1.2 Onvrede in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

1.2 Onvrede in de Nederlanden

Programma

- Binnenkomst en opstart (5 min.)

- Uitleg Historische vaardigheden en 'Streven naar centraal bestuur' (15 min.)

- Opdrachten 1, 2 en 5 van §1.2 (10 min.)

- Uitleg 'Verzet tegen de Spaanse koning' (15 min.)

- Opdrachten 7 en 8 van §1.2 (5 min.)

- Uitleg 'De Beeldenstorm' (15 min.)

- Opdrachten 11 en 12 (10 min.)

- Leerdoelen (5 min.)

HISTORISCHE VAARDIGHEDEN

- Politiek: alles wat te maken heeft met de verdeling van macht, de organisatie van het bestuur, het denken over het bestuur en het maken van wetten en regels.

- Economisch: alles wat te maken heeft met de manier waarop mensen in hun onderhoud voorzien en de manier waarop de opbrengst van het werk onderling wordt verdeeld.

- Cultureel: alles wat te maken heeft met de ideeën van mensen en de manier waarop ze zich uiten, bijvoorbeeld in hun gewoontes en regels, of kunst en wetenschap. 

Welke oorzaak hoort waar? 

Cultureel

Economisch

Politiek

De Nederlanders edelen wilden geen centraal bestuur. Zij wilden niet gehoorzamen aan Spaanse ambtenaren. 

In de Nederlanden waren de meeste mensen calvinist. Zij waren tegen de vrede vervolging van de protestanten.

Nederlanders waren tegen vaste belastingen, zij zouden daardoor een deel van hun macht verliezen. 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat rond 1520 de bestuurlijke situatie in de Nederlanden was en wat Karel V daaraan wilde veranderen.  
  
  
• Je kunt drie redenen benoemen waarom bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spaanse koning begonnen te verzetten.

• Je kunt uitleggen waarom de Beeldenstorm uitbrak en wat daarvan het gevolg was.    

Waar waren we gebleven?

Streven naar centraal bestuur (1)

• Spaanse koning Karel V regeerde over de Nederlanden. 
  
  
• De Nederlanden bestond uit 17 gewesten.
  - Eigen regels, eigen munt, eigen bestuurders. 
  
  
• Spaanse keizer had hierdoor minder macht (lees) minder geld voor oorlog want elke keer overleggen met aparte gewesten.

17 gewesten

Ieder gewest had eigen wetten, munten en bestuurders. Al die verschillende regels, belastingen en bestuurders maakten het voor de keizer lastig om zijn rijk te regeren.

Centraal bestuur (2)

• Karel V voerde een centraal bestuur in: dezelfde regels, dezelfde belastingen; Spaanse ambtenaren.  
  
  
• 1555 Filips II volgt vader op. 
  
  
• Aanstelling van een landvoogdes: plaatsvervanger van de koning. 
  
  
• Gewestelijke stadhouder:  Willem van Oranje

Verzet tegen de Spaanse koning

• 
  
  
• Bestuurders van de gewesten wilden geen centraal bestuur: minder macht.
  
• Nieuwe belastingen kostte de bevolking veel meer geld. 
  
• Katholieke Filips II ging over tot bloedige vervolging van calvinisten in de Nederlanden. 
  
• 1566 Smeekschrift der edelen. Vervolgens stopt de landvoogdes even met de bloedige vervolgingen en minder zware straffen.  

Geef een voorbeeld van een centraal bestuur.

Waarom wilden Karel V en zijn zoon Filips II een centraal bestuur?

1. Dit leek hun beter voor het land en het volk
2. Dit moest van de paus en hun Katholicisme
3. Hierdoor konden ze effectiever belasting innen.
4. ze wilden het liefst vanaf een centraal punt regeren.

Had het smeekschrift van de edelen het gewenste effect?

JA

NEE

Gedeeltelijk want...

De beeldenstorm (1)

• Door smeekschrift werden protestanten even niet vervolgd en hoefden dus ook niet stiekem bijeen te komen. 
  
  
• Er werden hagenpreken georganiseerd. 
  
  
• 1566: een Vlaamse predikant maakt zich kwaad over de heiligen verering in de katholieke kerk.  

De Beeldenstorm (2)

• Boze gelovigen trokken naar de kerk en vernielden alle beelden en namen de kostbaarheden mee.
• Meer van deze plunderingen verspreidden zich als een olievlek door de Nederlanden. 
• Als reactie stuurt Filips de hertog van Alva naar de Nederlanden... 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat rond 1520 de bestuurlijke situatie in de Nederlanden was en wat Karel V daaraan wilde veranderen.  
  
  
• Je kunt drie redenen benoemen waarom bewoners van de Nederlanden zich tegen de Spaanse koning begonnen te verzetten.

• Je kunt uitleggen waarom de Beeldenstorm uitbrak en wat daarvan het gevolg was.    

Afsluiting

• Zijn er nog vragen?
  
  
• Moet er iets herhaald worden?
  
  
• Was er iets onduidelijk.