Les 6 - Wonen en Huishouden - Psyho-educatie, voorlichting en advies geven

• Wonen
• MBO
• Studiejaar 1

Wonen

Les 6: Psycho-educatie, voorlichting en advies geven

Aanwezigheidsregistratie

Aanwezigheid wordt meerdere malen tijdens de les ingevoerd door de docent.

Bij vroegtijdig verlaten van de les, zonder geldige reden of overleg, betekend 'ongeoorloofd afwezig'.

Ben je te laat? Alleen binnen met een briefje van de administratie. Anders na de 45 min. 

Programma

1. AWR
2. Terugblik
3. Lesdoelen
4. Theoretische gedeelte
5. Aan de slag
6. Afsluiting les

Deel 1: 90 min (2 x45 min)

5 min. Welkom en AWR

5 min. Energizer

4 min. lesdoelen

3 min. Programma

20 min  Uitleg en Opbouw vak

10 min  Theoretische gedeelte

20 min  Leeractiviteit 2

10 min Lesdoelen check

3 minuten afsluiting les

80 min. totaal

Hoe voel jij je nu?

😒🙁😐🙂😃

Terugblik

Elke les staan we stil bij wat we de vorige les hebben besproken. 

- Heb jij nog vragen over de vorige les?

- Wat is je bijgebleven van de vorige les?

De begeleiding die je geeft binnen wonen en huishouden is......

1. Alles zelf doen
2. Alleen waar nodig
3. Wat het snelste werkt
4. Wat de cliënt vraagt

Wat is budgetteren?

1. Inkomsten en uitgaven afstemmen
2. Alle financiële doelen behalen
3. Meer uitgeven dan je hebt
4. Financiële situatie in kaart brengen

Wat is een begroting?

1. Totaaloverzicht van inkomsten en uitgaven
2. Een lijst van medewerkers

Wat is een kasboek?

1. Een boek voor vakantieplanning
2. Een boek voor recepten en koken
3. Een boek voor sportstatistieken
4. Een boek voor inkomsten en uitgaven

Wat rapporteer je als begeleider?

1. Bijzonderheden ten aanzien van cliënten
2. Financiële gegevens van de instelling
3. Informatie over andere begeleiders

Wat wordt er bijgehouden in de cliëntenadministratie?

1. De werkuren van de medewerkers
2. Persoonlijke voorkeuren van cliënten
3. Inkomen en uitgaven van cliënten
4. De dagelijkse planning van cliënten

Hoe zorg je er NIET voor dat de cliënt en naastbetrokkenen zoveel mogelijk zelf doen?

1. Activeren
2. Zelf laten doen wat kan
3. Controleren
4. Motiveren

Lesdoelen

• Je omschrijft wat voorlichting, advies en psycho-educatie inhouden.
  
• Je geeft de aandachtspunten weer bij het geven van advies, voorlichting en psycho-educatie.
  
• Je analyseert waaraan voorlichtingsmateriaal moet voldoen.
  
• Je beoordeelt waaraan een goede voorlichting moet voldoen.
  
• Je geeft advies en voorlichting.
  
• Je geeft psycho-educatie.

Als begeleider zal je zeer geregeld voorlichting, advies of psycho-educatie geven aan cliënten en hun naastbetrokkenen. 

Doel? de gezondheid van de cliënt te bevorderen of in stand te houden. 

Wat?  uitleg over bepaald gedrag en de gevolgen daarvan, of vertelt waarom en hoe je specifieke handelingen verricht. Een specifiek advies kan ervoor zorgen dat de cliënt een ongezonde gewoonte verandert. 

Waarom? je probeert een cliënt en zijn naastbetrokkenen meer kennis over zijn/haar stoornis of aandoening bij te brengen, zodat hij leert hoe hij hiermee om kan gaan en hoe naastbetrokkenen de cliënt daarbij kunnen ondersteunen.

Voorlichting

Doel: om de cliënt en zijn naastbetrokkenen kennis bij te brengen. 

Wat: bv voorlichting over welke handelingen je gaat verrichten. 

Zoals: wanneer je een cliënt helpt bij het aankleden omdat de cliënt dat niet zelfstandig kan. 

 Het is dan prettig als je de cliënt precies vertelt wat je gaat doen.

Voorlichting kan ook als doel hebben dat de cliënt, eventueel met ondersteuning van naastbetrokkenen, met de gegeven kennis beter in staat is om voor zijn eigen gezondheid en welzijn te zorgen.

Methodisch voorlichting geven

Het geven van voorlichting is een methodisch proces. 

Dit proces heeft drie fasen: 

• de voorbereidingsfase, 
• de uitvoeringsfase en 
• de evaluatiefase.

