4. De holocaust

• PAV
• Secundair onderwijs

De kansen keren...

De holocaust

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

De Holocaust zorgde ervoor dat miljoenen mensen stierven. Wanneer je aan Wereldoorlog II denkt, denk je vaak automatisch aan het uitroeien van de Joodse bevolking. Het waren echter niet alleen Joden die vervolgd werden tijdens deze genocide...

Welke personen werden nog vervolgd tijdens de Tweede Wereldoorlog?

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

Elke genocide, of het nu de jodenvervolging was of een andere, bestaat uit zeven concrete stappen. Deze stappen werden uitgeschreven door dr. Gregory Stanton:

1. Classificatie
2. Symbolisatie
3. Dehumanisatie
4. Organisatie
5. Polarisatie
6. Preparatie
7. Exterminatie

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

1. Classificatie

Onderscheid tussen ‘zij’ en ‘wij’ op basis van nationaliteit, etniciteit, religie …

In dit geval: Duitsers <-> Joden!

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

2. Symbolisatie

De classificaties worden benoemd en benadrukt. Groepen zorgen zelf voor symbolisering.

Joods paspoort (verplicht 1938)                               Gele Davidster (verplicht 1941)

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

3. Dehumanisatie

De slachtoffers worden beschouwd als minder dan mensen. Dit zorgt er ook voor dat een deel van de bevolking het niet zo erg vindt dat de Joden vervolgd worden “want ze zijn toch minder waard”.

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

4. Organisatie

Dit was een aangelegenheid die meerdere personen aanbelangde. De staat zorgde meestal voor de organisatie.

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

5. Polarisatie

De ‘gematigden’ werden uitgeschakeld. Er ontstaan wetten die ervoor zorgen dat je niet meer mag omgaan met de sociale groep die geviseerd wordt.

In 1935 werden de Neurenbergwetten ingevoerd. Dit waren racistische, anti-Joodse wetten.

De Rassenwetten van Neurenberg omvatten drie wetten:

1. De Burgerschapswet gaf regels rond het Duitse staatsburgerschap en bepaalde wie Duitser was en wie niet. Duitser was hij/zij die Duits bloed had en door zijn/haar daden het vaderland diende.

2. De Wet ter Bescherming van het Duitse Bloed en de Duitse Eer verbood alle seksuele relaties, huwelijken, tussen niet-Joodse Duitsers en Joden. Bestaande huwelijken bleven geldig. 

3. De Rijksvlaggenwet behelsde het voeren van de hakenkruisvlag als Duitse Rijksvlag.

De polarisatie zorgt voor een neerwaartse geweldspiraal. De Joden werden geviseerd en er ontstond geweld tegen hen. Dit uitte zich soms in demonstraties maar ook in effectief geweld gericht tegen de Joden. 

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

5. Polarisatie

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

6. Preparatie

Er werden lijsten aangelegd waarin duidelijk werd wie Joods is en wie niet. Ook werd er een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de groepen. Joden werden samen gehuisvest in getto’s, een aparte verblijfplaats in de steden.

Er werden concentratiekampen gebouwd en een systeem voor transportatie ontwikkeld.

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

7. Exterminatie

De nazi’s bouwden verschillende soorten concentratiekampen verspreid in Europa. Alleen al in het grootste kamp in Auschwitz, Polen, werden van 1940 tot 1944 tussen 1,2 en 1,6 miljoen mensen omgebracht. 

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

7. Exterminatie

1. Vernietigingskampen

Het doel van deze kampen was de zo snel mogelijke en grootschalige vernietiging op welhaast industriële wijze, van wat de nazi’s untermenschen noemden, met name door middel van gifgas. Degenen die er arriveerden werden direct gedood, op enkele uitzonderingen na (het Sonderkommando), die in leven werden gehouden om werkzaamheden te verrichten (zoals het sorteren van kleding en het bedienen van de crematieovens). Uiteindelijk was ook het Sonderkommando ten dode opgeschreven

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

7. Exterminatie

2. Werkkampen

In werkkampen verrichten inzittenden dwangarbeid. In werkkampen werden jonge en sterke gevangenen bestemd als dwangarbeiders, onder andere voor de grote fabriekscomplexen die bij deze kampen aanwezig waren. Inzittenden stierven vaak als gevolg van zware dwangarbeid, ondervoeding en ziekte. Ook pleegden sommige gevangenen die het kampbestaan niet meer aankonden zelfmoord. Sommige gevangenen werden geselecteerd voor medisch 'wetenschappelijk onderzoek' wat meestal uitliep op een gruwelijke dood voor de 'proefpersoon'. Berucht was de arts Josef Mengele die zelfs kinderen gebruikte voor zijn experimenten.

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

7. Exterminatie

3. Doorgangskampen

Verzamel- en doorgangskampen zijn, meestal kleine, kampen die worden gebouwd om mensen te verzamelen en te sorteren om ze vervolgens door te sturen naar andere, vaak grotere kampen. In de Tweede Wereldoorlog werden in de doorgangskampen mensen verzameld die dagelijks opgepakt werden om ze vervolgens, vaak wekelijks, per goederentrein af te voeren naar de diverse werk- en vernietigingskampen. 

Het ontstaan van de aarde

De holocaust

Vragen videofragment:

• Wat was de holocaust?
• Wat betekent het woord "holocaust" letterlijk?
• Welke groepen in de samenleving werden nog geviseerd door Hitler?
• Wat is antisemitisme?
• Wat was de Wannsee conferentie?

Wat was de holocaust?

Wat betekent het woord "holocaust" letterlijk?

Welke groepen in de samenleving werden nog geviseerd door Hitler?

Wat is antisemitisme?

Wat was de Wannsee conferentie?

Het ontstaan van de aarde

Verzetsbewegingen

Er kwamen overal verzetsbewegingen op gang: dit waren groepen burgers die in het geheim de Duitsers dwarsboomden door onder andere sluikbladen te publiceren, inlichtingen door te geven en installaties te saboteren. Velen van hen moesten hun verzet echter met de dood bekopen, want de Gestapo martelde en executeerde genadeloos elke tegenstander. Het verzet stond in rechte lijn tegenover de collaborateurs.