Basisstof 3, genen en allelen (vanaf mutaties)

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Maandag 14 juni, 7de uur, h2d

1.  Aanwezigheidscontrole + hw-controle (opd. 1 + 5 van §5.3)

2. Uitleg §5.3, mutaties / mutagene invloeden / kanker

3. Bekijken filmpjes

HW voor dinsdag 15 juni, 2de uur:

Leren §5.3 & maken opd. 2 + 3 + 6 t/m 8 van §5.3

In deze les leer je:

1. Wat een mutatie is. 
2. Wat mutagene invloeden zijn.
3. Hoe kanker kan ontstaan. 
4. Wat een uitzaaiing is. 

Mutatie: 

• Een plotselinge verandering in het genotype van een organisme.
• Genen veranderen hierdoor (muteren).
• Kan ontstaan doordat er iets mis gaat bij de celdeling.
• Een mutatie zie je meestal niet in het fenotype.

Genotype

De complete informatie voor al de erfelijke eigenschappen van een organisme.

Fenotype

De eigenschappen van een organisme, dat tot stand komt door het genotype en door invloeden van uit het milieu (leefomgeving).

Genen

Een gen staat voor één erfelijke eigenschap van een organisme, bijv. de oogkleur. 

Mutaties kunnen plaatsvinden in een

• gewone lichaamscel -> heeft nauwelijks of geen gevolgen.

• geslachtscel -> heeft soms veel effect. 

Positieve of negatieve mutatie???

Mutant = een individu waarbij een gemuteerd gen tot uiting komt in het fenotype.

Ontstaan van een mutatie = 

- spontaan

- invloeden uit het milieu

Voorbeelden van mutagene invloeden = 

- straling (radioactieve straling, röntgenstraling, ultraviolette straling) 

- chemische stoffen (sigarettenrook, asbest)

- virussen (HPV-virus)

Kanker

Kanker ontstaat als een cel zich sneller gaat delen dan normaal

• Door een mutatie kan een cel veranderen in een cel die kanker veroorzaakt.
• Door het sneller delen dan normaal ontstaat er een gezwel/tumor.
• Een kwaadaardig gezwel groeit snel en verstoort de bouw van weefsels.

Een kwaadaardig gezwel kan met een operatie weggehaald worden. Door bestraling en/of chemokuur kunnen de cellen van het kwaadaardig gezwel worden gedood. 

De meeste kankerpatiënten sterven aan uitzaaiing (metastase). 

Verschil tussen een goedaardig gezwel en een kwaadaardig gezwel

Een kwaadaardig gezwel groeit veel sneller dan een goedaardig gezwel. Bovendien verstoord een goedaardig gezwel niet de bouw van weefsels. Meestal kan een goedaardig gezwel operatief verwijdert worden.