulkanisme
3. gebergtevorming - zee droogt op - vulkanisme
4. zee droogt op - vulkanisme - gebergtevorming

Op toppen van de Himalaya vind je fossielen van schelpen.
Welke stelling daarover is juist? (VWO)

1. De Himalaya bestaat deels uit kalksteen
2. Zeemeeuwen vliegen hoger dan je verwacht
3. Fossielen kunnen in graniet zitten
4. De Himalaya is een oud gebergte

Welke beweging maken de aardplaten bij het ontstaan van de Himalaya?

1. Divergente beweging
2. Transforme beweging
3. Convergente beweging

Oud gebergte

Jong gebergte

Jong gebergte

Oud gebergte

Welk gesteente is graniet?

Niet Graniet

Graniet

Niet Graniet