Voorbereidingsfase

Het is van belang dat je weet aan wie je voorlichting geeft. 

Zodat je passende informatie kan geven, de cliënt en de naastbetrokkenen leren het meest van je voorlichting, wanneer ze snappen wat je vertelt. 

In de voorbereidingsfase verzamel je dan ook de nodigde achtergrondinformatie, van over de cliënt de eventuele naastbetrokkenen, zodat je ze centraal kan zetten tijdens je voorlichting.

denk aan hun situatie, mogelijkheden en voorkeuren, het is ook handig om van tevoren al te weten welk beeld de cliënt zelf heeft van zijn of haar gezondheid en gedrag.

Uitvoeringsfase

In deze fase, geef je de voorlichting, je zorgt voor een rustige ruimte.

Kijk of je deuren en ramen, voor als je merkt dat achtergrondlawaai je voorlichting verstoort. 

Daarnaast blijf je checken of de cliënt en eventueel naastbetrokkenen hun aandacht bij de voorlichting hebben. 

Als een cliënt net een slechtnieuwsgesprek heeft gehad, zal hij bijvoorbeeld minder openstaan voor jouw voorlichting over gezonde voeding.

De 5 B’s kunnen je ook helpen bij het uitvoeren van een voorlichtingsgesprek:

1. Belangrijk: sluit aan bijv voorkennis,  doelen of begripsniveau.
2. Bruikbaar: geef concrete informatie die aansluit bij het dagelijks leven van de cliënt
3. Begrijpelijk: geef heldere, eenvoudige informatie, gebruik geen vakjargon, maar ook niet te simpel.
4. Boeiend:  gebruik vergelijkingen, geef herkenbare voorbeelden
5. Beklijvend: bied structuur in het voorlichtingsgesprek.  

Evaluatiefase

Nu ga je na of de voorlichting nuttig en helder was. 

Dit doe je samen met de cliënt en naastbetrokkenen.

Je checkt hoe zij jouw voorlichting hebben ervaren en of je doel behaald is. 

Evalueren is een belangrijk leermoment voor de toekomst.

 Je kunt namelijk alle feedback meenemen voor je volgende  voorlichting.

Voorlichtingsmateriaal

Het kan dat een goed voorbereid en duidelijk voorlichtingsgesprek genoeg is om de cliënt en naastbetrokkenen te informeren over een bepaald onderwerp. 

Soms zal je ook gebruik willen/moeten maken van voorlichtingsmateriaal om het begrijpelijker te maken. 

• Je kan auditieve (horen) materiaal inzetten

Zoals een geluidsfragment, een podcast, een instructiefilmpje, 

• Of visuele (zien) materialen inzetten,  zoals een videofragment met voorbeelden, een infographic, een anatomisch model, een folder of brochure.

je kan ook altijd iemand doorverwijzen naar verwijzen naar een website.

Advies

Bij het geven van advies doe je een voorstel voor een specifieke handelings- of zienswijze om een bepaald doel te bereiken. 

Je adviseert een mantelzorger bijv hij die persoon advie kan geven bij het maken van een afgewogen keuze. 

kortom je geeft dan deskundig advies in de vorm van suggesties, raad en tips.

Voorbeeld

Joy (28 jaar) verblijft in een ggz-instelling. 

Vandaag vraagt ze aan één van de begeleiders of die een sigaret heeft voor haar. De begeleider zegt dat hij gestopt is met roken en dus ook geen sigaretten heeft. 

Joy vertelt dat ze eigenlijk ook graag zou willen stoppen, ze hoest de laatste tijd zoveel, ze weet alleen niet waar te beginnen. Ze vraagt hoe de begeleider dit heeft aangepakt. 

De begeleider adviseert Joy om dit met nicotinepleisters of nicotinekauwgom te doen. Dan kan ze namelijk eerst langzaamaan wennen aan het idee dat ze niet iedere keer een sigaret opsteekt. Daarna kan ze de nicotinekauwgom af gaan bouwen, zodat ook de lichamelijke verslaving aangepakt wordt.

Methodisch advies geven

Advies geef je niet zomaar. Er is altijd een aanleiding voor een adviesgesprek. Je werkt dus vanuit de vraag en behoefte van de cliënt of naastbetrokkenen en gaat uit van hun welzijn en gezondheid bij het verstrekken van advies.

 Daarbij kun je dezelfde fasen doorlopen als bij het geven van voorlichting.

Je kunt op twee manieren advies geven: 

volgens het diagnose-recept model en via het participatiemodel.

Diagnose-recept model

Een gesloten gespreksvorm, je luistert naar het verhaal van de cliënt en geeft direct advies om het probleem op te lossen. Er is bij deze gespreksvorm weinig ruimte voor de inbreng v/d ander.

