H4, formuleren H7, Nederlands

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom H4Q!

Wat gaan we vandaag doen?

1e uur:

- Weet je het nog? + nakijken

- Uitleg onduidelijk verwijzen

- Uitleg incongruentie + oefenen

- Verder met weektaak

3e uur:

- Uitleg dat/als-constructie

- Verder met weektaak 

Wat weet je nog?

Vorige les hebben we het onder andere gehad over...

- onjuiste herhaling

- tautologie

- pleonasme

- contaminatie 

- dubbele ontkenning

Opdracht 1 (blz. 230)

1 afraden + niet = 1.5 dubbele ontkenning; laat niet weg

Een meerderheid van de militairen zou jongeren afraden om in deze tijd van buitenlandse missies te kiezen voor een loopbaan bij de krijgsmacht, omdat daar te veel misgaat.

Of:

Een meerderheid van de militairen zou jongeren aanraden om in deze tijd van buitenlandse missies niet te kiezen voor een loopbaan bij de krijgsmacht, omdat daar te veel misgaat.

2 verplichting + moeten = 1.3 pleonasme;

In Italië geldt voor automobilisten de verplichting om buiten de bebouwde kom overdag dimlicht te voeren; op een brommer is dat ook binnen de bebouwde kom verplicht.

Of:

In Italië moeten automobilisten buiten de bebouwde kom overdag dimlicht voeren; op een brommer is dat ook binnen de bebouwde kom verplicht.

Opdracht 1 (blz. 230)

3 aan + aan = 1.1 Onjuiste herhaling; ‘Laat het tweede ‘aan’ weg

Aan leiders in de derde wereld die hun onderdanen onderdrukken, zou geen ontwikkelingshulp gegeven moeten worden.

4 Wellicht + mogelijkerwijs = 1.2 tautologie; laat mogelijkerwijs weg of vervang Wellicht door mogelijkerwijs

Wellicht blijkt u, als u de aanvraag correct en tijdig indient, toch recht te hebben op een aanmoedigingspremie voor startende ondernemers.

Opdracht 1 (blz. 230)

5 ontleend + uit = 1.4 contaminatie: ontleend aan + afkomstig uit

De beroemde zin ‘Ik denk, dus ik ben’ is ontleend aan Discours de la methode van de filosoof René Descartes. De band Het goede doel maakte ervan: Ik dans dus ik besta.

Of:

De beroemde zin ‘Ik denk, dus ik ben’ is afkomstig uit Discours de la methode van de filosoof René Descartes. De band Het goede doel maakte ervan: Ik dans dus ik besta.

Foutief verwijzen

Vorige les hebben we het ook gehad over verwijzen en op welke manier je moet verwijzen.

Je houdt dan rekening met het antecedent. Het antecedent is het deel waar je naar terugverwijst. 

Onze bibliotheek gaat al haar leden verplichten om boetes binnen twee maanden te voldoen. 

Foutief verwijzen

1. Soms verwijst een verwijswoord terug naar iets wat niet in de zin tekst staat. 

Op die manier heeft het verwijswoord geen antecedent en is dus zin dus fout. 

Er is een groot tekort aan donororganen, terwijl iedereen het kan doen.

Wat wordt bedoeld met 'het'?

Foutief verwijzen

Wat wordt bedoeld met 'het'?

Er is een groot tekort aan donororganen, terwijl iedereen het kan doen.

Met het wordt het doneren van organen bedoeld. Dit staat niet in de zin, dus moet je het verbeteren.

Er is een groot tekort aan donororganen, terwijl iedereen donor kan worden. (bijvoorbeeld).

Foutief verwijzen

2. Soms is het onduidelijk naar wie er verwezen wordt, omdat er meer dan één antecedent mogelijk is. 

Marina zei tegen Paula dat Josefien haar voor haar verjaardag een mooi cadeau wilde geven. 

Verwijst haar nou naar Marina of naar Paula?

Foutief verwijzen

Marina zei tegen Paula dat Josefien haar voor haar verjaardag een mooi cadeau wilde geven. 

Marina zei tegen Paula: 'Josefien wil je voor je verjaardag een mooi cadeau geven.' 

Of

Marien zei tegen Paula: 'Josefien wil mij voor mijn verjaardag een mooi cadeau geven.'

Foutief verwijzen

3. Soms is het verwijswoord meervoud en het antecedent enkelvoud, of andersom. Op deze manier is de zin incorrect. 

De brandweer arriveerde binnen enkele minuten en ze hadden het vuur snel onder controle. 

Ze = meervoud, terwijl de brandweer( het antecedent) een enkelvoudig woord is. Ze kan verwijzen naar 'de brandweerlieden', maar dat staat niet in de zin en dus is de zin fout. 

