Module 1 les 1 hoofdluis en tekenbeet

• Farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 2

Hoofdluis & tekenbeet

Module 1 

Les 1 

Wat gaan we deze les doen?

Schooljaar 24-25 

Uitleg module 1 

Start hoofdluis & tekenbeet 

Waar denk je aan bij hoofdluis?

Hoofdluis in het kort 

• Parasiet 
• Leeft op warme en behaarde plekken hoofd 
• Vooral kinderen basisschool 
• Klachten; jeuk en aanwezigheid neten en luizen 
• Besmetting door direct contact met de hoofdhuid  

Wat zijn neten?

Neten 

• Volwassen hoofdluis legt eitjes (neten) 
• Zijn kleiner dan 1 mm en tonvormig 
• Kleur varieert van egaal zandkleurig tot bijna zwart 
• Lijken op hoofschilfers
• Zitten vast aan de haren bij de haarinplant 
• Na 7 dagen komen ze uit; nimfen  
• En het omhulsel blijft aan het haar vast geplakt; is wel leeg 

Nimfen

Ontwikkeling van nimf tot volwassen luis duurt 7-10 dagen 

Hoofdluis

• Volwassen luis leeft ongeveer 20 dagen 
• Vrouwtjes leggen gemiddeld 5 eitjes per dag 
• Volwassen vrouwtje is ongeveer 3 mm 
• Mannetje iets kleiner 
• Overleven slecht 1-2 dagen buiten de mens 
• Afhankelijk van luchtvochtigheid en temperatuur 
• Bij kamertemperatuur en zonder bloed kan maximaal 2 dagen 
• Neten overleven langer en kunnen beter tegen kou

Een hoofdluis kan springen

Waar

Niet waar

Hoofdluis 

• Kunnen niet leven zonder gastheer ​
  
• Bloed​
  
• Prikt klein gaatje in hoofdhuid, spuit er een stof in die het stollen van het bloed voorkomt en zuigt het bloed op ; jeuk 
• Bij eerste besmetting treedt soms de jeuk pas op na 1-2 weken ​
  
• Kan niet springen of vliegen 

​

Je kunt hoofdluis behandelen zonder luizendodend middel

1. Waar
2. Niet waar

Methode 1; nat kammethode

Voor controleren en behandelen van hoofdluis 

Opdracht; 

Zoek deze methode op en probeer aan je klasgenoot uit te leggen (wissel daarna om) 

WHAM: Wie? 

Kind jonger dan 6 maanden ​

• Mag geen luizendodend middel ​

Zwangere vrouw of vrouw die borstvoeding geeft ​

• Alleen dimeticon ​
• Of kammethode ​

​

WHAM: Hoelang? 

Is het hoofdluisbesmetting? ​

• Nat- kammethode ​
  

Andere familieleden, vriendjes etc.? ​

Aanwezigheid luizen?​

• Kan duiden op wekenlang luizen ​
  
• Allergische reactie speeksel duurt enkele weken ​

WHAM: Actie?

Eerste besmetting?​

Herbesmetting? ​

• Alle eerdere maatregelen goed uitgevoerd? ​
  
• Dagelijks gekamd?​
  
• Eerder middel gebruikt? Is die wel herhaald? ​
  

​

WHAM: Medicatie?

Niet van toepassing 

Wanneer stuur je een klant met hoofdluisbesmetting naar de huisarts?

Wanneer HA? 

1. Bij secundaire bacteriële infectie ​

• Wondjes, korsten, pusvorming ​

2. Zelden: lichte lymfeklierzwelling in nek ​

3. Onbehandelbaar of besmetting komt regelmatig terug​

• Geen huisarts nodig ​

Duur zelfbehandeling

Na 14 dagen zou de hoofdluis weg moeten zijn 

Jeuk kan nog 2 weken aanhouden 

Wat zou jij de klant adviseren bij een hoofdluisbesmetting?

Advies hoofdluis 

Methode 1 ​

• Heeft de voorkeur ​
• Dagelijks kammen gedurende 2 weken ​
• Met luizen of netenkam ​
• Kinderen onder de 6 maanden​
• Zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven ​

Advies hoofdluis 

Methode 2 ​

• Dagelijks kammen gedurende 2 weken ​
• Met luizen of netenkam ​
• Verwijderen neten ​
• Op dag 1 en 8 luizendodend middel ​

Eerste keuzemiddel 

Dimeticon lotion ​

• Geen interacties​
  
• Mag bij zwangerschap en borstvoeding ​
  

Bijwerkingen: ​

• Jeukende of schilferende hoofdhuid ​
  
• Irritatie rond de ogen ​

Dag 1: voldoende lotion verdelen over droog haar ​

Bij voorkeur ‘s avonds ​

Goed inwrijven ​

Op natuurlijke wijze laten drogen ​

Na minimaal 8 uur het haar uitwassen ​

Dag 8 herhalen

14 dagen lang kammen! 

​

Tweede keuzemiddel 

Malathion lotion of shampoo ​

Pemetrine lotion ​

Toenemende resistentie ​

Ongename geur ​

Malthion onwerkzaam door chloorwater 

Afgeraden middelen

Lindaan (ouderwets) ​

Mayonaise ​

Petroleum ​

Theeboomolie ​

Azijn​

Cola ​

​

Tekenbeet

Waar denk je aan bij een teek?

