Les 4. Erfelijkheid

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 2

Les 4 erfelijkheid

Oefenen, oefenen, oefenen!

Waarom denk jij dat je wat moet leren over erfelijkheid?

Fokprogramma

Fokkerij betekent het doelbewust kiezen van combinaties van ouderdieren, die te paren met het doel

een nakomeling te leveren die zoveel mogelijk aan de door de fokker gewenste eigenschappen

voldoet.

Fokzuiverheid!

Even een overzicht

Dominant:                                    Hoofdletter.  Als er een hoofdletter aanwezig is komt alleen de                                                                        eigenschap voor de groter letter tot uiting.

Recessief:                                    Kleine letter. Kan alleen tot uiting komen als er twee kleine letters                                                                  zijn. 

* Bij X-chromosomaal is dit anders. 

Heterozygoot:                          Groter letter (dominant) + kleine letter (recessief) 

Homozygoot:                            Alleen grote letter(s) of alleen kleine letter(s)

Monohybride kruisingen:   Kruising met een enkele eigenschap, bijvoorbeeld rechte oren (R) of                                                            hangende oren (r)

Onvolledig dominant

Dominante allel is niet dominant genoeg waardoor het recessieve allel deels tot uiting komt in het genotype

Hoofdletter met daarboven een aanduiding om het verschil te herkennen

Intermediair overerven

Beide eigenschappen zijn even sterk aanwezig

Nakomelingen vertonen tussenliggende eigenschap ->

Beide eigenschappen krijgen een hoofdletter

Polygeen overerven

Meerdere genen bepalen 1 eigenschap

Bijvoorbeeld huidskleur

A) Schrijf van elke persoon op wat zijn allelen zijn (gebruik a of A)

B) Schrijf daar achter of ze 

heterozygoot,

homozygoot dominant of 

homozygoot recessief zijn.

Oefening 1

Antwoord:

Vader           Aa       Heterozygoot

Moeder       Aa       Heterozygoot

F1 zoon       aa       Homozygoot recessief

F1 dochter Aa       Heterozygoot

F1 zoon        Aa      Heterozygoot

F1 dochter  AA      Homozygoot dominant

Oefening 2

Twee grasparkieten worden met elkaar gekruist. Ze zijn allebei heterozygoot voor het blauwe vederdek. Het recessieve allel voor wit vederdek komt bij de P niet tot uiting. 

Maak een kruisingsschema en schrijf de verhoudingen van het genotype en fenotype op.

Oefening 3

Bij fruitvliegen is het gen voor een grijs lichaam dominant (G)

Het gen voor een zwart lichaam is recessief (g)

Twee fruitvliegen worden gekruist en krijgen 158 grijze en 49 zwarte nakomelingen.  Hoe is de erfelijke aanleg van de ouders?

Wat weet je

Fenotype F1:

75% = grijs

25% = zwart

Meestal heterozygoot

Oefening 4

Cavia's met een bruingele vacht zijn homozygoot voor de vachtkleur. Ook cavia's met een witte vacht zijn homozygoot voor de vachtkleur. Lichtgele cavia's hebben een intermediair fenotype.

 

Twee cavia's worden een aantal malen gekruist. Dit lever 23 nakomelingen op: 6 bruingele, 5 witte en 12 lichtgele dieren.

Wat is waarschijnlijk de vachtkleur van elk van de ouders?

Wat weet je?

6 bruingeel  = 1/4 

5 wit                = 1/4

12 lichtgeel  = 1/2

Lichtgeel = intermediair 

Ouders dus -> 

Quizlet time!

Login met EIGEN naam

Winnaar wint..... 

X-chromosomaal

Autosomen

Geslachtschromosomen

XX = Vrouw

XY = Man

Y = klein 'zielig' chromosoom, regelt alleen dat genen worden aangezet en een man zich tot een man ontwikkelt. 

X = bevat veel informatie. Vooroorzaken ziektes & aandoeningen 

Hoe weet je of het over X-chromosomaal gaat?

- De eigenschap is x-chromosomaal

- De eigenschap is geslachtsgebonden

- De eigenschap is niet-autosomaal

- De eigenschap komt bij mannen veel vaker voor dan bij vrouwen 

- Erfelijke aandoening

Kleurenblindheid

Wordt veroorzaakt door een recessief allel op het X-chromosoom.

Kegeltjes in je netvlies werken niet goed.

Er kunnen 5 gameten worden gemaakt:

Maak kruisingsschema

Een kleurenblinde man en een vrouw die kleuren kan zien (homozygoot) krijgen kinderen. 

Wat zijn de nakomelingen van de F1?

Over 2 weken:

Volgende week uitval!

Dihybride kruisingen

X-chromosomaal overerven

biologiepagina.nl