Zelfstudieles 1.2 De eerste mensen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,4

1.2 DE EERSTE MENSEN

Zelfstudieles

INFORMATIE VOORAF

Dit is een zelfstudieles. Dit betekent dat je zelfstandig door de leerstof gaat. Het is belangrijk dat je alles in deze les goed leest en bekijkt.

Prehistorie

LESDOELEN

1. Je kunt twee theorieën die het ontstaan van de mens verklaren beschrijven en jouw overtuiging hierin verkennen.
   
   
2. Je kent de wetenschappelijke verklaring voor het ontstaan van de mens en kunt de rol van evolutie daarin uitleggen.

Wat weet jij al over het onderwerp van deze les?

OP DE TIJDLIJN

• De prehistorie
• 200.000 tot 2000 jaar geleden

LESDOEL 1

Je kunt twee theorieën die het ontstaan van de mens verklaren beschrijven en jouw overtuiging hierin verkennen.

HET CREATIONISME

Het creationisme is de overtuiging dat het universum en al het leven, inclusief de mens, direct zijn geschapen door een goddelijke macht, in tegenstelling tot het ontstaan door natuurlijke processen zoals de evolutietheorie voorstelt. Er zijn verschillende varianten van het creationisme, waarbij sommigen geloven in een jonge aarde van slechts enkele duizenden jaren oud, terwijl anderen een oudere aarde accepteren maar nog steeds vasthouden aan specifieke scheppingsdaden. Het creationisme verwerpt vaak de wetenschappelijke bewijzen voor evolutie en is onderwerp van debat in onderwijs en politiek, vooral in de Verenigde Staten, waar pogingen om het naast of in plaats van evolutie in scholen te onderwijzen, controversieel zijn en juridisch zijn aangevochten.

HET CREATIONISME

Het creationisme is de overtuiging dat het universum en al het leven, inclusief de mens, direct zijn geschapen door een goddelijke macht, in tegenstelling tot het ontstaan door natuurlijke processen zoals de evolutietheorie voorstelt. Er zijn verschillende varianten van het creationisme, waarbij sommigen geloven in een jonge aarde van slechts enkele duizenden jaren oud, terwijl anderen een oudere aarde accepteren maar nog steeds vasthouden aan specifieke scheppingsdaden. Het creationisme verwerpt vaak de wetenschappelijke bewijzen voor evolutie en is onderwerp van debat in onderwijs en politiek, vooral in de Verenigde Staten, waar pogingen om het naast of in plaats van evolutie in scholen te onderwijzen, controversieel zijn en juridisch zijn aangevochten.

De Italiaanse kunstschilder Michelangelo schilderde dit stuk als voorstelling van de schepping van God. 

Leg nu in je eigen woorden uit wat het creationisme inhoudt.

DE EVOLUTIETHEORIE

De evolutietheorie, bedacht door Charles Darwin, legt uit hoe dieren en planten over tijd veranderen. Darwin ontdekte dat levende wezens zich aanpassen aan hun omgeving. De sterkste en best aangepaste dieren en planten hebben de grootste kans om te overleven en zich voort te planten. Dit proces noemde hij natuurlijke selectie.

Darwin kwam op dit idee door te kijken naar verschillende dieren op verschillende plaatsen, zoals de vogels op de Galapagoseilanden. 

Elk eiland had vogels die een beetje van elkaar verschilden, afhankelijk van wat ze aten en waar ze leefden. Dit hielp hem te begrijpen dat soorten veranderen om beter in hun omgeving te passen.

Wetenschappers hebben veel bewijs gevonden voor de evolutietheorie, zoals fossielen die laten zien hoe dieren langzaam veranderden, en DNA-tests die aantonen hoe soorten aan elkaar verwant zijn. Vandaag de dag helpt de evolutietheorie ons om te begrijpen hoe het leven op aarde zich heeft ontwikkeld en blijft veranderen.

CHARLES DARWIN

Wetenschapper, onderzoeker en bedenker van de evolutietheorie. Hij schreef het boek 'On the origin of species'.

Leg nu in je eigen woorden uit wat de evolutietheorie inhoudt.

Je hebt nu kennis van twee ontstaantheorieën. Bedenk voor jezelf waar jij in gelooft en beschrijf dat hieronder.

LESDOEL 2

Je kent de wetenschappelijke verklaring voor het ontstaan van de mens en kunt de rol van evolutie daarin uitleggen.

