1.3 Amsterdam in de Gouden eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Programma

Prinsjesdag

Nakijken

Video: Nachtwacht

Terugblik

Nakijken

Pak je werkboek en open die op bladzijde 13

Nakijkboek - studiewijzer

Klaar? Log in via Lessonup en lees alvast bladzijde 12 en 13 in je leerboek.

Doelen

• Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen waarom de Republiek in de Gouden Eeuw een plek was waar wetenschap, kunst en cultuur kon bloeien.
  
• Je hebt een analyse gemaakt van een schilderij in de gouden eeuw.
  
• je hebt kennisgemaakt met de kenmerken van de schilderkunst (barok) in de Gouden Eeuw van Nederland. 

Schilderkunst

Ook in de schilderkunst is er een Gouden Eeuw.

Rembrandt van Rijn, Johannes Vermeer, Jan Steen en Frans Hals

zijn de belangrijkste Nederlandse schilders uit die tijd

Sinds is de Nachtwacht 363 bij 438 cm, maar dat was het schilderij niet toen Rembrandt het maakte! Het was toen een stuk groter: 500 bij 387 cm. Maar omdat het schilderij niet paste op de plaats waar het zou gaan hangen in het stadhuis op de Dam (tegenwoordig Paleis op de Dam), werden er in 1715 stukken vanaf gesneden.

De Nachtwacht heet tegenwoordig zo, maar de oorspronkelijke titel is: De compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren.

Het is onduidelijk waar de naam Nachtwacht precies vandaan komt. Is het misschien de kleur van het schilderij? Of was dit inderdaad een nachtwacht?

De Nachtwacht lijkt misschien een rommeltje, maar als je goed kijkt zitten er duidelijk 'lijnen' in. Dat zie je bijvoorbeeld aan de lansen en geweren.

Kapitein Frans Banninck Cocq

Luitenant Willem van Ruytenburgh

Schilderijen van schutterijen (een soort politie) waren erg populair in de tijd. De leden van een schutterij betaalden veel geld om er goed en stoer uit te zien. Rembrandt had voor het maken van dit schilderij ongeveer 3500 gulden verdiend. Dat was in die tijd veel geld, maar niet ongebruikelijk voor een schilderij van Rembrandt.

Is dit Rembrandt zelf? Sommige mensen zeggen van wel.

Het meisje stelt een soort mascotte voor. Aan haar riem hangt een dode vogel. Vooral de twee poten van het beest, de klauwen, zijn duidelijk te zien. Ze zijn het symbool voor de kloveniers (de schutters), die ook wel klauweniers werden genoemd.

Kloveniers waren schutters met een musket (geweer). Rembrandt heeft in zijn schilderij laten zien wat er allemaal bij komt kijken om zo'n musket te gebruiken. Zo vult er één zijn musket met kruit; ééntje schiet zijn musket af en een ander reinigt zijn musket door het kruit weg te blazen.

Het is bijna niet te zien, maar in hun wapen hadden de Kloveniers twee klauwen van een vogel. Die twee klauwen zie je ook weer terug bij de vogel die het meisje bij zich draagt.

Op dit schild staan de namen van de personen die zijn afgebeeld (en waarschijnlijk ook hebben betaald).

Hoeveel is de Nachtwacht waard? Dat is niet te zeggen: het schilderij is nooit verkocht of te koop aangeboden. Er is later weleens geprobeerd om het uit te rekenen. Ze kwamen toen uit op een bedrag van 500 miljoen Euro!

De signatuur (soort handtekening) van Rembrandt: Rembrandt f 1642

Sommige leden van de schutterij weigerden te betalen toen ze het schilderij zagen: ze stonden er maar half op! Of keken de andere kant op! "Daarvoor ga ik niet betalen!", zeiden sommigen

Honden op schilderijen waren vaak een teken van trouw ('trouwe viervoeter'). Of de hond in dit schilderij dezelfde functie heeft, trouw aan de stad Amsterdam, is niet bekend.

Kenmerken Kunststijl gouden eeuw - Barok

• De Renaissance en de Hollandse School. In het Engels gebruikt men de term ‘Dutch School’ voor alle Nederlandse schilders van de late Renaissance tot de Barok.
• - Grote licht en donker verhouding om (betere/dramatische) effecten te krijgen.
• - Ook om de aandacht van de kijker te krijgen.
• - Minder ideaal beeld weergeven

Aanbidding van de baby, Gerrit van Honthorst

Kenmerken Kunststijl gouden eeuw - Barok

- Portretten personen, in huis, van groepen, bijbel gebeurtenissen, landschappen en wolken

-Realistische afbeeldingen

-Soms een onderliggende boodschap in het werk

Ruysdael

0

Aan de slag 

Leerboek: Lezen blz. 12 en 13

Werkboek: 1.3 - Maken Alle opdrachten

Einde les

1. Jullie kunnen een juiste omschrijving geven van het volgende kernbegrip:
    * Stapelmarkt
   

2. Jullie kunnen 2 verklaringen geven waardoor Amsterdam in de 17e eeuw kon
     uitgroeien tot het centrum van de wereldhandel.  

3. Jullie kunnen in eigen woorden uitleggen hoe Amsterdamse regenten omgingen
     met hun rijkdom.

Leerdoelen

Amsterdam in de Gouden Eeuw

• 1587:   
   Blokkade van de haven van Antwerpen
   
• Amsterdam als grootste stapelmarkt van Europa
   Plaats waar handelsproducten tijdelijk worden 
   opgeslagen om van daaruit verder te worden 
   verhandeld 
   
• Handelaren uit de hele wereld gaan naar A'dam

Immigratie

Rond 1625 was bijna 40% van de Amsterdammers afkomstig uit het buitenland!

 Waarom immigreerden zo veel mensen naar de Republiek in de 17e eeuw?
1. In het westen van de Republiek werd niet gevochten.
2. In de Republiek werd niemand vervolgd om zijn godsdienst. 
3. In de Republiek was veel werk te vinden.

Grachtenpanden en buitenhuizen

• Stadsbestuur laat de stad flink uitbreiden
  
  
• Rijke kooplieden kopen panden op nabij de
   Keizersgracht, Prinsengracht en Herengracht
  
  
• Nadeel aan het leven in de stad:
   Besmettelijke ziektes verspreidden zich snel!
  
  
• Rijke kooplieden laten buitenhuizen bouwen
  
  
  
   

0

Inpolderen

• In de 17e eeuw bestond het gewest Holland voor bijna de helft uit meren en moerasgebied.
• Overstromingen zorgden ervoor dat het boerenland vaak onbruikbaar was. 
    Probleem: De groeiende bevolking van Holland moet worden gevoed! 
  
  
• Jan Adriaanszoon Leeghwater wil de Beemster droogleggen met een droogmakerij:
    1. Dijk maken met een kanaal erachter (de ringvaart)
    2. Een molengang pompt het water in de ringvaart
    3. Het waterpeil daalt
    4. Er ontstaat een polder waar je op kunt bouwen

De molengang, zoals gebruikt voor het droogleggen van de Beemster

Aan de slag!

Maken 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw
 Onderdeel C Opdrachten  1 + 2 + 5