Foutief verwijzen

De brandweer arriveerde binnen enkele minuten en ze hadden het vuur snel onder controle. 

Goed is:

De brandweer arriveerde binnen enkele minuten en die had het vuur snel onder controle. 

Incongruentie

Dit laatste voorbeeld van foutief verwijzen sluit perfect aan bij incongruentie.

Van incongruentie is sprake als er bij een enkelvoudig onderwerp een meervoudige persoonsvorm staat of bij een meervoudig onderwerp een enkelvoudige persoonsvorm. 

Incongruentie

Er zijn drie mogelijkheden waarin snel incongruentie kan ontstaan.

1. Een meervoudig onderwerp wordt voor enkelvoudig aangezien

2. Een onderwerp met een enkelvoudige kern word gevolgd door een meervoudige bijvoeglijke nabepaling

3. Het meewerkend voorwerp wordt ten onrechte voor het onderwerp aangezien.

Incongruentie

De president vindt dat de media heel vaak leugens over hem verspreidt.

De media is meervoud, het is een verzamelnaam van middelen om informatie over te dragen: radio, tv, pers, internet enzovoort. Het enkelvoud is medium. 

Dit betekent dat juist zou zijn:

De president vindt dat de media heel vaak leugens over hem verspreiden. 

Incongruentie

Bijna 60 procent van de burgers zijn tevreden over de politici. 

Van de burgers ie een bepaling bij de kern 60 procent. 60 procent is een enkelvoudig woord. Het moet daarom zijn:

Bijna 60 procent van de burgers is tevreden over de politici. 

Goed of fout?
De belangstellenden voor de functie van voorzitter worden gevraagd te reageren

1. Goed
2. Fout

Hoe zit het? 

(Aan) De belangstellenden voor de functie van voorzitter worden gevraagd te reageren.

Dus i.p.v. worden, moet er wordt staan. 

Het meewerkend voorwerp wordt ten onrechte als onderwerp aangezien.

De kudde schapen stak de weg over.

1. Goed
2. Fout

De jeugd in de grote steden als Amsterdam, Rotterdam en Utrecht hebben een probleem.

1. Goed
2. Fout

Softdrugs zijn gevaarlijker dan de meeste jongeren denken.

1. Goed
2. Fout

Dertig procent van de spaarders haalden geld van hun rekening.

1. Goed
2. Fout

Welkom H4Q!

Wat gaan we vandaag doen?

1e uur:

- Weet je het nog? + nakijken

- Uitleg onduidelijk verwijzen

- Uitleg incongruentie + oefenen

- Verder met weektaak

3e uur:

- Herhaling incongruentie 

-  dat/als-constructie + oefenen

- Verder met weektaak 

Herhaling incongruentie

Incongruent = niet-overeenkomend

Er is dus sprake van incongruentie als de persoonsvorm en het onderwerp niet overeenkomen in getal (enkelvoud / meervoud).

Incongruent is dus fout, congruent is goed.

Nuon verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende tijd bij de meeste huishoudens zullen toenemen.

Is hier sprake van incongruentie?

1. Ja
2. Nee

Nuon verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende tijd bij de meeste huishoudens zullen toenemen.

Geef aan welk woord fout is - hoe het wel moet.

Herhaling incongruentie

Samengestelde zin, dus 2 persoonsvormen en 2 onderwerpen.

Nuon verwacht -> congruent (beide enkelvoud)

dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende tijd bij de meeste huishoudens zullen toenemen. -> incongruent; ond. = e.v., pers. = m.v.

Herhaling incongruentie

Lastige vorm van incongruentie: MV wordt aangezien voor O.

De reizigers worden gevraagd op het volgende station uit te stappen.

Je kunt er van maken:

Aan de reizigers *worden gevraagd op het volgende station uit te stappen.

'De reizigers' is dus MV. Er wordt hen iets gevraagd.

1. Uit dit onderzoek blijkt duidelijk dat het merendeel van de forenzen die voor hun woon-werkverkeer van de trein afhankelijk zijn, zich vooral ergeren aan de vele vertragingen.

1. Goed (congruent)
2. Fout (incongruent)

2. Volgens de Raad voor de Gezondheid wordt in ons land de laatste decennia veel te veel antidepressiva gebruikt.

1. Goed (congruent)
2. Fout (incongruent)

8. Zowel de gemeente als de eigenaar van de loods was nalatig geweest met betrekking tot de naleving van de veiligheidsvoorschriften.

1. Goed (congruent)
2. Fout (incongruent)

Dat/als-constructie

Als je een bijzin van voorwaarde of tijd midden in een zin plaatst, ontstaat er een dat/als-constructie. 

