3.6 de rivieren kloppen op de achterdeur

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

3.6 Rivieren kloppen op de achterdeur

Voorbereiding 3.6

• Teken in je schrift een dwarsdoorsnede van een rivier. Zie voorbeeld in de bijlage. Geef in de tekening de volgende begrippen weer: binnendijks land, buitendijks land, rivier, winterdijk, zomerdijk, uiterwaarden.
  
• Wat is de drietrapsstrategie?
  
• Geef voor iedere trap in de drietrapsstrategie een voorbeeld in welke situatie je gebruik maakt van of vasthouden of bergen of afvoeren.
  
• Wat is een retentiegebied? Kun je een voorbeeld geven van een retentiegebied in jouw eigen omgeving? (vwo)
• Waarom hebben rivieren in Nederland in het verleden steeds minder ruimte gekregen?
  
• Wat is het gevolg daarvan?
  
• Noem drie maatregelen uit het project ‘Ruimte voor de rivier’ zoek deze eventueel op met internet.
  
• Wat is integraal waterbeheer? (vwo)

Kribben

Vaargeul

Binnendijksgebied

Buitendijksgebied

Kribben

Dwarsdijkjes die de rivier "op zijn plek houden" en zorgen dat de rivier goed bevaarbaar blijft

Winterbed

Buitendijks

Zomerbed

Binnendijks

Uiterwaarde

Zomerdijk

winterdijk

Overstromingsrisico 

Het overstromingsgevaar in de benedenloop is toegenomen door:

• Meer bebouwing langs de rand van de rivier Flessenhals
• Verstening. Water kan niet meer infiltreren (de grond in trekken) dit zorgt voor  Piekafvoer

En natuurlijk kilmaatverandering!

(Bijna) Watersnoodramp van 1995

Uiterwaard

winterdijk

zomerdijk

rivier

Ruimte voor de rivier en de drietrapsstrategie

Ruimte voor de Rivier

Ruimte voor de rivier

Ruimte voor de rivieren

Waarom proberen we de rivier meer ruimte te geven in plaats van dat we de dijken steeds hoger maken?

drietrapsstrategie stap 1

• Vasthouden

Zorgen dat het water daar waar de neerslag valt zoveel mogelijk de grond in kan trekken.

En dus niet naar de rivier stroomt! 

drietrapsstrategie

stap 2

• Bergen

Zoveel mogelijk ruimte geven aan het rivierwater

Bijv. door:  

- Tijdelijk opslaan in retentiegebieden

-  de rivier verbreden

-  zomerbed verdiepen

- uiterwaarde verdiepen

drietrapsstrategie

stap 3

• Afvoeren (lozen): 

Zorgen dat het rivierwater zo makkelijk mogelijk kan doorstromen (naar zee).

bijv. door:

- verwijderen van obstakels 

- verlagen van de kribben

Regenwater in de grond laten trekken waar het valt

Water opslaan in oppervlaktewater

Zo snel mogelijk lozen op buitenwater

1. Vasthouden 

Water terplekke vasthouden 

Stuw

Waterberging

Zowel op kleine schaal

Wadi's

Als op grote schaal

Overloopgebied

Retentiegebied

3. Afvoeren

Zo snel mogelijk afvoeren richting zee 

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Omschrijving afsluitende foto

Kribverlaging en dambouw vangt aan

TIEL - Werk aan de Waal tussen Tiel en Gorinchem begint komend voorjaar. Opdracht voor kribverlaging en langsdammen gegund aan Van den Herik en Boskalis. Werkzaamheden duren tot eind 2015.

Rijkswaterstaat begint in het voorjaar met het verlagen van kribben en het aanleggen van langsdammen tussen Tiel en Gorinchem. De opdracht voor het werk is deze week gegund aan de combinatie Van den Herik Kust- en Overwerken uit Sliedrecht en Boskalis uit Rotterdam.