DE MENSELIJKE EVOLUTIE

De mens, zoals we die vandaag kennen, is het resultaat van miljoenen jaren evolutie. Wetenschappers geloven dat de mensheid zich heeft ontwikkeld uit apenachtige voorouders. Dit proces, bekend als menselijke evolutie, omvatte vele stappen en soorten die langzaam veranderden om beter te passen bij hun omgeving.

Onze reis begon in Afrika, waar de vroegste mensachtigen leefden. Door natuurlijke selectie, een belangrijk mechanisme van evolutie, ontwikkelden deze voorouders zich met kenmerken zoals rechtop lopen op twee benen, het gebruik van gereedschap, en grotere hersenen. Deze veranderingen hielpen hen om voedsel effectiever te verzamelen, zich aan te passen aan verschillende habitats en complexe sociale structuren te vormen.

Een sleutelfiguur in onze evolutie was Homo habilis, bekend als de "handige mens", die ongeveer 2,5 miljoen jaar geleden leefde. Zij waren een van de eerste soorten die gereedschap maakten. Na Homo habilis kwamen andere soorten zoals Homo erectus, die vuur gebruikten en uit Afrika migreerden naar andere delen van de wereld.

Onze directe voorouders, Homo sapiens, verschenen ongeveer 300.000 jaar geleden. Ze ontwikkelden geavanceerdere gereedschappen, kunst en het vermogen tot complexe communicatie. Door deze vaardigheden konden Homo sapiens zich aanpassen aan een breed scala aan omgevingen, wat uiteindelijk leidde tot de moderne mens.

De evolutie van de mens is een fascinerend verhaal van aanpassing en overleving, gedreven door veranderingen in het milieu, migratie en innovatie. Het bewijs voor dit proces komt uit fossielen, genetisch onderzoek en archeologische vondsten. Deze aanwijzingen helpen ons om de complexe geschiedenis van onze soort en onze plek in de natuurlijke wereld te begrijpen.

Australopithecus

De eerste menssoort

Homo Habilis

De handige mens

Homo Erectus

De rechtoplopende mens

Homo Neanderthalensis

Homo Sapiens

• 'Homo Sapiens' (De 'wijze mens') is de huidige menssoort
• Vertrok uit Afrika, verspreidde zich naar alle hoeken van de wereld
• Was succesvoller dan alle andere eerdere menssoorten
• Alle andere menssoorten zijn uitgestorven na de komst van 'Homo Sapiens'

Leg uit hoe de menselijke evolutie verliep. Benoem zoveel mogelijk details.

Wat is een belangrijk verschil tussen het creationisme en de evolutietheorie?

1. Creationisme is gebaseerd op religieuze overtuigingen, terwijl de evolutietheorie een wetenschappelijke benadering is
2. De evolutietheorie is gebaseerd op interpretatie van heilige geschriften
3. Het creationisme is gebaseerd op archeologische vondsten
4. Beide theorieën zijn gebaseerd op religieuze overtuigingen

Welke term verwijst naar het geloof dat het universum en het leven zijn geschapen door een goddelijke entiteit?

1. Agnosticisme
2. Creationisme
3. Deïsme
4. Atheïsme

Wat is de belangrijkste wetenschappelijke verklaring voor de diversiteit van het leven op aarde?

1. Schepping door God
2. Oerknaltheorie
3. Platentektoniek
4. Evolutietheorie van Darwin

Wie wordt vaak geassocieerd met de evolutietheorie?

1. Marie Curie
2. Isaac Newton
3. Albert Einstein
4. Charles Darwin

Schepping

Evolutietheorie

God(en)

Snelle creatie

Natuur-wetenschap

Langzame verandering

Mensapen

Geloof

Wat is de wetenschappelijke verklaring voor het ontstaan van de mens?

1. Intelligent design
2. Schepping door een hogere macht
3. Spontane generatie
4. Evolutie door natuurlijke selectie

Wat is de rol van evolutie in het ontstaan van de mens?

1. Het heeft de mens rechtstreeks gecreëerd
2. Het heeft geleid tot de diversiteit van soorten
3. Het heeft geen rol gespeeld in het ontstaan van de mens
4. Het heeft alleen betrekking op dieren

Hoe wordt evolutie door natuurlijke selectie gedreven?

1. Door genetische engineering
2. Door externe invloeden
3. Door overleving van de best aangepaste individuen
4. Door willekeurige genetische mutaties

wetenschap

religie

Sleep de woorden naar de goede kolom: religie op wetenschap.

fossielen

Darwin

paradijs

Adam en Eva

Scheppingsverhalen

evolutie

EINDE

Van deze les