5.2 Crises tijdens de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Planning

Herhaling 5.1 
- Welke machtsblokken
- Welke middelen
- Begrippen bij juiste ideologie

Stof van 5.2 
- Wapenwedloop
- Hongaarse opstand
- Cubacrisis
- Praagse lente

- Eind Koude Oorlog

Wanneer laat men de Koude Oorlog beginnen?

In 1917 want: Russische Revolutie leidde tot de opkomst van het communisme.

In 1945 (meest logisch) want: moment dat de supermachten SU en VS als overwinnaars uit WO2 kwamen en hun invloedssferen wilden uitbreiden.

• Oostblok
• Vrije verkiezingen
• IJzeren gordijn 
• NAVO 
• Eigen bedrijf beginnen
• Warschaupact 
• Socialisme
• Bedrijven van de staat
• Oost-Europa 
• Berlijnse Muur
• bufferzone 
• westblok
• West-Europa
  
• Planeconomie
  

• Markteconomie
• Sovjet-Unie
• Strafkampen
• Marshall-plan
• Wapenwedloop
• DDR
• BRD
• Stalin
• Kennedy
• Trumanleer
•  Verenigde Staten van Amerika

 

COMMUNISME

• Oostblok
• Strafkampen
• Berlijnse Muur 
• IJzeren gordijn 
• DDR
• Stalin
• Warschaupact 
• Socialisme
• Bedrijven van de staat
• Oost-Europa 
• bufferzone 
• Sovjet-Unie
• Planeconomie 

KAPITALISME 

• Markteconomie
• Vrije verkiezingen
• NAVO 
• Marshall-plan
• Wapenwedloop
• Eigen bedrijf beginnen
• BRD
• Kennedy
• Trumanleer
• West-Europa
• Verenigde Staten van Amerika
• Westblok

 

Nakijken

Stof van 5.2

 

- Wapenwedloop

- Hongaarse opstand

- Cubacrisis

- Praagse lente

- Eind Koude Oorlog

Wapenwedloop

Wederzijdse afschrikking

Hongaarse opstand

Stalin sterft in 1953, Chroesjtsjov volgt hem op, wil destalinisatie.

Ook Hongarije moet minder streng bestuur krijgen, er komt een minder strenge communist aan de macht.

Hongarije wenst minder afhankelijk te worden van de SU en dat is waar ingegrepen wordt: opstand werd neergeslagen.

Duizenden Hongaren worden gedood.

Fidel Castro pleegt 

staatsgreep in Cuba

1 januari 1959

Amerikaanse bedrijven op het eiland werden staatsbezit.
De Amerikanen besloten daarom Cuba te boycotten, zodat Castro zich wel over
 
Cuba wordt communistisch.

Cubacrisis

16-28 oktober 1962

Oorzaken

• Sinds 1959 was Cuba communistisch
  

• Dit zorgde voor grote irritatie én angst bij de Verenigde Staten: "Communisme in de achtertuin!"

• Mislukte invasie van de VS op Cuba: Varkensbaai-incident (april 1961)

16-22 oktober 1962

• Amerikaanse vliegtuigen tonen foto's van een raketbasis in aanbouw

• President Kennedy wordt op de hoogte gebracht

• De laatste raketonderdelen zijn per schip onderweg van de Sovjet-Unie naar Cuba
  

Opdracht

• 3, 4 en 6
• Blz. 134 tekstboek

Kennedy aan Chroesjtsjov:

• "Haal de raketbasis op Cuba weg."

• "Laat de Sovjet-schepen met raketonderdelen omkeren."
  

Chroesjtsjov aan Kennedy:

• "Akkoord, maar dan moeten de Amerikanen Cuba niet aanvallen."

De Praagse Lente

1968

• In 1968 wordt Alexander Dubček leider van Tsjechoslowakije
• Hij wil ‘communisme met een menselijk gezicht’
• Mensen mochten zeggen en schrijven wat ze willen
• Uiteindelijk grijpt de Sovjet-Unie  in en Dubček werd gearresteerd
• Deze Praagse Lente had toen een half jaar geduurd.

Chroesjtsjov en Gorbatsjov

Na Stalin zijn dood volgt Chroesjtsjov hem op (1956-1964). 
Belangrijk aan wat hij deed en wilde was: destalinisatie.
Zoals Stalin burgers bang maakte (terreur) zou het niet verder gaan. Tussen SU en het westen kwam meer ontspanning.

Maar...

Over Chroesjtsjov

'Chroesjtsjovs hervormingen leidden tot meer vrijheid, maar met zijn boerse gedrag, opvliegend karakter en ondoordachte beleid bracht hij de wereld op het randje van een nucleaire oorlog'

https://www.historischnieuwsblad.nl/nikita-chroesjtsjov-1894-1971 

https://schooltv.nl/video/high-speed-history-wie-was-gorbatsjov/

Hervormingen Mikhail Gorbatsjov

• Perestrojka: economische hervormingen:
  1. Staat gaat zich minder bemoeien met economie, meer initiatief van burgers toegestaan.
  2. Ontwapening (meer geld voor economie).

• Glasnost meer politieke vrijheid
   Democratischer bestuur, meer partijen
   toegestaan. Je mag je mening geven!

Botsende plannen, SU valt uit elkaar
Door de hervormingen van Gorbatsjov valt (onbedoeld) de SU en het Communisme uit elkaar:

meer openheid botst met de totalitaire dictatuur en meer economische vrijheid botst met de planeconomie.

Omdat er nu kritiek gegeven mocht worden op mensen met hoge functies, had Grobatsjov in eigen land met veel tegenwerking te maken. Deze mensen konden niet goed tegen kritiek. Maar in het buitenland was Gorbatsjov erg populair.

Waarom nu wél kritiek uiten?

Mensen durven nu wel kritiek te uiten, want:

Gorbatsjov heeft beloofd het Rode Leger niet meer in te zetten bij demonstraties.

Wat doet Gorbatsjov?

1. Perestrojka: hervorming van de economie.
2. Glasnost: openheid om vrij je mening te geven.
3. Deelrepublieken krijgen meer vrijheid om eigen parlement en presidenten te kiezen.
4. INF verdrag: afspraken over kernwapens.

Door de hervormingen van Gorbatsjov valt (onbedoeld) de SU en het Communisme uit elkaar: 

meer openheid botst met de totalitaire dictatuur en meer economische vrijheid botst met de planeconomie.

De planeconomie blijkt niet te werken

• Planeconomie: voor bepaald aantal jaar vastleggen wat er geproduceerd moet worden (5 jaar in het geval SU)

• Economisch gezien een rampzalig idee > Altijd tekorten, heel veel regeltjes en slechte kwaliteit producten > Veel armoede onder bevolking van SU... 

    Veel onvrede onder de bevolking.

Vijfjarenplan

De regering beslist wat er geproduceerd moet worden in de komende vijf jaar (vijfjarenplannen)

Revolutiejaar 1989

De val van het communisme in Oost-Europa

Tijdlijn

1949: de NAVO wordt opgericht. 
1953: Stalin sterft, Chroesjtsjov volgt op.
1955: de BRD mag toetreden tot de NAVO.
          In dit zelfde jaar wordt het Warschaupact opgericht.
1956: Opstand Hongarije.
1961: De Berlijnse muur wordt gebouwd.
          In dit zelfde jaar wordt Kennedy president van de VS.
1968: Praagse lente.
1981: Reagan wordt president van de VS.
1985: In de SU komt Gorbatsjov aan de macht.
1989: De Berlijnse muur valt.