3.1 - Reactiekenmerken (les 1)

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welkom!

Ga zitten volgens het plattegrond

Pak je boeken en tablet erbij

Login bij LessonUp

§3.1 Reactiekenmerken

Je leert:

• een chemische reactie herkennen
• Enkele kenmerken van een chemische reactie benoemen

Chemische reactie of niet?

Bijvoorbeeld: Het oplossen van suiker in water. 

Het oplossen van SUIKER in WATER  is GEEN chemische reactie want je kunt de stoffen WATER en SUIKER weer terugkrijgen door het water te verdampen. 

Chemische reactie of niet?

We spreken pas van een CHEMISCHE REACTIE wanneer:

De beginstoffen worden omgezet tot andere stoffen. Genaamd eindproducten/reactieproducten

Bijvoorbeeld de verbranding van aardgas (methaan):

methaan      +          zuurstof       ->      koolstofdioxide    +     water

     CH4           +              2 O2            ->                 CO2                 +     2 H2O

Chemische reactie of niet?

Doordat er andere stoffen ontstaan, hebben deze stoffen ook andere stofeigenschappen.

Demo practicum in de klas:

Verbranden van magnesium lint.

Welk verschil neem je waar van de 

beginstof (Mg) en de ontstane stoffen (=reactieproduct)?

Kenmerken van een (chemische) reactie

Kenmerk 1 hebben we besproken: stoffen veranderen in andere stoffen.

Kenmerk 2 is ook zeer belangrijk bij chemische reacties:

WET VAN BEHOUD VAN MASSA

Kenmerken van een (chemische) reactie

Kenmerk 2: WET VAN BEHOUD VAN MASSA

Dit betekent dat alle beginstoffen samen en alle eindproducten samen even zwaar zijn. 

Er kan geen massa verdwijnen of bijkomen tijdens de reactie, omdat: 

Het aantal atomen voor en na de reactie is EXACT hetzelfde.

Wet van behoud van Massa

Je kan ook zien dat evenveel atomen voor en na de pijl zijn geschreven:

                   CH4         +       2 O2       ->                                   CO2           +            2 H2O

C-atoom:  1                                                       C-atoom:      1

H-atoom:  4                                                      H-atoom:                                      2*2  = 4

O-atoom:                         2*2 = 4                   O-atoom:     2                +            2*1   = 4                                  

Wet van behoud van Massa

Voorbeeld:

                     CH4         +         2 O2           ->           CO2         +            2 H2O

massa's:    12,01       +    4*16,00         ->          12,01         +           4*1,008

                 4*1,008             ________         ->     2*16,00         +          2*16,00

                   16,042                  64,00                       44,01                          36,032

                              opgeteld                                                      opgeteld                             

                                80,042                                                        80,042

             

Zelfstandig

Maken 1 t/m 6

blz 77

Andere kenmerken van chemische reacties

Kenmerk 3: Reactietemperatuur.

Elke reactie heeft een begin-temperatuur waarop de reactie plaatsvindt.

Andere kenmerken van een chemische reactie

Kenmerk 4: Energie-effect

Elke chemische reactie heeft energie nodig om te starten. 

Tijdens de reactie komt energie vrij(exo) of wordt gebruikt (endo).

Energie komt vrij => EXOTHERME REACTIE (exo = uit, denk exit)

Energie is nodig => ENDOTHERME REACTIE (endo = in)

5 factoren die de snelheid van een chemische reactie bepalen

1. De soort stoffen die een reactie aangaan

2. De verdelingsgraad; hoe fijner de stof verdeeld is, hoe sneller de reactiesnelheid.

3. De concentratie; Hoe hoger de concentratie, hoe hoger de reactiesnelheid

4. De temperatuur; Hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de reactiesnelheid

5. Een katalysator; als er een katalysator aanwezig is, is de reactiesnelheid hoger.

Explosies

• Wanneer je bij sommige stoffen de 5 factoren van reactiesnelheid toepast, kan er explosiegevaar zijn.
• Ze reageren in een razendsnelle, krachtige exotherme reactie. 
• Er komen daarbij vaak gasvormige reactieproducten vrij.
• Door de ontstane warmte zetten de gassen snel en sterk uit en ontstaat de explosie.

dfa

fdaf

explosies en GHS-symbolen

• Explosie ontstaat als brandbare stof, zuurstof en juiste ontstekingstemperatuur aanwezig zijn.

• De verhouding brandbare stof en zuurstof moet binnen  bepaalde grenzen liggen: 

    de explosiegrenzen.

Wanneer zijn 'gewone' stoffen explosief?

Als benzine verneveld wordt is het explosief. Fijne druppels in de lucht ontvlammen.

Als je van hout zaagsel maakt en je verspreidt dit in de lucht (een rook) dan is dit mengsel ook explosief. Als daar een vonkje bij komt dan treedt er een zogenaamde stofexplosie op. Dit is een groot risico bij de opslag van poeders zoals zaagsel, poedersuiker en meel.

§3.1 Reactiekenmerken

Je leert:

• een chemische reactie herkennen
• kenmerken van een chemische reactie benoemen
• de vijf factoren die van invloed zijn op de reactiesnelheid
• uitleggen wat een explosie is en wanneer die optreedt

Zelfstandig

Lees 3.1: blz 72 - 76

Maken 1 t/m 7, 10, 11, 13, 15 (vwo 12 ook) blz 77

Verdere uitleg? -> VIP