Je herkent zo'n constructie aan woordgroepen zoals

(om)dat als, (om)dat wanneer, (om)dat indien, en soms zodat als/wanneer/indien ergens midden in de zin. 

Dat/als-constructie

Je herkent zo'n constructie aan woordgroepen zoals

(om)dat als, (om)dat wanneer, (om)dat indien, en soms zodat als/wanneer/indien ergens midden in de zin. 

Je verbeter de zin door de bijzin die met als(of wanneer, of indien) begint, achteraan de zin te plaatsen. Soms kun je de constructie ook vermijden door volgens mij te gebruiken in plaats van ik denk, ik geloof of ik vind. 

Dat/als-constructie

Fout: Voetbalkenners beweren dat als de KNVB het profvoetbal niet anders opzet, Nederland nooit meer internationaal zal meetellen.

De dikgedrukte zin is een bijzin van voorwaarde. 

Goed: Voetbalkenners beweren dat Nederland nooit meer internationaal zal meetellen, als de KNVB het profvoetbal niet anders opzet. 

Dat/als-constructie

Fout: Voetbalkenners beweren dat als de KNVB het profvoetbal niet anders opzet, Nederland nooit meer internationaal zal meetellen.

De dikgedrukte zin is een bijzin van voorwaarde. 

Goed: Voetbalkenners beweren dat Nederland nooit meer internationaal zal meetellen, als de KNVB het profvoetbal niet anders opzet. 

Is deze zin goed of fout geformuleerd?
Ik denk, dat als de minister vindt dat men zich te weinig aan de coronaregels houdt, dat hij dan maatregelen moet nemen.

1. Goed
2. Fout

corrigeer de zin.
Ik denk, dat als de minister vindt dat men zich te weinig aan de coronaregels houdt, dat hij dan maatregelen moet nemen.

Goed is...

Ik denk dat de minister maatregelen moet nemen, als hij vindt dat men zich te weinig aan de coronaregels houdt.

*Ik denk, dat als de minister vindt dat men zich te weinig aan de coronaregels houdt, dat hij dan maatregelen moet nemen.

De schoolleiding heeft besloten dat wanneer leerlingen ziek thuis zitten, zij dan de lessen moeten inhalen.

1. Goed
2. Fout

corrigeer deze zin
De schoolleiding heeft besloten dat wanneer leerlingen ziek thuis zitten, zij dan de lessen moeten inhalen.

Goed is...

De schoolleiding heeft besloten dat leerlingen de lessen moeten inhalen, wanneer zij ziek thuis zitten.

*De schoolleiding heeft besloten dat wanneer leerlingen ziek thuis zitten, zij dan de lessen moeten inhalen.

We moeten allemaal extra goed onze handen wassen, omdat we ziek kunnen worden, als we dat niet doen.

1. Goed
2. Fout

Veilig Verkeer Nederland gaat er automatisch van uit dat zodra er een algeheel verbod komt op telefoneren in de auto, er minder ongelukken gebeuren.

De grote verzekeraars willen hun tarieven verhogen, omdat als vakantiegangers zoveel misbruik blijven maken van hun reisverzekering door valse declaraties in te dienen, de kosten van de vergoeding de pan uit rijzen.

Aan de slag!

Kijk goed in de studiewijzer wat je vandaag moet maken. Je hebt in principe een week om de opdrachten af te hebben, volgende week bespreken we het. 

Dat/als-constructie

• Dat en als achter elkaar.
• Dat en wanneer achter elkaar.

De zin loopt dan niet goed en moet anders opgebouwd worden.

Dat/als-constructie

Volgens mij is het zo, dat als je goed kunt formuleren, je dan mooie teksten kunt schrijven.

      1. Bepaal wat de 'als-zin' is en wat de 'dat-zin' is.

      De 'als-zin' staat altijd direct achter het woord 'als'!

      2. Noteer eerst de 'dat-zin', dan de 'als-zin'. Gescheiden door een komma.

Als = als je goed kunt formulieren

Dat = dat je dan mooie teksten kunt schrijven.

Volgens mij is het zo dat je mooie teksten kunt schrijven, als je goed kunt formuleren.

Dat/als-constructie

Hetzelfde geldt voor 'dat' en 'wanneer':

De schoolleiding heeft besloten dat wanneer leerlingen gaan staken, zij dan de gemiste lessen moeten inhalen.

      Wanneer = wanneer leerlingen gaan staken

      Dat = dat zij de gemiste lessen moeten inhalen

De schoolleiding heeft besloten dat leerlingen de gemiste lessen moeten inhalen, wanneer zij gaan staken.

(Let op het verdwijnen van 'dan' en de volgorde van 'leerlingen' en 'zij'.)