7.4 Voortplanting

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

7.4 Voortplanting 

Thema 7 planten

Wat weten we al?

Leerdoelen 7.3

• Je kunt beschrijven dat bij Fotosynthese energie nodig is en dat bij verbranding energie vrijkomt.
• Je kunt aangeven welke stoffen een plant kan maken van de grondstof glucose.
• Je kunt aangeven wat de functies zijn van Suikers, eiwitten en vetten.

Begrippen 7.3

• Bouwstof
  
• Brandstof
  
• Cellulose
  
• Eiwitten
  
• Koolhydraten
  
• Reservestof
  
• Vetten
  
• zetmeel

Leerdoelen 7.4

• Je kunt voorbeelden geven van ongeslachtelijke en geslachtelijke voortplanting bij planten.
• Je kunt de delen van een bloem benoemen.
• Je kunt de functies van de delen van een bloem beschrijven.

Ongeslachtelijke voortplanting

• Bij ongeslachtelijke voortplanting is er maar één ouderplant.
• Er zijn ook geen geslachtcellen nodig.
• Nakomelingen hebben dezelfde erfelijke eigenschappen als de ouderplant.
• Bij ongeslachtelijke voortplanting groeit een dele van een plant uit tot een nieuwe plant

Soorten ongeslachtelijke voortplanting

• Deling
• Stekken
• Knollen
• Bollen
• Uitlopers
• Wortelstokken

Deling

Eencellige planten zoals boom algen, planten zich voort door deling

Stekken

Bij Stekken snijd je een deel van een plant af.

Dit deel laat je uitgroeien tot een nieuwe plant.

Het afgesneden stuk noem je een stek.

Knollen

Een aardappel is een Knol, knollen zijn verdikte stengels.

Uit een aardappel ontstaat een aardappelplant die ook weer knollen vormt.

Bollen

• Een Bol bestaat uit een bolschijf met rokken.
• Rokken zijn verdikte bladeren met veel reservestoffen.
• Tussen de rokken zitten knoppen, uit de eindknop ontstaat een plant. 
• Hiervoor zijn de reservestoffen uit de rokken nodig.
• De andere knoppen ontwikkelen zich tot nieuwe bollen.
• Deze worden weer geplant en groeit een nieuwe plant uit.

Uitlopers

Uitlopers zijn stengels waaruit jonge planten ontstaan.

De uitlopers groeien bovengronds.

Als de uitlopers worden doorgestoken, groeien de jonge planten zelfstandig verder.

Wortelstokken

Wortelstokken zijn stengels die ondergronds groeien.

Deze wortelstokken kunnen breken.

De jonge planten kunnen dan zelf verder groeien.

Geslachtelijke voortplanting

Bij planten vindt ook geslachtelijke voortplanting plaats.

• Er zijn dan twee soorten geslachtscellen nodig.
• Bloemen zijn de voorplantingsorganen.
• De mannelijke geslachtscellen heten stuifmeelkorrels.
• De vrouwelijke geslachtscellen het eicellen.
• Komt een stuifmeelkorrel bij een eicel, dan kan de eicel worden bevrucht en groeit deze uit tot een zaadje.

Erfelijke eigenschappen

• In de celkern is informatie voor erfelijke eigenschappen opgeslagen, bijvoorbeeld de bloemkleur.
• Bij bevruchting komen de erfelijke eigenschappen bij elkaar.
• Hierdoor kunnen er nieuwe erfelijke eigenschappen ontstaan.
• De nakomelingen kunnen er dan anders uitzien dan de ouderplanten.

Nieuwe planten kweken

Kwekers willen soms nieuwe of verbeterde planten:

• ze gaan de planten eerst geslachtelijk voortplanten.
• Lukt dat?
• Dan ongeslachtelijk verder kweken.
• Nakomelingen hebben dan allemaal dezelfde erfelijke eigenschappen.

Bouw en functie van bloemen

• Bloemen kunnen er heel verschillend uitzien
• Toch zijn alle bloemen ongeveer gelijk gebouwd.
• Ze hebben dezelfde functie: voortplanting

Kroonbladeren

• De Bloemkroon bestaan uit kroonbladeren.
• Kroonbladeren kunnen heel groot en opvallen zijn.
• De kroonbladeren lokken insecten, deze zijn nodig voor bestuiving. 
• Er zijn ook planten met kleine, groene kroonbladeren, bij deze planten valt het nauwelijks op dat ze bloemen hebben.

Kelkbladeren

• De bloemkelk bestaat uit kelkbladeren.
• De kelkbladeren zijn meestal groen.
• Als de bloem nog in de knop zit, beschermt de                bloemkelk de bloem tegen uitdroging en kou.

Meeldraden

• Meeldraden zijn de mannelijke voortplantingsorganen van planten.
• In het bovenste deel van de meeldraad groeien de stuifmeelkorrels.
• Stuifmeelkorrels zijn de mannelijke geslachtscellen van een plant.
• Als stuifmeelkorrels rijp zijn, komen ze uit de meeldraad.

Stampers

• Stampers zijn de vrouwelijke voortplantingsorganen van planten.
• Bloemen kunnen één of meer stampers hebben.
• Het onderste deel van de stamper is het vruchtbeginsel.
• Een vruchtbeginsel kan uitgroeien tot een vrucht
• Een eicel is een vrouwelijke geslachtscel
• Een bevruchte eicel kan uitgroeien tot een zaad.

Begrippen 7.4

• Bloemkelk
• Bloemkroon
• Bol
• Kelkblad
• Knol
• Kroonblad
• Meeldraad

• Stamper
• Stekken
• Stuifmeelkorrel
• Uitloper
• Vruchtbeginsel
• Wortelstok

Ik kan nu

• Je kunt voorbeelden geven van ongeslachtelijke en geslachtelijke voortplanting bij planten.
  
• Je kunt de delen van een bloem benoemen.
  
• Je kunt de functies van de delen van een bloem beschrijven.

Aan het werk!

Maken opdrachten 7.4: 1, 2, 3, 4, 6, 7 en 8

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.

Veel fout? -> Maken test jezelf 7.4

Veel goed? -> Maken 9+ online extra