Differentiëren is te leren

• Communicatie
• HBO
• Beroepsopleiding
• Studiejaar 1-4

Scan de QR-code voor je aanwezigheid

Maak een naambordje met:

Je naam, welke school je werkt of stage loopt

Wat hoop jij deze training te leren?

DOELEN

Aan het einde van de module

Wat is differentiëren?

Op welke manieren kun je als docent differentiëren?

Voorbeelden van differentiëren (met LessonUp):

- Naar tempo/ tijd

- Naar instructie

- Naar doel

Weet je hoe je differentiëren in jouw klas kunt vormgeven

Heb je tijdens je instructie en/of je verwerking gedifferentieerd

Wat is volgens jou differentiëren?

WAT IS DIFFERENTIËREN?

"De les aansluiten bij het niveau en de capaciteiten van iedere leerling."

• Dakpanklassen in de onderbouw zorgen voor niveauverschillen
   binnen de klas.
• Essentieel voor de persoonlijke groei en ontwikkeling van de leerling
  
• Een betere doorstroom naar de bovenbouw leidt tot hogere   slagingspercentages
  
• Succesbeleving voor de leerling en docent
  
• Waardevolle lessen = betere toets resultaten
  

DOOR TE DIFFERENTIËREN...

kun je tegemoet komen aan de verschillen tussen leerlingen. 

Goede differentiatie leidt tot 

• beter leren
• hogere motivatie
• meer eigenaarschap 
• betere zelfregulerende vaardigheden

T

Waarom differentiëren we?

Welke factoren vormen een belemmering
om te differentiëren?

BELEMMERENDE FACTOREN OM TE DIFFERENTIËREN 

• Weinig kennis over differentiëren
• Grote klassen
  
• Tijdgebrek
  
• Klassenmanagement
  
• Lesvoorbereidingen
  
• ...

DIFFERENTIËREN IS ESSENTIEEL VOOR EFFECTIEF ONDERWIJS!

Ondanks alle belemmeringen kun je met kleine aanpassingen 

differentiatie in je les toepassen.

Leerlingen worden namelijk rustiger en beter als je aansluit bij hun behoeften.

Differentiëren hoeft geen extra tijd te kosten; sterker nog, op lange termijn scheelt het veel tijd en energie.

BEGRIPPEN

• Convergent
• Divergent
• Leerstijlen
• Eigenaarschap en zelfregulatie
• Intern en extern
• Homogeen en heterogeen
• Zelfregulatie

T

Bij convergente differentiatie wil je dat alle leerlingen dezelfde (minimum)doelen halen. Zo houd je de klas qua niveau meer bij elkaar.

Het uitgangspunt is klassikaal onderwijs.

Iedereen doet in de basis dezelfde opdrachten en krijgt dezelfde klassikale instructie van jou. Vervolgens gaan leerlingen zelfstandig aan het werk. Zwakke leerlingen krijgen dan extra uitleg en ondersteuning. Sterkere leerlingen die snel werken, krijgen extra opdrachten.

Bij divergente differentiatie geef je verschillende groepen leerlingen verschillende doelen. bv in het so

Deze vorm van differentiatie leidt in principe tot steeds grotere niveauverschillen.

Doordat je leerlijnen aanbiedt die passen bij het niveau van leerlingen, krijgen sterkere leerlingen meer ruimte en middelen om een hoger niveau te behalen. Ook gemiddelde en zwakkere leerlingen krijgen leerlijnen die bij hun niveau passen.

https://wij-leren.nl/mythe-leerstijlen-digital-native-neurowetenschap.php

Eigenaarschap wordt vaak in één adem genoemd met het begrip Zelfregulatie. Leerlingen die hun eigen leren kunnen reguleren, krijgen het gevoel dat zij de baas zijn over het leerproces. Leren is dan niet iets wat moet, het is iets wat ze zelf willen. Zelfregulatie draagt dus bij aan eigenaarschap. Andersom wordt ook wel gesteld dat eigenaarschap zelfregulatie mogelijk maakt. Dat is dus een kip-en-ei-kwestie: oorzaak en gevolg zijn moeilijk te identificeren. 

Conley en French (2014) beschrijven eigenaarschap in een model ontworpen met vijf componenten.

1) Eigenaarschap begint met motivatie en betrokkenheid. 

2) Van daaruit stellen leerlingen doelen en sturen hun eigen leren om die doelen te bereiken. 

3) Leerlingen merken dat zij controle kunnen nemen over het leerproces, waardoor zij er vertrouwen in krijgen dat ze de taak aankunnen (self-efficacy) en hun zelfvertrouwen toeneemt. 

4) Om vast te stellen of zij hun doelen inderdaad bereiken, gebruiken leerlingen metacognitieve vaardigheden, (leren leren) en monitoren ze hun eigen vorderingen. 

