Start en par 1.1 Planeet aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Inleiding Systeem Aarde

Dynamisch systeem

Krachten van binnen en buiten de aarde 

Systeem aarde

Exogene krachten

Endogene krachten

Invloed van de mens

Dynamisch systeem 

Klimaat

Landschappen

Dit blok...

Meenemen naar elke les:
- Leeropdrachtenboek Systeem Aarde 
- Schrift om aantekeningen te maken

H1 Ons eiland in de ruimte

• Hoe oud is de aarde en hoe is die opgebouwd?
• Wat is de theorie over bewegende continenten?
• Op welke manieren bewegen platen?
• Hoe ontstaat vulkanisme en aardbevingen? 

Welk onderwerp valt binnen de fysische geografie?

1. 
2. 

Hoe oud is de aarde ongeveer volgens de geldende theorieën?

1. 4,6 miljard jaar
2. 46 miljard jaar
3. 460 miljoen jaar
4. Niet onthouden...

Wat is de motor achter de beweging van de convectiestromen?

1. Het schuiven van de aardplaten
2. Verschil in instraling van de zon
3. Hitte vanuit de aardkern
4. Wat is een convectiestroom?

Uit hoeveel planeten bestaat het zonnestelsel?

1. 4
2. 6
3. 8
4. 10

Hoe heten de 2 buurplaneten van de aarde?

Waarom is Mercurius onbewoonbaar?

1. Het is te warm daar
2. het is te ver weg
3. het is te koud daar
4. het is een gasbol

Waarom is Neptunus onbewoonbaar?

1. het is te warm daar
2. het is te ver weg
3. het is te koud daar
4. het is een gasbol

Aan de slag 

Maken opdracht 2 en 3 van Start 

Maken instaptoets 

1.1 Planeet aarde

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

Hoe is het zonnestelsel opgebouwd?

Hoe wordt de ouderdom van de aarde gemeten?

Hoe is de aarde opgebouwd?

Benodigde voorkennis 

Je weet wat aardplaten zijn;
Je weet de twee soorten aardplaten;
Je weet dat de aardplaten bewegen;
Je weet dat aardbevingen, vulkanen en gebergte ontstaat als gevolg van platentektoniek;

Het zonnestelsel

De aarde en zeven andere planeten draaien rond

 de zon en vormen ons zonnestelsel:

Vier binnenplaneten uit steen:

 Mercurius, Venus, Aarde en Mars

Vier buitenplaneten uit gas: 

Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus

ons zonnestelsel

Hoe is de aarde ontstaan?

Evolutie van de aarde 

Van vuurbal 

Naar woestijnaarde

Naar broeikasaarde

Naar IJsplaneet 

Naar leefbaar 

Naar.......? 

Aan de slag

Maken opdracht 2 en 3 van par. 1.1 

Artikel:

https://www.uu.nl/nieuws/op-zoek-naar-goud-en-dan-een-nog-grotere-schat-vinden

Documentaire:

https://www.youtube.com/watch?v=p0dWF_3PYh4

Quizlet:

https://quizlet.com/JDW-AK/folders/havo-systeem-aarde-2021-2022?x=1xqt&i=1fo1jg

Tijdschalen

De aarde is ongeveer 4,6 miljard jaar oud. Om periode te overzien, geologische tijdschaal nodig:

vroeger relatieve tijdschaal (volgorde tijdperken bekend, maar ouderdom in jaren niet)

nu absolute tijdschaal (verdeling in tijdperken (era’s), perioden en tijdvakken met leeftijd in miljoenen jaren)

Geologische tijdschaal

Ga naar blz. 15 in je boek

onderscheid op basis van

kenmerkend planten- en dierenleven of gesteente

Kennis over opbouw van de aarde

Afstand aardoppervlak tot middelpunt aarde bijna 6400 km.

Kennis opbouw aarde is beperkt, wel aanwijzingen door onderzoek.

 aardbevingsgolven → snelheid beweging hangt af van:

- dichtheid materiaal waar ze doorheen gaan

vloeibaar of vast materiaal

- studie naar samenstelling magma en lava

Twee manieren om aarde in te delen:

kern → mantel → aardkorst

(samenstelling van binnen naar buiten steeds lichter)

indeling op basis van viscositeit: maat van stroperigheid van een stof

Het grote plaatje

Opbouw van de aarde

Van binnen naar buiten:
Kern: binnenkern vast door hoge druk

mantel: binnenmantel vast, buitenkern plastisch

korst: hard gesteente

De kern bestaat uit nikkel en ijzer

binnenkern is vast (door hoge druk),

buitenkern is vloeibaar

Opbouw van de aarde

De mantel is het deel tussen de kern en de aardkorst

Ondermantel is plastisch (taai-stroperig)

Asthenosfeer is bovenste gedeelte van de mantel (taai-stroperig)

onder oceanen 60 tot 600 km dik

onder continenten 150 tot 600 km dik

De mantel bestaat uit vast materiaal,

 niet uit magma! 

Magma kan wel ontstaan, door het 

gedeeltelijk omsmelten van een 

onderduikende plaat. 

Deze magma kan opstijgen in de aardkorst door de hoge druk en de geringere dichtheid.

Bevindt zich in de asthenosfeer

Opbouw van de aarde

De aardkorst en het buitenste deel van de mantel vormen de lithosfeer (vast, stijf en breekbaar) → drijft op de asthenosfeer

dikte varieert:

- 7 tot 10 kilometer onder de oceanen

- 35 tot 40 kilometer onder de continenten

- tot 70 kilometer onder gebergten

continentale korst uit graniet met soortgelijke massa 2,8

Lichter gesteente

Duidelijke kristallen zichtbaar

oceanische korst uit basalt met soortgelijke massa 3,0

Zwaarder gesteente

Weinig tot geen zichtbare kristallen

chooltv.nl

Teken hoe de aarde is opgebouwd

Aan de slag

Maken volgende opdrachten van par. 1.1 

4a, 6, 7 

Wat zie je?

Actualiteit

https://www.scientias.nl/tijd-om-de-aardrijkskundeboeken-te-herschrijven-de-aarde-bestaat-mogelijk-uit-vijf-lagen/

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

geologische tijdschaal

lithosfeer

asthenosfeer

graniet

basalt

mantel

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

Lava from Hawaii's volcanoes tends to be comparatively runny due to its lower silica content. 

Mafic magmas like those in Hawaii tend to form when the heavier crust that forms the ocean floor melts. They contain between 47 to 63 percent silica, the mineral that makes up glass and quartz. As far as molten rocks go, mafic magmas are fairly runny, with viscosities ranging from molasses to peanut butter. They're also the hottest variety of magma, reaching temperatures between 1,800 degrees to 2,200 degrees Fahrenheit.

https://www.nationalgeographic.com/science/article/volcano-magma-lava-difference-science

Oude examenopdracht

      Opdrachten           Bronnen            Antwoorden

Samenvatting

Atlaskaarten