werkwoordsvormen en werkwoordtijden 1h

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vakantie

Afgelopen twee weken was het meivakantie. Ik ben met mijn man en kinderen op vakantie geweest in Frankrijk. Daar aten we elke dag croissantjes. Had ik dat maar niet gedaan.  Croissantjes maken je dik. Toch loop ik lachend het stinkende lokaal in. 

we gaan het deze les (weer) hebben over werkwoordsvormen en werkwoordtijden

leerdoelen

Aan het eind van deze les kan je:

Verschillende werkwoordsvormen herkennen en benoemen

Verschillende werkwoordtijden herkennen en benoemen

(onderwerp en persoonsvorm in een zin aanwijzen)

werkwoordsvormen

werkwoordsvormen:

hele werkwoord (infinitief, inf)

persoonsvorm (pv)

voltooid deelwoord

onvoltooid deelwoord

bijvoegelijk naamwoord

voorbeelden:

Ik moet heel hard lachen.

Ik lach/lachte me een ongeluk.

Ik heb me een ongeluk gelachen.

Lachend liep ik de klas in.

Ken je de lachende hyena?

Ik heb de hele dag lachend op mijn ratelende fiets gedacht aan het maken van deze zin.

werkwoordtijden:

onvoltooid tegenwoordige tijd

onvoltooid verleden tijd

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid verleden tijd

voorbeelden:

Ik lach om jouw grap. 

Ik lachte om jouw grap. 

Ik heb om jouw grap gelachen.

Ik had om jouw grap gelachen.

Wat zijn de afkortingen van de werkwoordtijden?

wat is de enige vorm van het werkwoord die verandert als je de zin in een andere tijd zet?

1. Het voltooid deelwoord
2. De persoonsvorm

De verschillende vormen van het werkwoord gebruik je voor de verschillende tijden:

Als je wilt aangeven dat iets in de onvoltooid tegenwoordige tijd gebeurt, dan is het werkwoord in de zin een persoonsvorm in de tegenwoordige tijd:

 Hij lacht zich een ongeluk.

Lacht is persoonsvorm: pv. De zin staat in de onvoltooid tegenwoordige tijd: ott

Dus: vorm is persoonsvorm (pvtt), tijd is ott. Samen is dat pvtt

De persoonsvorm past zich aan aan het onderwerp.

Voor iets dat in het verleden is gebeurd, kun je verschillende tijden kiezen:

Je kunt de onvoltooid verleden tijd kiezen als je bijvoorbeeld een verhaal schrijft of vertelt over een periode van vroeger of als je vertelt over de gewoonte van iemand:

Vroeger keek ik altijd samen met mijn ouders naar het jeugdjournaal. Dat was heel gezellig. En na afloop praatten we dan over wat we hadden gezien. Daarna moest ik de afwas doen. Dat was minder leuk...

Hij lachte zich altijd een ongeluk als hij naar de filmpjes op Tik Tok keek.

voltooid tegenwoordige tijd

Als er iets in het verleden is gebeurd, en het is (nog maar net) voorbij, dan kun je de voltooid tegenwoordige tijd ( vtt) gebruiken:

Gisteren ben ik naar de kermis geweest. Daar heb ik een gigantische flamingo-knuffel gewonnen met schieten. Ik heb ook nog in de botsauto's rondgescheurd en ik ben keihard tegen Britt aangebotst. We hebben zo gelachen! 

Zoals je ziet gebruik je twee werkwoordvormen in deze tijd: het hulpwerkwoord en het voltooid deelwoord.

Voltooid verleden tijd

Deze tijd (vvt) wordt een stuk minder gebruikt dan de andere drie. Je gebruikt hem als je iets verteld dat nog verder in het verleden ligt. 

Een mooi voorbeeld is:

Als ik dat had geweten, had ik het nooit gedaan!

 

En nog een:

Toen we vorig jaar gingen skiën, had het gelukkig de week daarvoor flink gesneeuwd. 

Ook hier zie je weer een hulpwerkwoord (zijn, hebben) en een voltooid deelwoord.

Aan de slag!

Maak oefening 1, 2, 3 en 4

Huiswerk voor donderdag:

leren theorie blz. 182, 184, 186

Maak een zin met de 5 vormen van het werkwoord in de onvoltooid tegenwoordige tijd. Zet de zin daarna in de voltooid tegenwoordige tijd.