4.2 - Zelfstandige burgers

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

4.2 Zelfstandige burgers

Leerdoelen

1. Je weet waardoor de verstedelijking kon ontstaan

2. Je weet op welke manieren Holland belangrijk werd.

3. Je weet hoe steden stadsrechten kregen.

4. Je weet hoe burgers hun stad bestuurden.

5. Je weet hoe steden zelfstandiger werden en lage edelen macht verloren.

De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.

Verstedelijking

1. Vanaf het jaar 1000 gingen boeren moerassen droogleggen en bossen kappen -> landbouwontginning

2. Verbetering van de landbouwtechnieken -> ploeg en mest

Gevolg: landbouw brengt meer op -> mensen leven langer en gezonder -> bevolking kan groeien (verdubbeld tot 1300)

Gevolg: handel neemt toe

Indirect gevolg: nijverheid neemt toe (een deel van de bevolking kan ander werk gaan doen)

Marktplaatsen groeien uit tot steden (verstedelijking). Deze gaat het snelst in Noord-Italië, Vlaanderen en Holland

Er ontstaat weer een landbouwstedelijke samenleving!

Holland wordt belangrijk

Het gebied dat nu Nederland, België en Luxemburg is was toen de Nederlanden

-> 17 gewesten, graafschappen en hertogdommen

Holland was 1 van de belangrijkste gewesten en breidde het gebied flink uit.

Floris V liet de Ridderzaal bouwen

In 1296 wordt hij vermoord door edelen, omdat hij teveel macht zou hebben

 Stadsrechten

Floris gaf bepaalde groepen rechten om het volk tevreden te houden

Stadsrechten (privilege van een stad)

- Dordrecht was de eerste stad met stadsrechten in 1220

- Recht om belasting te heffen

- Rechten om een stadsmuur te bouwen

- Marktrecht

- Recht om tol te heffen

- Eigen rechtsspraak

Aan de slag

1. Was de moord op Floris V een politieke moord?

Kijk het filmpje op de volgende slide en formuleer een antwoord

Was de moord op Floris V een politieke moord?
Kijk het filmpje op de volgende slide en formuleer een antwoord

Het stadsbestuur

'Stadslucht maakt vrij': horigen verloren de rechten en plichten als ze in de stad gingen wonen

Heren gaven meer rechten aan boeren om ze daar te houden, dus de horigheid verdween op veel plaatsen in Europa

Iemand kon na een jaar en een dag burger worden in een stad. Daarnaast moesten ze werken en een geldbedrag betalen-> burgerij (de gezamenlijke burgers)

De schepenen zorgden voor het bestuur en de rechtspraak en ze maakten keuren (wetten). De heer had ook een vertegenwoordiger, namelijk de baljuw/schout. De burgermeester was de hoogste stadsbestuurder en zij werden gecontroleerd door een vroedschap

Misdadigers werden vooral gestraft met boetes, de schandpaal of met de doodstaf. Een bekentenis werd gezien als schuldig en dit gebeurde vaak door marterlingen

5. Steden en edelen

Steden betaalden geld voor stadsrechten aan (hoge) edelen en vorsten

Ze kregen (militaire) steun van steden in hun strijd tegen de lage edelen

Maar steden werden wel steeds zelfstandiger en zelfs machtiger dan de heer

De verstedelijking was een..

1. Snelle verandering
2. langzame verandering

Wat is verstedelijking?

1. Het verschijnsel dat een steeds groter deel van de bevolking buiten de stad woont.
2. Het verschijnsel dat een steeds groter deel van de bevolking in fabrieken werkt
3. Het verschijnsel dat een steeds groter deel van de bevolking in de stad woont.
4. Het verschijnsel dat een steeds groter deel van de bevolking wil gaan stemmen.

Wat zijn privileges?

1. Een brief waarmee je zonden worden vergeven
2. Als een koning vanuit één punt gaat besturen
3. Voorrechten van een groep mensen
4. De privé rechten van de koning

Weektaak

zie bord of its learning