Paragraaf 1.4 Socialisten en feministen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Nederland van 1848 tot 1914

1.4 Socialisten en feministen

Wat gaan we doen? 

Leerdoel

Aan het einde van deze les kunnen jullie 

1. uitleggen hoe de emancipatiebewegingen zijn ontstaan. 

2. Twee gevolgen van de industrialisatie noemen.

3.  uitleggen wat het socialisme inhoudt.

Leerdoel

Aan het einde van deze les kunnen jullie

1. uitleggen hoe de emancipatiebewegingen zijn ontstaan.

2. Daarnaast kan je uitleggen wat het socialisme en feminisme inhoudt.

Deze les:

1. Terugblik        5

2. Uitleg              10

3. Huiswerk        70

4. Leren SO        ,,

5. Afsluiting        5

1. zelfstandig werken (zie lessonup)

2. Uitleg

GEVOLGEN INDUSTRIALISATIE

• Bevolkingsgroei + stedengroei 
• Economische groei --> meer welvaart 

1. Modern Imperialisme --> Nederlands-Indië

• Welvaart ongelijk verdeeld

• Verslechtering leef- en werkomstandigheden 

• SOCIALE KWESTIE: probleem van de slechte leef- en werkomstandigheden
  

Socialisme

• Politieke stroming die streeft naar meer gelijkheid
  
• Partij: Sociaal Democratische ArbeidersPartij (SDAP), opgericht in 1894 Zwolle
  
• Leider: P.J. Troelstra

1. Streven naar een socialistische maatschappij  
   
2. Streven naar algemeen mannenkiesrecht.
   
3. Streven naar sociale wetgeving.(Kinderwetje van Van Houten, Ongevallenwet, Woningwet, Leerplichtwet etc. )

Socialisten (2 soorten)

Sociaal-Democraten

• Situatie arbeiders verbeterde aan het einde van de 19de eeuw
• Op democratische wijze (via parlement), de situatie verbeteren
  

Communisten

• Bestaande maatschappij moet vernietigd worden
• Revolutie is nodig (geweld)
  
• CPN (communistische partij Nederland) --> in 1989 opgegaan in Groen Links
  

Feminisme

Eerste golf

• Vrouwen die opkomen voor de (gelijke) rechten van de vrouw
• Zoals kiesrecht en het worden toegelaten op universiteiten

Feminisme

Feministen

• Politiek-maatschappelijk beweging die streeft naar de emancipatie van de vrouw
• Vereniging voor Vrouwenkiesrecht uit 1894 (geen politieke partij)

Bekende dames:

• Aletta Jacobs: eerste vrouw die studeerde in Nederland --> arts
• Wilhelmina Drucker: politicus, schrijfster en vredesactivist, oprichtster vereniging voor vrouwenkiesrecht
  

1. Is tegentander van de vele ontslagen n.a.v. zwangerschappen.

        Vrouwenkiesrecht

• 1917: passief vrouwenkiesrecht (vrouwen mogen kamerlid worden)
• 1919: actief vrouwenkiesrecht (vrouwen krijgen tijdens verkiezingen stemrecht)
• Parlementaire democratie.
  

Eerste feministische golf!!!! (vrouwenkiesrecht + scholing voor meisjes)!!!!

Suze Groeneweg (eerste vrouwelijke kamerlid SDAP)

Emancipatiebewegingen:

• Socialisten komen op voor de arbeiders
• Feministen komen op voor de vrouwen

Sociale wetgeving

De sociale kwestie maakt de noodzaak van sociale wetgeving duidelijk. Armenzorg moest geen liefdadigheid zijn, maar een recht.

In de Armenwet van 1854 werd geregeld dat voor hulpbehoevenden die niets van de kerk kregen, de gemeente kon bijspringen.

Twintig jaar later kwam Samuel van Houten met het Kinderwetje van Van Houten (1874) Deze wet verbood kinderarbeid in fabrieken en werkplaatsen voor kinderen onder de 12 jaar.

