Ondervoeding

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Ondervoeding 

Wat ik graag zou willen weten of behandelen
over de spijsvertering en ondervoeding is.....

schooltv.nl

Waarom heeft ons lichaam voeding/ voedingsstoffen nodig?

Wat is een goede voeding?

Voedingsstoffen:

• Koolhydraten 
• Vetten / lipiden
• Eiwitten / proteïnen
• Vitamines
• Mineralen

Voedingsstoffen dienen als brandstof, bouwstof en/of regulerende stof.

Wat is een goede voeding?

Koolhydraten: belangrijkste brandstof voor het lichaam.

 - Grote koolhydraten: Veel vertering nodig, langzame opname in het bloed.

 - Kleine koolhydraten: Weinig vertering nodig, snelle opnamen in het bloed.

Vetten: (reserve) brandstof, bouwstof voor cellen + celproducten en isolator / stootkussen.

 - Onverzadigde vetten ('gezonden' vetten): Noodzakelijk als bouwstof

 - Verzadigde vetten ('ongezonde' vetten): Verhogen de kans op hart- en vaatziekten

Eiwitten: belangrijkste bouwstof; cellen en veel celproducten (bijv. hormonen en enzymen) bestaan uit eiwitten.

Wat is een goede voeding?

Vitaminen:

Meer dan tien verschillende vitaminen maken allerlei processen in het lichaam mogelijk (bijv. aanmaak van rode bloedcellen en bloedstolling).

Mineralen/ zouten:

Meer dan tien verschillende mineralen zijn onder andere belangrijk voor de werking van zenuwen en spieren en de opbouw van sterke botten.

Water:

Het lichaam bestaat voor ruim 50% uit water. Het dagelijks verlies via huid, longen en nieren moet aangevuld worden.

Vezels (onderdeel koolhydraten):

Worden (vrijwel) niet verteerd en geresorbeerd, bevorderen darmperistaltiek.

In welke vorm komen de voedingsstoffen voor in het menselijk lichaam?

Glucose

Glycogeen

Vetzuur

Glycerol

Cholesterol

Aminozuur

Bouwstenen

Wat versta je onder
ondervoeding?

Wat is ondervoeding?

Als je te lang te weinig of niet gezond eet, raak je ondervoed.

Bij ondervoeding is het verbruik van voedingstoffen hoger dan wat er met de voeding binnenkomt. 

Het lichaam verzwakt 

Criteria ondervoeding

Verschillende definities:

• Onbedoeld in een maand minimaal drie kilo afvallen of in zes maanden zes kilo. (geldt ook bij overgewicht)
• >65 jaar: BMI lager dan 20;    <65 jaar: BMI lager dan 18,5; langdurig ziek zijn: BMI lager dan 21.  
• Verlies aan spiermassa zonder duidelijke verandering in activiteitenpatroon.

Wat is de BMI van iemand die 1,76 meter lang is en een gewicht heeft van 70 kilogram?

(1 decimaal nauwkeurig)

22,6

Iemand met overgewicht is nooit ondervoed

1. Juist
2. Onjuist

Hoe herken je ondervoeding?

• Gewichtsverlies zonder dat dit de bedoeling is (ook bij overgewicht!)
• Kleding die te wijd wordt of een horloge dat losser om de pols zit
• Slechte eetlust
• (te) Laag gewicht
• Vermoeidheid
• Verslechterende conditie, verminderde spierkracht
• Cliënt heeft het snel(ler) koud

Oorzaken ondervoeding?
(sociaal, lichamelijk, psychisch)

Oorzaken van ondervoeding

• Acute of chronische ziekte.
  
• Verminderde voedselinname door een verminderde eetlust.
  
• Moeilijkheden met kauwen, proeven, slikken of de vertering.
  
• Maag- / darmklachten, misselijkheid.
  
• Psychologische problemen, zoals angst, depressie of verdriet.
  
• Sociale factoren, zoals eenzaamheid of geen mogelijkheid om eten te kopen of te bereiden.

Ondervoeding bij ziekte

Als mensen ziek zijn, eten ze vaak minder. 

Het lichaam verbruikt bij ziekte of verwonding juist  meer energie en voedingsstoffen. 

Stofwisseling verandert. Hierdoor verlaagt de weerstand. 

Sneller complicaties, wonden genezen minder snel --> vertraagd herstel.

Welke risicogroepen hebben een verhoogd kans op ondervoeding?

Risicogroepen met een verhoogd risico op ondervoeding

• Kwetsbare ouderen thuis, in een verzorgingshuid of woonzorgcentrum;
• Cliënten die meerdere ziekten hebben, chronisch ziek zijn of veel medicatie gebruiken;
• Cliënten met lichamelijke beperkingen;
• Cliënten met een niet- passende gebitsprothese, kauw- of slikproblemen;
• Cliënten (met name oudere en ernstige ziekte) die recent ontslagen zijn uit het ziekenhuis;
• Cliënten met psychosociale problemen en verwaarlozing;
• Cliënten met alcohol- of drugsmisbruik 

Wat zijn de gevolgen van ondervoeding?

Gevolgen van ondervoeding

• verminderde weerstand
  
• verminderde spiermassa
  
• minder soepel bewegen
  
• grotere kans op vallen
  
• langzamer herstel na een operatie of ziekte
  
• meer en ernstigere complicaties na een operatie

• vertraagde wondgenezing
  
• verhoogde kans op doorligwonden (decubitus)
  
• verminderde hart- en longcapaciteit
  
• lagere kwaliteit van leven
  
• sociaal isolement
  
• verhoogde kans op overlijden

Zorgverleners
betrokken bij
behandeling
ondervoeding

Welke adviezen zou jij geven bij iemand die moeite heeft voldoende energie binnen te krijgen?

Adviezen ondervoeding

• Zorg dat de maaltijd er zo aantrekkelijk mogelijk uitziet
  
• Neem bewust tijd om te eten en goed te kauwen.
  
• Eet vaker per dag kleinere porties
  
• Probeer bij elke maaltijd of tussenmaaltijd wat extra energie (vet, koolhydraat, eiwit) toe te voegen, bijv. door meer olie of extra schep suiker.
• Sla geen maaltijden over
  
• Kies niet voor suikervrije, light, halfvolle of magere producten.
• Eet gevarieerd en probeer verschillende voedingsmiddelen uit.
• Kies als er geen trek is in warm eten, voor een koude maaltijd.

• Eventueel toevoeging van energierijke dieetproducten. 

       Vragen of opmerkingen?