Teek

• Lijkt op plat spinnetje ​
• Komen voor in hele land ​
• Bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen ​
• Leven tussen hoog gras en bladeren ​
• Leven van bloed van dieren en soms van mensen ​
• Kunnen onopgemerkt uren of dagen op de huid zitten in zich volzuigen met bloed ​
• Meestal onschuldig; wel zo snel mogelijk verwijderen i.v.m. Lyme bacterie ​

Levenscyclus (1) 

• Ei, larve, nimf, volwassen teek ​
  
• Drie laatste stadia; hebben bloed nodig ​
  
• Zoeken naar gastheer ​
  
• Vooral vogels en knaagdieren maar ook de mens​
  
• Als gastheer ook besmet is met de Lyme bacterie (Borrelia burgodorferi) kan teek ook besmet raken ​​

Levenscyclus (2) 

• Na bloedmaaltijd leeft teek tussen grassen en bladeren ​
• Daar gaat over na volgend levensstadium ​
• Besmette teek houdt bacterie bij zich ​
• Na enkele maanden gaat teek opzoek naar volgende gastheer ​
• Tijdens bloedmaaltijd kan teek bacterie overbrengen naar gastheer – besmetting ​
• Vooral nimfen en volwassen vrouwtjesteken kunnen ziekten overbrengen ​
• Volwassen vrouwtjesteek volgezogen met bloed legt eieren en gaat daarna dood – eitjes zijn niet geïnfecteerd ​

​

Hoe voorkom je een tekenbeet?

Hoe voorkom je een tekenbeet?

Vooral in hoog, schaduwrijk gras en dode bladeren bij bomen en struiken ​

• Blijf zoveel mogelijk op de paden en vermijd dichte begroeiing en struikgewas ​
• Draag dichte schoenen, lange mouwen, lange broek, stop broekspijpen in uw sokken​
• Op lichte kleding zijn teken beter te zien ​
• Draag kleding die geïmpregneerd is met permitrine of spuit kleding in met middel dat DEET bevat ​
• Smeer onbedekte huid in met middel dat DEET bevat ​​

Opdracht 

Zoek uit in tweetallen: 

Hoe kun je jezelf controleren op teken?​

En hoe kun je deze het beste verwijderen? ​

Controleren 

• Ben je op plekken geweest waar teken voorkomen? ​
• Controleer jezelf en anderen ​
• Teken kunnen overal bijten ​
• Hebben voorkeur voor liezen, knieholtes, oksels, bilspleet, rand van ondergoed, achter de oren en rond de haargrens ​
• 1-3 mm; erg klein ​
• Als teek net heft gebeten lijkt klein zwart puntje ​
• Door opzuigen bloed kan opzwellen tot bruin/grijs bolletje ter grootte van een erwt ​​

Verwijderen (1)

• Haal de teek zo snel mogelijk weg​
  
• Hoe langer deze blijft zitten hoe groter de kans is op overdragen van ziekteverwekkers ​
  
• Gebruik geen alcohol, jodium, olie of andere middelen voor het verwijderen ​
  
• Pak de teek met een puntige pincet zo dicht mogelijk op de huid bij de kop en trek hem er rustig uit ​
  
• Als stukje kop achterblijft is dat ongevaarlijk, deze komt er vanzelf uit (net als splinter) ​
  
• Ontsmet hierna het beetwondje ​
  

​

Verwijderen (2)

Noteer wanneer en waar je bent gebeten​

Tot 3 maanden na de tekenbeet de huid in de gaten houden ​

Let op het ontstaan van verkleuring van de huid en klachten die passen bij ziekte van Lyme ​

Naar de huisarts verwijzen; ​

• Verkleuring van huid op plek van beet die groter wordt ​
  
• Koorts en eventueel spier- en gewrichtspijn in eerste weken na beet ​
  
• Gewrichtsklachten, huidklachten, zenuwklachten of hartklachten ​​

Melden 

Gebeten door teek?​

Kan je melden op www.tekenradar.nl ​

Ziekte van Lyme 

• Veroorzaakt door Borrelia bacterie ​
• Meest voorkomende signaal is rode ring- of vlekvormige uitslag; erythema migrans ​
• Soms blauwachtige of roze vlek ​
• Kan binnen enkele dagen maar ook na 3 maanden ​
• Ring of vlek wordt steeds groter; kenmerk ​
• Uiteindelijk kan ring of vlek verdwijnen; hoeft niet te betekenen dat bacterie weg is ​
• Soms mensen besmet zonder rode ring of vlek ​

Klachten ziekte van Lyme (1)

Eenmaal in het lichaam richt bacterie zich op zenuwweefsel, gewrichten, huid en het hart ​

Klachten binnen 3 maanden; griepachtig en opzwelling van oorlel of tepel ​

Daarna als ziekte niet wordt opgemerkt volgende fase​

Klachten ziekte van Lyme (2)

• Neurologische, gewrichts-, huid- of hartklachten ​
• Welke klachten verschilt per persoon ​
• Aandoeningen met zenuw komen meeste voor​
• Zenuwpijn of zenuwuitval, verlamming van gezichtsspieren of pijn, krachtsvermindering arm of been​
• https://www.rivm.nl/ziekte-van-lyme ​

Huiswerk/ voorbereiden 

Hoofdstuk 15 lezen

MBO leren certificaat hoofdluis