Thema 3 Nederland voor 1940, een uniek land: KA 35

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 3 - Nederland voor 1940, een uniek land

35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Tijd van burgers en stoommachines, 1800-1900

 Nederland voor 1940, een uniek land: KA 22, 24, 25,32, 34, 35

 

22 - Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek

25 - Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

32 - Discussies over de 'sociale kwestie'.

34 - Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.

35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Kenmerkende aspecten bij thema 3

35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

De ontwikkeling van het denken: KA 19,20, 26, 27 

 

19 - Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

20 - De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid

26 - De wetenschappelijke revolutie

27 - Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving; godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen

Kenmerkende aspecten bij thema 4

35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Reformatie

Verlichting

Democratische revoluties

Industrialisatie

Wetenschappelijke revolutie

Humanisme

Renaissance

Sociale kwestie

 Nederland voor 1940, een uniek land

 

35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

Arbeiders

Fabrieksarbeiders; nieuwe groep sinds industrialisatie.

Vooral laaggeschoolde mannen, maar ook vrouwen en kinderen.

Het streven van arbeiders naar gelijke rechten richtte zich op het verbeteren van de sociale en economische positie:

• inkomen
• arbeidsomstandigheden
• woonomstandigheden

De slechte leefomstandigheden van de arbeiders werden door de liberalen aangeduid als de sociale kwestie (KA32).

KA35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Arbeiders

De arbeiders hadden ook geen stemrecht. 

In Nederland bestond het censuskiesrecht: alleen mannen die een bepaald bedrag aan belasting betaalden, mochten stemmen. (zo'n 11% van de mannen in 1848).

Om toch hun doelen te kunnen bereiken organiseerden arbeiders zich in vakbonden en politiek getinte bewegingen. 

Het socialisme (KA36) was bij uitstek de stroming die opkwam voor de arbeiders.

KA35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Vrouwen

Door de industrialisatie werden wonen en werken sterk van elkaar gescheiden.

Voorheen werd er vaak thuis gewerkt (huisnijverheid)

Ongetrouwde vrouw mocht werken. Van getrouwde vrouwen werd verwacht dat ze thuisbleven om voor het gezin te zorgen (alleen als het niet anders kon, werkte de getrouwde vrouw).

Vrouwen hadden niet dezelfde rechten als mannen: 

• Geen stemrecht
• handelingsonbekwaam; mocht niet zelfstandig beslissingen nemen. (tot 1956!)

KA35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Vrouwen

OOk vrouwen kwamen in de loop van de 19e en het begin van de 20e eeuw op voor hun rechten (feminisme KA 36).

Richtten zich op verkrijgen stemrecht (vanaf 1870) - suffragettes.

Aandacht voor rol vrouw in de samenleving; betaald werk.

Richtte verenigingen op:

• Arbeid Adelt
• Nationale tentoonstelling van Vrouwenarbeid

KA35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Katholieken

In de Republiek was het calvinisme de officiële godsdienst.

Katholicisme werd gedoogd, zolang uitoefening onzichtbaar was. Het verkrijgen van een functie in het bestuur was voor een katholiek lastig.

Tijdens de Franse tijd (1795-1813) werden de ideeën van de verlichting en revolutie toegepast in Nederland.

Gevolg, Scheiding tussen kerk en staat. Welke in 1848 in de nieuwe grondwet werd bevestigd.

Hebben zichzelf niet geëmancipeerd, maar waren dankzij sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen in een betere positie terechtgekomen.

KA35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

(Orthodoxe) protestanten

Met de ideeën van de verlichting kwam de bevoorrechte positie van de protestanten juist onder druk te staan.

Door de grondwet van 1848 was Nederland geen protestantse natie meer. Maar de protestanten wilden niet dat de liberale overheid bepaalde hoe de maatschappij eruitzag.

Ook zij richtten allerlei organisaties op, onder leiding van dominee Abraham Kuyper.

Kuyper voorstander van ;soevereiniteit in eigen kring'. 

Niet de overheid, maar het gezin bepaalden de normen en waarden (ook in het onderwijs!)

KA35 - De opkomst van emancipatiebewegingen