Thema 1 Hoofdstuk 2: Morele waarden in tijd en ruimte

• Filosofie
• Secundair onderwijs

Thema 1 Hoofdstuk 2: Morele waarden in tijd en ruimte

✔ Deel je het standpunt van de meisjes? Waarom wel/waarom niet?

✔ Welke waarden zouden erachter kunnen zitten?

✔ Zijn dat waarden die 10 jaar geleden zo sterk uitgesproken werden? En 100 jaar geleden?

✔ Is lichaamsbedekking van vrouwen op alle plaatsen in de wereld belangrijk?

Onze waarden en normen worden in sterke mate bepaald door de tijdgeest en de cultuur. Dat betekent dus dat waarden en normen veranderen afhankelijk van de tijd en de ruimte. We gaan eerst in op veranderingen door de geschiedenis heen (tijd). Daarna behandelen we de verschillen naargelang de plaats waar mensen leven (ruimte). 

kledingbedrijf Suitsupply

Lees de 2 artikels op p 26 - 27

onderwijs.hetarchief.be

Welke twee kampen staan lijnrecht tegenover elkaar in de zwartepietendiscussie?

Welke standpunten nemen zij in? Vermeld in je antwoord ook welke waarden zij belangrijk vinden. (groep 1)

Welke standpunten nemen zij in? Vermeld in je antwoord ook welke waarden zij belangrijk vinden. (groep 2)

Welk argumenten worden gebruikt voor die waardeverschuiving?

Ruimte

Kannibalisme

Kannibalisme in de Westerse cultuur

Lees de fragmenten op p 28

Kannibalisme in de Westerse cultuur

Kannibalisme is meestal verwerpelijk. Het is immoreel en strafbaar gedrag. Sommigen stellen dat het in uitzonderlijke omstandigheden wel kan, bijvoorbeeld om te overleven. 

Kannibalisme in de Westerse cultuur

Respect (voor de doden en de nabestaanden van de doden), waardigheid, lichamelijke integriteit

Kannibalisme in sommige andere culturen

Lees de tekst op p 29 + beantwoord de vragen

Kannibalisme in sommige andere culturen

Redenen voor kannibalisme:

- Het is de wens van de dode om zich laten opeten.

- Het is een manier om te overleven.

- Het kan een vorm van heroïsche zelfopoffering zijn.

- Het is een vorm van voorouderverering.

- Het is een manier om als dode te overleven en de gemeenschap te blijven dienen

Kannibalisme in sommige andere culturen

morele waarden:

Respect (voor de doden), solidariteit (van de doden met de levenden), leven (indien kannibalisme het overleven dient), zelfopoffering

Ouderenzorg

Ouderenzorg

Lees de tekst op p 30 en los de vragen op

Ouderenzorg

Welke waarden sturen het gedrag van mensen in traditionele samenlevingen in hun omgang met ouderen?

Respect (voor ouderen en voor levenservaring), liefde, solidariteit, zorgzaamheid, altruïsme

altruïsme= onbaatzuchtigheid

Ouderenzorg

Welke waarden sturen het gedrag van veel mensen in de westerse cultuur?

Individualisme (eigen gezinsleven), zelfontplooiing, prestatiegerichtheid, nut, efficiëntie, zelfredzaamheid

Huwelijksaanzoek

onderwijs.hetarchief.be

Waaruit bestaat het ritueel?

Welke norm komt aan bod?

Welke waarden leid je daaruit af?

Hoe gebeurde een huwelijksaanzoek in de westerse cultuur vroeger en hoe gebeurt het nu meestal?

Welke waarden leid je daaruit af?

3 Moreel relativisme vs. moreel universalisme

Wat was nu weer mythisch denken?

1.3. Mythisch denken

Mythe: 4 eigenschappen

1. Het is een verzonnen verhaal dat van generatie op generatie werd overgeleverd. 

2.  Het geeft een verklaring voor het ontstaan van de wereld en voor natuurverschijnselen.

3. De verklaring is gebaseerd op bovennatuurlijke krachten zoals goden en halfgoden. 

4. De (half)goden krijgen antropomorfe eigenschappen.

3.1 Mythische vs. Griekse samenleving

• Mythische samenleving verklaart hoe de wereld in elkaar zit, maar vormde ook de basis van waarden en normen.
  
• Bij het kennismaken met andere culturen worden deze waarden en normen in vraag gesteld.
• Men zocht redenen om elkaar te overtuigen van hun gelijk

3.1 Mythische vs. Griekse samenleving

• Is de heersende moraal een uitdrukking van de natuurlijke orde of een menselijke constructie?
  
• Dit bediscussiëren de Sofisten met Socrates

3.2 Sofisten vs. Socrates

• Sofisten waren retorici (leraars) en geen filosofen
• Sofisten waren overtuigd dat moraal gebaseerd was op conventies of afspraken 
• Morele oordelen waren meningen van individuen of groepen
• Je moest elkaar dus overtuigen (vandaar ook het belang van de retoriek!)

3.2 Sofisten vs. Socrates

• Protagoras was één van de belangrijkste Sofisten
• Homo mensura
• relativisme  (iedereen heeft zijn eigen waarheid en waarden)
• uitspraken zijn  niet absoluut waar of onwaar, maar relatief.
• Men  gaat op zoek naar methodes om mensen zo goed mogelijk te overhalen

3.2 Sofisten vs. Socrates

• Was het hier niet mee eens
• morele oordelen zijn niet gewoon meningen 
• rede moet ons helpen om morele waarden te ontdekken en morele kennis
• morele regels moeten worden gevolgd omdat ze redelijk en gerechtvaardigd zijn
• De waarheid en het goede bestaan!

Een universele moraal?

Moreel universalisme en moreel relativisme

• Moreel universalisme: één uniek correcte moraal
• Moreel relativisme: waarheid van morele uitspraken is afhankelijk van de normen en waarden van groepen of individuen.

Wat waren nu weer de Sofisten?

Maak per 2 oefening 7 en 8 op p33

Welke link kan je leggen tussen de moreel universalisten en relativisten enerzijds en de sofisten en Socrates anderzijds?

Vergelijk de mening van een moreel relativist met die van een moreel universalist over slavernij in het Oude Griekenland

Descriptief relativisme

‘Descriptief relativisme stelt dat de morele waarden en normen die we aannemen, sterk variëren naargelang de groep waartoe we behoren of de tijd waarin we leven.’

 Moreel relativisme 

stelt dat er niet één uniek-correcte moraal is die voor iedereen, altijd en overal

geldt

Beantwoord de vragen op 35 terwijl we kijken naar volgend fraagment.

onderwijs.hetarchief.be

Is wat de vrouw doet een voorbeeld van goed handelen volgens Binu Singh? Verklaar.

Aan welke waarde probeert de vrouw te beantwoorden?

Waarom bestaat de besnijdenis?

Wat zegt een moreel universalist over de praktijk van vrouwenbesnijdenis?

Wat zegt een moreel relativist over de praktijk van vrouwenbesnijdenis?

Is Binu Singh een relativist of een universalist? Motiveer je antwoord.