3.2: De VOC in Indië

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

H3: De koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië

3.2: De VOC in Indië

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Tijdvak 5: Ontdekkers & Hervormers (1500 - 1600)

Tijdvak 6: Regenten & Vorsten (1600 - 1700)

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen waarom de VOC werd opgericht.

2. Je kunt enkele kenmerken van de bedrijfsvoering van de VOC benoemen.

3. Je kunt verklaren waarom de VOC in 1799 failliet ging.

Wat weten jullie nog
van de VOC?

Een nieuw land

In de 16e eeuw waren Nederland, België en Luxemburg samen de Nederlanden. Dit land stond onder Spaans bestuur. 

Omdat de Nederlanden zichzelf wilden besturen, werd de Tachtigjarige Oorlog uitgevochten. In 1588 werd Nederland onafhankelijk. 

De nieuwe naam was de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (kortweg de Republiek).

Het bestuur was niet in handen van een koning, maar van de Staten-Generaal.

Zoektocht naar de nieuwe route

De Republiek wilde de positie in Europa versterken. Er werd gezocht naar handelsgebieden om mee te handelen. 

Het meest winstgevende gebied lag in de Oostzee. Met landen als Zweden, Denemarken en Finland werd veel geld verdiend. 

Andere landen, zoals Spanje en Portugal, haalden al ruim een eeuw hun producten zélf uit Azië en Amerika. Hiermee omzeilden zij de dure tussenhandel. 

Tocht naar Azië 

De Republiek wilde ook een route naar Azië. Onder Cornelis de Houtman en Pieter Keyser werd Bantam bereikt, in het huidige Indonesië. 

Veel bemanningsleden, waaronder Keyser, overleefden de reis niet. 

Hierna probeerden veel handelaren zelf een handelsnetwerk met Oost-Azië op te zetten. 

Dit was niet succesvol, vanwege piraterij, woeste zeeën en ziektes onderweg. De concurrentie met Spanje en Portugal was hoog. 

 

Tocht naar Azië 

Vanuit Azië moest er vooral in specerijen gehandeld worden. De Staten-Generaal besloot dat de Hollandse handelaren samen moesten gaan werken. Hierdoor was er minder concurrentie. 

In 1602 werd daarom de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) opgericht. Er mochten geen andere bedrijven meer afreizen naar Azië. De VOC maakte enorme winsten! 

 

🏵

🌴

🌴

🌴

🕳

🌴

🕳

🛢

🛢

🛢

Koffie

☕️

⚽️

🌴

🍚

🍚

🍚

🍚

🖇

🖇

🚬

🌴

🚬

Goud

🏵

🌴

🛢

🌴

🌴

☕️

🛢

🌴

🍭

🏵

🏵

☕️

Palmolie

🌴

Tabak

🚬

Aardolie

🛢

Suikerriet

🍭

Kolen

🕳

Rubber

⚽️

Rijst

🍚

Tin

🖇

Thee

🍵

🍵

🍵

Werkwijze VOC

Onderweg naar Azië werden forten en factorijen aangelegd. Hier konden de schepen bevoorraad worden en kon er contact worden gemaakt met lokale vorsten. 

In Indië werden afspraken gemaakt met lokale vorsten. Zij mochten alleen aan de VOC verkopen, in ruil voor militaire steun. Hielden de vorsten zich niet aan deze afspraken, werden ze streng gestraft. Hierdoor kreeg de VOC een monopolie op diverse specerijen. Hierdoor werd de winst vergroot.

De VOC bouwde een eigen handelsnetwerk op in Azië. Niet elk product ging naar Europa, onderweg werden sommige producten verkocht in andere Aziatische landen. Deze manier van handelen noemen we inter-Aziatische handel.

De VOC had toestemming gekregen om geweld te gebruiken. Schepen van Europese concurrenten mochten worden aangevallen en veroverd. Er werd ook geweld gebruikt tegen de Indische bevolking. Een voorbeeld is op de Banda-eilanden, waar als enige plek nootmuskaat en foelie groeiden. 

De VOC kwam erachter dat de Bandanezen ook handelden met Engelsen en Portugezen. Jan Pieterszoon Coen trok met een schip vol soldaten om het monopolie af te dwingen. In 1621 werd een bloedige oorlog uitgevochten met daarin honderden slachtoffers. 

Jan Pieterszoon Coen

Vind jij J.P. Coen een held of een schurk?

Leg jouw mening uit met een duidelijk argument:

Failliet VOC

In de 18e eeuw ging het slecht met de VOC. Schepen en bemanning werden steeds duurder, terwijl de vraag naar specerijen daalde. 

De winst van de VOC werd minder. In 1799 had de VOC zoveel schulden dat ze failliet werden verklaard. 

VOC-schepen gingen van Indië weer naar Amsterdam terug volledig gevuld met ....

1. Goud, zilver en koper
2. Hertenvellen
3. Specerijen
4. Textielproducten

De massale moord van vrijwel alle inwoners van de Banda-eilanden is een inktzwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis.

Deze gebeurtenis stond onder leiding van....




(Hierna: een sleepvraag 'waar ligt Indonesië'?

1. Cornelis de Houtman
2. Jan Pieterszoon Coen
3. Jan Huygen van Linschoten
4. Vasco de Gama

De Banda-eilanden liggen in Nederlands-Indië, kortom het huidige Indonesië:

Sleep de punaise naar Indonesië:

Volgende dia: Google maps standbeeld J.P Coen

Hoeveel jaren heeft de VOC bestaan?

1. 100 jaar
2. 200 jaar
3. 300 jaar
4. 400 jaar

Twee uitspraken:
1. De slechte boekhouding is een oorzaak / gevolg van het faillisement van de VOC in 1799.

2. De opkomende buitenlandse concurrentie is een oorzaak / gevolg van het faillisement van de VOC in 1799.

1. 1. oorzaak, 2. oorzaak
2. 1. oorzaak, 2. gevolg
3. 1. gevolg, 2. gevolg
4. 1. gevolg, 2. oorzaak

Klik op de hotspots en sleep de gebeurtenissen naar de juiste plek in de tijdlijn.

^1641-1650

^1661-1670

^1671-1680

^1681-1690

^1691-1700

^1701-1710

^15.000.000

^10.000.000

^5.000.000

¹

^-15.000.000

^-10.000.000

^-5.000.000

Winst en verlies van de VOC

^1651-1660

Oorlog in Azië, oorlog met Engeland.

Winst van de VOC zakt naar een dieptepunt.

1

Oorlog met Engeland en Frankrijk

Door de hoge specerijenprijs stijgt de winst een beetje.

2

De kosten van de VOC nemen enorm toe door het grote aantal soldaten en ambtenaren in Azië

3

De kosten blijven toenemen voor de VOC. De Gouden Eeuw is definitief voorbij.

4

Korte opbloei van de handel door vrede in Europa

5

In Engeland mag alleen handel worden gedreven door Engelsen. Oorlog met Engeland. Grote winstdaling voor de VOC.

6

Hoogtijdagen van de VOC. Grote winsten door de handel in specerijen en de hoge prijzen hiervan in Europa.

7

Werktijd

STAP 1

STAP 2

Klaar? 

Lees de teksten van de paragraaf goed door. 

Maak 3.2: De VOC in Indië

Opdr. 1a - 10b

Nakijken via Tijd voor GS.