BS 4.6: Planteneters, vleeseters en alleseters

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 4

BS 4.6: Planteneters, vleeseters en alleseters

Planning

1. Terugblik basisstof 4.5
2. Leerdoelen
3. Uitleg basisstof 4.6
4. Opdrachten maken
5. Wat hebben we geleerd?

Terugblik BS 4.5

Noem de organen en kort hun functies!

Leerdoelen

• Je kunt de delen van een tand of kies noemen met hun kenmerken en functies.
• Je kunt bij zoogdieren het verband aangeven tussen de voedselkeuze, de lengte van het darmkanaal en de kenmerken en functies van de tanden en kiezen.
• Je kunt omschrijven wat tandplak en tanderosie is

Gebit

Het kauwen van je voedsel heeft een aantal voordelen:

• Kleine stukjes kan je makkelijker doorslikken
  
• Verteringssappen kunnen beter inwerken
  
• Oppervlakte van het voedsel wordt groter

Wat is geen onderdeel van een tand?

1. Kroon
2. Keratine
3. Cement
4. Wortel

Bouw van een gebitselement

Uitwendige bouw:

• Kroon
  
• Wortel
  

Inwendige bouw:

• Tandbeen
  
• Glazuur
  
• Cement
  
• Tandholte
  

Functies

• Kroon: deel dat buiten de kaak uit steekt
  
• Wortel: deel dat in de kaak zit
  
• Tandbeen
  
• Tandholte: holte in het tandbeen met bloedvaten en zenuwen
  
• Glazuur: zeer harde laag om het tandbeen
  
• Cement: laagje om het tandbeen van de wortel
  
• Wortelvlies: bevestigt de tand of kies in de kaak
  

Waar zitten de snijtanden?

1. Dit zijn de voorste tanden
2. Dit zijn die puntige tanden (naast de voortanden)
3. Zo worden kiezen ook genoemd
4. Dit zijn de tanden na de kiezen die later doorkomen

Delen van een gebit

• Snijtanden: stukken van het voedsel af te bijten
  
• Hoektanden: stukken van het voedsel af te bijten, hoektanden zijn puntiger dan snijtanden
  
• Kiezen: fijnmalen van voedsel
  

Tandplak

• Dun laagje aanslag, bouwt dagelijks op
• Bestaat uit bacteriën, etensresten en speeksel
  

Tandplak tegen gaan:

Per dag 2 keer op de juiste manier te poetsen

Niet vaker dan 3x per dag een tussendoortje te eten

Tandplak en tanderosie

Gevolgen:

• Bacteriën in tandplak zetten suiker om in zuur --> zuur lost het glazuur op --> gaatjes
• Tandplak kan verkalken tot tandsteen --> tandsteen kan je niet zelf verwijderen

Tanderosie = aantasting van het gebit door zure stoffen in het voedsel

Planteneter

Vleeseter

Alleseter

Omnivoor

Herbivoor

Carnivoor

Planteneters / Herbivoren:

• Darmkanaal is lang 
• Hebben plooikiezen om plantaardig voedsel fijn te malen
  
• Hoektanden ontbreken vaak
  

Alleseters / Omnivoren:

• Darmkanaal is middellang
• Hebben knobbelkiezen waarmee ze voedsel fijn kunnen malen
  
• Hoektanden zijn meestal aanwezig

Vleeseters / Carnivoren:

• Het darmkanaal is kort
• Hebben knipkiezen waarmee ze dierlijk voedsel in stukken kunnen knippen
  
• Hoektanden zijn meestal groot en scherp
  

Middellang darmkanaal

Omnivoor

Herbivoor

Carnivoor

Lang darmkanaal

Kort darmkanaal

Knipkiezen

Knobbelkiezen

Plooikiezen

Geen hoektanden

Grote hoektanden

Grote of kleine hoektanden

Opdrachten maken (K)

BS 4.4: opdrachten 30, 32 t/m 34

BS 4.5: opdrachten 35 t/m 37, 39, 40, 42

BS 4.6: opdrachten 44 t/m 48

Opdrachten maken (GT)

BS 4.4: opdrachten 29 t/m 32

BS 4.5: opdrachten 33 t/m 36, 38, 40

BS 4.6: opdrachten 42 t/m 46

Wat hebben we geleerd?

1. Welke 4 soorten tanden hebben we?
2. Waar kan je gaatjes door krijgen en hoe verloopt dat proces?
3. Wat zijn herbivoren, omnivoren en carnivoren?
4. Wat voor kiezen hebben ze?
5. Hoe lang is hun darmkanaal?