Je geeft advies en gaat ervan uit dat de cliënt bereid is om jouw advies op te volgen. In veel gevallen zal deze manier van advies geven weinig uithalen omdat je weinig rekening houdt met de wensen en behoeften van de ander.

Vaak zorgt het voor afstand, onbegrip en weigering om het advies te accepteren. Deze manier van advies geven werkt eigenlijk alleen in spoedsituaties waarbij direct ingrijpen noodzakelijk is. Of wanneer vermoed wordt dat de cliënt bepaalde informatie niet aankan of begrijpt

Participatiemodel

Hierbij betrek je de cliënt  wél bij het adviesgesprek, de inbreng van de cliënt staat zelfs centraal. 

Je geeft richting aan het adviesgesprek en helpt de cliënt bij het analyseren van zijn/haar vraag of probleem en bij het zoeken naar oplossingen. 

Daarbij betrek je uiteraard je vakdeskundigheid. Je zult vooral de cliënt willen stimuleren om het advies op te volgen.

Voorbeeld

Linde (23 jaar, verstandelijke beperking) woont in een beschermde woonvorm. Ze leert daar hoe ze zo zelfstandig mogelijk kan functioneren. Vandaag is ze bezig met de afwas. Ze vraagt aan de begeleider hoe ze het best de afwas kan doen. Moet ze eerst het afwasmiddel in de gootsteen doen, of kan ze beter eerst de gootsteen vol laten lopen met water? Moet ze eerst de vieze dingen doen, of juist eerst de schone? De begeleider kán precies vertellen wat de beste manier is om de afwas te doen (diagnose-recept model). Eerst wasmiddel in de gootsteen, daarna pas water erin. Eerst schone dan vieze vaat. Maar omdat Linde zelfstandig wil leren functioneren, is het handiger om haar zelf na te laten denken en haar ideeën aan te horen. De begeleider gaat in dit geval dus liever het gesprek aan dat dat ze direct advies geeft bij het doen van de afwas. Vervolgens zal de begeleider Linde stimuleren om de juiste keuzes te maken 

(participatiemodel).

 Psycho-educatie

Een specifieke vorm van voorlichting en advies geven. 

Bij psycho-educatie geef je uitleg over een bepaald ziektebeeld, stel een cliënt heeft te horen gekregen dat zij ASS heeft.

Je geeft in zo'n geval uitleg over, wat een ASS inhoudt, wat de kenmerken, symptomen zijn, welke opstakels er het dagelijkse leven ASS voor kunnen komen, welke begeleiding en/of ondersteuning er kan worden ingezet en hoe de cliënt en naastbetrokkenen om kunnen gaan met haar ASS.

Het doel van psycho-educatie is om de cliënt kennis, vaardigheden en vertrouwen te geven in het omgaan met zijn/haar aandoening, stoornis of beperking. In de meeste gevallen zijn de naastbetrokken bij psycho-educatie, zodat ook zij het gedrag of de symptomen beter kunnen plaatsen. Ook weten zij op die manier beter wat ze kunnen verwachten en ontstaat er vaak meer begrip voor de situatie van de cliënt. Daarbij worden vaak ook handelingsadviezen gegeven voor de omgang met de cliënt.

Methodisch psycho-educatie geven

Ook bij het geven van psycho-educatie ga je methodisch te werk. 

Je bereidt je goed voor, door de situatie van de cliënt te onderzoeken. 

Je kunt bovendien alleen psycho-educatie geven wanneer je veel kennis hebt over het ziektebeeld waarover je gaat vertellen. 

Jij bent de deskundige en de cliënt verwacht van jou antwoorden. 

Je zult je dus moeten verdiepen in het ziektebeeld én in de persoonlijke situatie van de cliënt.

Aandachtspunten

Er bestaan vaak veel vooroordelen over het hebben van een specifieke aandoening, stoornis of beperking. De cliënt kan het dan ook vervelend vinden om een bepaald etiket opgeplakt te krijgen. Probeer in dat geval de vooroordelen te ontkrachten. Dit kun je doen door:

• onterechte aannames over de aandoening, stoornis of beperking te ontkrachten
• stereotype beelden te ontkrachten door realistische voorbeelden te geven
• de aandacht te richten op herstel (indien dit mogelijk is)
• te focussen op het leren omgaan met de aandoening
• te richten op de (mentale) acceptatie van de aandoening, stoornis of beperking.

Aan de slag

• Boek: Communicatie en gedrag
• Hfd: 8, Psycho-educatie voorlichting en advies geven
• Kopje: 4, Weten en begrijpen 
• Opdr: 3 en 4 
• Kopje: 5, Analyseren en toepassen
• Opdr: 7

Afsluiting

Inleveren eindopdracht: vrijdag 18 april 2025