5) De eerste vier componenten hebben een positieve invloed op de volharding of doorzettingsvermogen van de leerling. Dit leidt vervolgens weer tot een versterking van de motivatie.  

 

• Tempo
• Hoeveelheid
  
• Niveau (extra instructie /verdieping/uitdaging)
  
• Leervoorkeuren
  
• Interesses
  
• Voorkennis
  
• Zelfregulerende vaardigheden
  
• Eigenaarschap
  
• Instructie (niveau: één-op-één, basisinstructie, verlengde instructie)
  
• Verwerking (type opdrachten, hoeveelheid, interesses, etc.)
  
• Algemene klassenmanagement (zowel instructie als verwerking, bijv. studieplanner)
  

T

VORMEN VAN DIFFERENTIËREN

Wat kan een nadeel zijn van
convergente differentiatie?

Wat is het voordeel van heterogene groepen?

INZOOMEN

• Doel
• Tempo/tijd
• Instructie

T

Differentiatie naar 

doel

Het is essentieel om de leerdoelen van een les te benoemen. De formulering van leerdoelen kun je gedifferentieerd aanbieden. Dit kan door per niveau of binnen een niveau specifieke leerdoelen te formuleren.

Een goede optie is om gebruik te maken van kleurcodes:

Groen: Je begrijpt…

Blauw: Je kunt uitleggen…

Rood: Je kunt een ander voorbeeld...

(LessonUp: De kleurcodes corresponderen dan met de kleurcodes zoals ze in LessonUp worden aangeboden via de knop Differentiatie en het icoon aan de rechterzijde van de miniaturen van de lesonderdelen.) 

T

Differentiatie naar 

tempo/tijd

Leerlingen verschillen in leertempo. Het is daarom goed om in te spelen op de hoeveelheid tijd die leerlingen nodig hebben voor het verwerken van de lesstof. Binnen de les kan dat bijvoorbeeld door niet iedereen dezelfde hoeveelheid opdrachten te laten maken.

Daarom is het handig om extra oefenmateriaal klaar te zetten voor bepaalde leerlingen 

(LessonUp: met behulp van het kleurenpalet kunnen leerlingen in hun app zien wat de betekenis en de kleur per lesonderdeel is. Zo weten zij waar ze aan kunnen werken. leerlingen die het lastig vinden maken extra oefening en leerlingen die het makkelijk vinden krijgen extra uitdaging)

T

Differentiatie naar instructie

De fase van de les waarin je uitleg geeft, is zeer geschikt om differentiatie toe te passen. Het komt erop neer dat niet iedereen dezelfde (lengte van) uitleg krijgt. Er zijn immers altijd leerlingen die minder behoefte hebben aan jouw uitleg en tegelijkertijd zijn er natuurlijk ook leerlingen die juist meer uitleg behoeven. 

(LessonUp: Het is mogelijk om jouw klas op te delen in bijvoorbeeld twee of drie groepen. Waarbij groep 1 direct zelfstandig aan het werk kan, groep 2 de reguliere uitleg krijgt en groep 3 naast de reguliere uitleg nog een verlengde instructie krijgt.)

T

Lastig om te differentiëren? Gebruik een digitale tool! 

Vaak bevatten methodes opdrachten die leerlingen uitdagen. Door hier gebruik van te maken, bespaar je tijd en hoef je het wiel niet opnieuw uit te vinden.

Het is echter wel belangrijk om leerlingen hierin te begeleiden. Dit kun je doen door digitale hulpmiddelen in te zetten.

Zo kun je bijvoorbeeld in LessonUp verschillende lessen creëren die aansluiten op het niveau van de leerling. Bovendien zijn er veel kant-en-klare lessen beschikbaar die je direct kunt gebruiken.

In de online lesmethode is er vaak ook een manier om te differentiëren. 

T

STAPPENPLAN VOOR DIFFERENTIËREN

1. Het doel bepalen
2. Verzamelen van gegevens
3. Analyseren van gegevens
4. Clusteren van (niveau-)groepen
5. Ontwerpen van het aanbod
6. Organiseren van differentiatie

T

https://www.leraar24.nl/2611620/deze-werkvormen-maken-differentieren-in-de-klas-eenvoudig/

PRAKTIJKOPDRACHT

• Welke voorbeelden van differentiatie ken/gebruik jij?
  
• Probeer een voorbeeld voor de instructie en verwerking 
   te bedenken...
• Deel jouw voorbeeld met je de student naast je
  
• Plenaire nabespreking

Er is geen goede of slechte manier waar het om differentiëren gaat.

In alle gevallen wil je als docent recht doen aan de verschillen tussen de leerbehoeften van de leerlingen.

En dat is tenslotte waarom je überhaupt wilt/moet differentiëren.

DANKJEWEL 

VOOR JE DEELNAME!