1.4 de landbouwrevolutie

• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Van jager-verzamelaar naar landbouw

(landbouwrevolutie)

Onderzoek de ontdekking van de landbouw

15 min: zoek uit:

Waar werd de landbouw uitgevonden?

Wanneer werd de landbouw uitgevonden?

Waarom werd de landbouw uitgevonden?

Hoe werd de landbouw uitgevonden?

Wat werd er precies uitgevonden?

Wat waren de gevolgen van het uitvinden van de landbouw? (Hoe veranderde de leefstijl bijv?)

Wat zijn kenmerken van een landbouwsamenleving?

Wanneer kwam de landbouw naar Nederland?

  Kennen 

• Hoe onstond de landbouwrevolutie en verspreidde die zich?
• Wat veranderde er door de landbouw in het leven van de mensen?

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (10000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Landbouw?

• 10.000 jaar v Chr. 
• akkerbouw: tarwe, gerst, druiven...
• veeteelt: wilde dieren tam maken: schaap, geit

Akkerbouw + veeteelt samen = landbouw

Agrarische samenleving: belangrijkste middel van bestaan

Welke middelen van bestaan hadden de mensen tijdens de Landbouwrevolutie

1. Jagen en verzamelen
2. Jagen, verzamelen, akkerbouw en veeteelt
3. Akkerbouw en veeteelt
4. Verzamelen, akkerbouw en veeteelt

Ok, landbouw...
Welke 'optelsom' is juist over landbouw?

1. akkerbouw + landbouw = veeteelt
2. landbouw + veeteelt = akkerbouw
3. veeteelt + akkerbouw = landbouw

Landbouwrevolutie

• Revolutie; grote verandering in korte tijd
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer, langzame verandering

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt

Gevolgen van de landbouwrevolutie

• Mensen stoppen te leven als nomaden

• Er ontstaan steden: landbouwsamenleving

• Mensen krijgen meer bezittingen

• Er ontstaat meer ongelijkheid: de één heeft meer bezittingen dan een ander.

Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.

• Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

• Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg

• Noord-Nederland

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

• Bandkeramiek: cultuur van de boeren: Aardewerken versieren met punten, strepen en banden

Bandkeramiek

trechterbeker cultuur

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Veel resten van de boerderijen uit de Steentijd hebben archeologen niet kunnen terugvinden. Toch zijn er aanwijzingen dát er huizen waren.

Hoe kun je dat in de afbeelding zien?

1. Je ziet nog duidelijk de muren die van aarde zijn gemaakt. De eerste woningen hadden zulke muren.
2. De rode stippen komen door de verf die in de Steentijd gebruikt is.
3. De donkere rondjes zijn de plekken waar eens de palen van de woning hebben gestaan.
4. De vloer is helemaal glad, net zoals wij dat tegenwoordig in ons huis hebben.

Hoe kan ik aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná landbouwrevolutie zijn gemaakt?

1. De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
2. Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
3. Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
4. Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven

2. Stonehenge

stenen monumenten

Trechterbekercultuur: rond 3500 v chr in N-NL

Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden: grafmonumenten van op elkaar gestapelde zwerfstenen.

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood/ status 

huiswerk

maken blz 16 t/m 19