De maatregelen moeten er, samen met eerdere kribverlagingen tussen Tiel en Nijmegen, voor zorgen dat het peil in de Waal bij zeer hoogwater 6 tot 12 centimeter lager wordt. Het project kost zo'n 70 miljoen euro. Tussen Tiel en Gorinchem worden zo'n 250 kribben aan beide zijden van de rivier met circa een meter verlaagd, zodat het water makkelijker doorstroomt.

Bij Wamel en Ophemert worden, in de binnenbocht van de rivier, zogenoemde langsdammen aangelegd. Dit zijn een soort dijken die parallel aan de vaargeul in de rivier gemaakt worden. De langsdammen zijn een nieuw fenomeen in Nederland. Ze zorgen, net als de kribben, dat de vaargeul op zijn plek blijft maar belemmeren de doorstroming niet.

De dammen aan de kant van Wamel worden zo'n 7 kilometer lang, bij Ophemert ongeveer 3 kilometer. De kribben worden hier helemaal verwijderd. Tussen de dammen en oever ontstaat rustiger water. Dit moet de natuur langs de rivier verbeteren. De veerdienst Tiel-Wamel zal geen hinder ondervinden van de aanleg. Het werk aan de rivier tussen Tiel en Gorinchem moet eind 2015 gereed zijn.

https://www.gelderlander.nl/rivierenland/kribverlaging-en-dambouw-vangt-aan~ab70b036/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.nl%2F

Winterdijk

Winterdijk

Zomerdijk

Zomerdijk

Vaargeul

Zomerbed

Winterbed

Uiterwaard

Uiterwaard

Welk antwoord geeft de juiste volgorde van de drietrapsstrategie?

1. Bergen - Afvoeren - Vasthouden
2. Vasthouden - Bergen - Afvoeren
3. Afvoeren - Bergen - Vasthouden
4. Vasthouden - Bergen - Vasthouden

Bij welke stap van de drietrapsstrategie hoort een retentiegebied?

1. Vasthouden
2. Bergen
3. Afvoeren

Wat zorgt niet voor problemen bij het vasthouden van water?

1. Verstedelijking
2. Verstening
3. Verharding
4. Vergroening

Het gevaar van overstromingen in het rivierengebied in Nederland neemt toe. Welke factor speelt daarin nauwelijks een rol?

1. De jaarlijkse neerslag in Nederland neemt sterk toe.
2. Rond de rivieren zijn hoge dijken gebouwd.
3. Het water wordt steeds sneller afgevoerd.
4. De uiterwaarden zijn vaak volgebouwd.

De Rijn stroomt via Duitsland Nederland binnen. Welke stap uit de drietrapsstrategie wil Nederland niet dat Duitsland veel uitvoert?

1. Bergen
2. Vasthouden
3. Afvoeren
4. Suppletie

Wat wordt er bedoeld met piekafvoer?

Bergen

Afvoeren

Welke maatregel zie je hier?

1. Uiterwaardafgraving
2. Kribverlaging
3. Dijkverlegging
4. Nevengeul/ Hoogwatergeul

Welke maatregel zie je hier?

1. Uiterwaardvergraving
2. Kribverlaging
3. Zomerbedverlaging
4. Obstakelverwijdering

Welke maatregel zie je hier?

1. Uiterwaardvergraving
2. Kribverlaging
3. Dijkverlegging
4. Nevengeul/ Hoogwatergeul

Aan de slag!

Kijk in de studiewijzer!

https://www.bd.nl/opinie/hoe-surfer-max-van-noorden-drie-jaar-na-deze-iconische-foto-de-echt-ongelijke-strijd-verloor~a65ef917/ 

Bergen

Vasthouden

Afvoeren

Langs de Rijn en de Maas zijn verschillende retentiegebieden gepland

In Duitsland worden rioleringen in nieuwe woonwijken aangepast, waardoor water minder snel in de rivieren terechtkomt

Bij Kampen heeft men een extra geul gegraven langs de Ijssel

In de Waal ten westen van Nijmegen is de bedding van de rivier uitgediept

In de NederRijn bij Driel is een stuw in de rivier aangelegd

In de Ardennen worden steile hellingen opnieuw bebost

Tussen Maastricht en Maasbracht wordt het buitendijks gebied verlaagd