H8 8.3 Arbeidsarmoede aanpakken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

8.3 Arbeidsarmoede aanpakken

Oefenen

Ga naar 8.2 - Examentrainer - opdr. 4

Antwoord

Leerdoel

• Je kunt uitleggen wat de sociale kwestie is.
• Je kunt uitleggen hoe het liberalisme, socialisme, en confessionalisme naar de positie van arbeiders keken.
• Je kunt uitleggen wat het nationalisme inhoudt en welke gevolgen nationalisme had in EUropa in de 19e eeuw.

Tijdvak 8: Burgers & Stoommachines

Kenmerkende aspecten:

• Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.
  
• Discussies over de 'sociale kwestie'.

19e-eeuwse samenleving

Onderklasse

Proletariaat

Middenklasse

Bourgeoisie

Wat is de rol van de overheid in het verbeteren van de positie van de arbeiders? (sociale kwestie)

• Onderklasse (paupers). Arbeiders zonder vast werk en huis.
• De fabrieks- en landarbeiders (het proletariaat).
• Een middenklasse van ambtenaren, kantoorpersoneel, winkeliers en kleine zelfstandigen (kleine burgerij).
• De rijke bovenlaag van ondernemers, fabriekseigenaren, bankiers, handelaren en grootgrondbezitters (bourgeoisie). 

Er was een klassensamenleving!! (Je inkomen en beroep bepaalde jouw plaats).

Arbeiders:

• Lange dagen
• Onveilige werkomstandigheden,
• Laag inkomen
• Kinderarbeid
• Slechte woonomstandigheden
• Geen onderwijs
• Geen stemrecht

Nachtwakersstaat: land waarbij de overheid zich zo weinig mogelijk bemoeit met de samenleving.

Wat te doen met deze arbeiders?

Liberalisme= vrijheid

• Economische vrijheid: vrijemarkteconomie
• Politieke vrijheid: volkssoevereiniteit vastleggen in de grondwet, vrijheid van meningsuiting, drukpers, vereniging. kunst en wetenschap niet beperken.
• Godsdienstvrijheid  

Socialisme = gelijkheid

• Marx: klassenstrijd en revolutie
  
• Productiemiddelen moesten in gemeenschappelijk bezit komen (communisme)
• Geloof was opium voor het volk.

Communisten

Sociaal-democraten

Wat vind je aantrekkelijker? Socialisme of liberalisme? Leg uit!

Confessionalisme

Politieke stroming waarbij men uitgaat van het geloof: katholicisme en protestantisme.

Broederschap/naastenliefde. Overheid moet terughoudend zijn.

Zie Tabel TVG.

Eerste stapjes...

• Vakbonden oprichten
  
• 1874: Kinderwetje van Van Houten
  
• 1901 Leerplichtwet, daarna volgden nog meer sociale wetten.

Wat is een nachtwakersstaat?

1. Een staat waarin de overheid zich niet bemoeit met de economie. De overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid.
2. Een staat waarin de overheid zich niet bemoeit met de orde en veiligheid. De overheid zorgt alleen voor een goede economie
3. Een staat waarin de overheid de orde en veiligheid alleen mag handhaven in de nacht. Op die manier heeft niemand er last van.
4. Een staat waarin de overheid zich met helemaal niks mag bemoeien. De bevolking is vrij in alles.

Geef aan waarom arbeiderskinderen vaak niet naar school gingen.

1. Ze waren niet slim genoeg
2. Ze moesten thuis voor andere kinderen zorgen
3. Ze waren niet welkom op school
4. Ze moesten werken om extra inkomsten binnen te brengen

Wat konden arbeiders doen om voor hun rechten op te komen?

1. In je eentje bij de baas klagen.
2. Met een grote groep niet komen werken
3. Naar de politie gaan
4. Minder hard gaan werken

Aan de slag

8.3, eigen leerroute

Leerdoel

• Je kunt uitleggen wat de sociale kwestie is.
• Je kunt uitleggen hoe het liberalisme, socialisme, en confessionalisme naar de positie van arbeiders keken.
• Je kunt uitleggen wat het nationalisme inhoudt en welke gevolgen nationalisme had in EUropa in de 19e eeuw.

Nationalisme

1815: Congres van Wenen

• Kleine landen werden samengevoegd om Frankrijk tegen te kunnen houden. (Nl = Be!!)
• Legitieme vorsten werden op de troon gezet.
• Bondgenootschap: Pruisen, Oostenrijk-Hongarije, Rusland en Groot-Brittannië tegen Frankrijk.

Dit heet de restauratie, maar dat hield niet stand. In 1848 volgde een nieuw revolutiejaar door heel Europa.

• Einde 18e eeuw: ontstaan nationalisme
  

• Natiegevoel: bevolking van een land met veel overeenkomsten. Bv. geschiedenis, taal, cultuur, godsdienst,

• Er is behoefte aan groepsidentiteit door Industriële revolutie. Wonen in een stad was veel individueler dan op het platte land.
• Infrastructuur verbetert sterk. Verschillende regio's waren veel meer verbonden met elkaar.
• Door ontstaan van de natiestaat was er nadruk wat er gemeenschappelijk was, maar daardoor kwam er ook wantrouwen naar en tussen verschillende landen (--> WOI)

Nationalisme -> afsplitsing

1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

1830: Opstand over het beleid van koning Willem I. Na een korte oorlog en een tiendaagse Veldtocht werd België onafhankelijk (1839).

Tabel TVG.

Nationalisme --> éénwording

Wilhelm I in Versailles gekroond

Nationalisme sterker dan socialistische klassenstrijd.

Arbeiders uit verschillende landen gingen dus niet samenwerken, maar er ontstonden vervolgens wel 2 wereldoorlogen (nationalisme was 1 van de oorzaken).

Leerdoel

• Je kunt uitleggen wat de sociale kwestie is.
• Je kunt uitleggen hoe het liberalisme, socialisme, en confessionalisme naar de positie van arbeiders keken.
• Je kunt uitleggen wat het nationalisme inhoudt en welke gevolgen nationalisme had in EUropa in de 19e eeuw.

Aan de slag

8.3, eigen leerroute

Noem 3 dingen die je vandaag geleerd hebt.

Is er een onderdeel dat meer uitleg nodig heeft?