Les 5 - B4 - Mutaties

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

X-chromosomale overerving

Mutaties

Thema 5

Basisstof 4

Leerdoelen

Eind van de les kun je uitleggen:

• Wat een mutatie is
• Hoe mutaties veroorzaakt worden
• Wat de gevolgen van mutaties zijn
• Wat kanker is en hoe mutaties hiermee te maken hebben

Op welk moment wordt het genotype van iemand bepaald?

1. Tijdens de celdelingen
2. Bij bevruchting
3. Tijdens innesteling
4. Bij de geboorte

Hoeveel chromosomenparen heeft een lichaamscel van een mens?

1. 1
2. 2
3. 23
4. 46

Hoe komt het dat in elke lichaamscel dezelfde erfelijke informatie zit?

DNA kopieren

• Bij de bevruchting wordt het genotype bepaald

• Direct na de bevruchting beginnen de cellen te delen

• Bij een celdeling wordt het volledige DNA gekopieerd en gaat er 1 set DNA naar elke cel die gevormd wordt

• Dit proces wordt elke celdeling opnieuw herhaald

Bekijk onderstaande letterreeks; schrijf de letterreeks binnen 40 seconden volledig juist over

ATCTGATCGTAGCTAGTACGTACGTGACAGTGGGGTAGG

Fouten bij het DNA kopiëren

Jullie hebben zojuist allemaal een lichaamscel nagedaan die gaat kopiëren. Niet iedereen heeft de reeks helemaal volledig goed overgeschreven

Dergelijke fouten  gebeuren in het lichaam ook

• Mutaties: plotselinge verandering in het DNA 
• Vaak spontaan maar kan ook door externe factoren komen

In welk type cel zal een mutatie gevaarlijker zijn?

1. huidcel
2. zaadcel
3. spiercel
4. bloedcel

Gevolgen van mutaties

Meeste mutaties zijn zonder gevolgen:

• Lichaam kan veel fouten zelf herstellen
  
• Meestal zijn het kleine fouten zonder problemen
• Mutaties beperken zich meestal tot een klein aantal cellen

Mutaties in gewone lichaamscellen meestal zonder problemen

Mutaties in geslachtscel kan grote gevolgen hebben

Zichtbare mutaties

Mutant: organisme waarbij de mutaties zichtbaar is in het uiterlijk

Noem 2 voorbeelden van mutagene invloeden

Mutagene invloeden

Invloeden die kans op mutaties vergroten:

• Mutagene stoffen (sigaretten/ asbest/ 

• Mutagene straling (radioactief / UV/ röntgen)

Ken jij iemand die kanker heeft/ heeft gehad?

1. 1 persoon
2. Meerdere mensen
3. Niemand

Kanker

Soms hebben mutaties grote gevolgen in het lichaam

  

Een fout in de genetische code kan ervoor zorgen dat cellen zich ongeremd gaan delen, er ontstaat een tumor

Tumoren kunnen goedaardig en kwaadaardig zijn

• Goedaardige groeien langzaam en verstoren de weefselbouw niet
  
• Kwaadaardige groeien snel en tasten het weefsel aan zoals bij kanker
  

Proefwerk

Thema 5
Basisstof 1 t/m 5 + 11

+ Reader (2a, 3a, 3b, 3c en 10a)

Wat wil je volgende week herhalen?

Begrippen, mitose & meiose, gewone kruisingen, intermediaire kruisingen en/of stambomen

Huiswerk

Thema 5
Basisstof 5

Opdracht 12, 13 en 14