Rond 1900 kwamen er meer sociale wetten, zoals de Leerplichtwet, Ongevallenwet, Woningwet (1901).

Sociale wetgeving

De sociale kwestie was vanaf 1870 een belangrijk politiek onderwerp. Stap voor stap werden sociale wetten ingevoerd. Zo werd de situatie voor arbeiders steeds een stukje verbeterd.....

Tot 1848: armen en werklozen afhankelijk van liefdadigheid

Liberalen (!) voeren in 1854 de eerste sociale wet in: 

Armenwet: wie geen hulp van de kerk kreeg kon bij de gemeente aankloppen.

1874: Kinderwetje van Samuel van Houten

-> verbod kinderarbeid in fabrieken tot 12 jaar

-> Van Houten was een liberaal!

1900: Ongevallenwet en Woningwet

Voor mannen werd in de 19e eeuw al veel geregeld maar voor vrouwen niet!

Welke combinatie van politieke stroming, aanhang en politiek leider is
juist?

1. Liberalisme - arbeiders - thorbecke
2. liberalisme - hoge burgerij - troelstra
3. socialisme - arbeiders -troelstra
4. socialisme - hoge burgerij - thorbecke

Bij welke stroming hoort deze poster?

1. Liberalisme
2. Socialisme
3. Confessionalisme
4. Geen van alle

Wat is GEEN belangrijke politieke verandering uit de periode 1848-1900?

1. het ontstaan van politieke stromingen
2. het ontstaan van politieke partijen
3. de opkomst van volksleiders
4. de invoering van het algemeen mannenkiesrecht

Welke combinatie is onjuist?

1. Schaepman - confessionalisme
2. Thorbecke - liberalisme
3. Drucker - feminisme
4. Kuyper - Socialisme

Leg het verband uit tussen de industrialisatie en de sociale kwestie in Nederland in de 19e eeuw

Het Kinderwetje van Van Houten werd ingevoerd in .........

1. 1854
2. 1917
3. 1848
4. 1874

De sociale kwestie = ?

1. Arbeiders hadden slechte woon- en werkomstandigheden
2. Arbeiders konden door liefdadigheid van de rijke burgers een beter leven krijgen
3. Arbeiders gingen in steden wonen
4. Arbeiders richtten vakbonden op

Sociaal-Democraten willen dat de overheid de arbeiders moest helpen..

1. juist
2. onjuist

Liberalen willen dat de overheid veel sociale wetten invoert

1. juist
2. onjuist

Welk strijdpunt past niet bij de Eerste Feministische Golf?

1. Stemrecht
2. Toegang tot Universiteit
3. Abortus
4. Eerlijker onderwijs

Welke jaartallen horen bij de Eerst Feministische Golf?

1. 1800-1850
2. 1880-1919
3. 1914-1918
4. 1900-1917

Einde van de schoolstrijd en algemeen kiesrecht

CONFESSIONELEN

• Schoolstrijd
  
• Kuyper en Schaepman
• Willen geen algemeen kiesrecht -> wel uitgebreider kiesrecht 

LIBERALEN

• Willen geen algemeen kiesrecht
  
• Zijn tegen de schoolstrijd 

SOCIALISTEN

• Komen op voor de arbeiders  
• Pieter Jelles Toelstra (SDAP)
• Willen algemeen kiesrecht 

Meerderheid in de tweede kamer

minderheid in de tweede kamer

De Pacificatie van 1917

CONFESSIONELEN           SOCIALISTEN

Steunen elkaar, gaan samen werken                  Meerderheid in de kamer  

Uitkomst:

-Algemeen kiesrecht voor alle MANNEN 
-Passief kiesrecht voor vrouwen

-Subsidie voor elk soort onderwijs

-Districtenstelsel -> evenredige vertegenwoordiging