8.4 De emancipatiebewegingen 8.5 De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

H8 Burgers en stoommachines

Vorige week 

8.4 De emancipatiebewegingen

Emancipatiebewegingen

Confessionelen, socialisten en feministen voelden zich achtergesteld.

Ze willen gelijke rechten voor hun groep.

Confessionalisme

• Politiek die uitgaat van het geloof
• Industriële samenleving  / liberalisme had tot gevolg dat geloof steeds minder belangrijk werd
• Strijd met liberalen om 'bijzonder' onderwijs
• Schoolstrijd! 
• Volgens de grondwet van 1848 mogen bijzondere scholen worden opgericht. Ook Christelijke scholen werden toegestaan. 

8.5 De Sociale Kwestie

Leerdoelen: 

• over de slechte leef- en werkomstandigheden van arbeiders
• welke meningsverschillen er waren over de sociale kwestie
• hoe een begin werd gemaakt met de verzorgingsstaat
  

Wat is de Sociale Kwestie? 

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

In de 19e eeuw ontstond discussie over de sociale kwestie: het probleem van de slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders.

• slechte woontoestanden in de steden
  
• lage lonen
  
• kinderarbeid
  
• werkdagen van 12 uur zonder vakanties
  
• werktempo bepaald door machines
  
• ongezond en onveilig werk
  
• massaontslagen tijdens economische crisis: lange tijd van economische achteruitgang en werkloosheid
  
• harde relatie tussen arbeiders en bazen, dreiging van meedogenloze klassenstrijd
  

Wie helpt de arbeiders? (1)

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (soms ook uit eigen belang: een fittere arbeider werkt harder...)

• Arbeiders gaan staken

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Wie helpt de arbeiders? (2)

• Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten (links), confessionelen (midden) en liberalen (rechts)

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor de Sociale Kwestie, maar ook allemaal eigen belangen

Zienswijzen politieke stromingen

• Socialisten zagen armoede als gevolg van het kapitalisme, dat moest worden afgeschaft.
• Confessionelen wezen het kapitalisme niet af, arbeiders en werkgevers moesten samen de sociale kwestie oplossen.
• Linkse liberalen vonden dat de staat de sociale misstanden moest bestrijden.
  

Liberalen

• Eigen verantwoordelijkheid!
  
• Staat/overheid hoeft arbeiders niet te helpen.
  
• Sociale wetgeving (WW, ZW, AWBZ, subsidies, kinderbijslag) maakt mensen lui!
  
• Welke mensen stemmen op liberalen?
  

Socialisten

• Gedeelde verantwoordelijkheid.
  
• Staat/overheid moet arbeiders helpen die dit zelf niet kunnen.
  
• Sociale wetgeving (WW, ZW, AWBZ, subsidies, kinderbijslag) is nodig!
  
• Welke mensen stemmen op socialisten?
  

Het begin van de verzorgingsstaat 1/2

• De overheden gingen zwakke groepen beschermen:
  
• Door beperking kinderarbeid, in Nederland door Kinderwetje van Van Houten, 1874.
• Staatsingrijpen in de volksgezondheid: aanleg van waterleiding en riolering in steden.
• Vergroten van veiligheid in de industrie, werkgevers werden aansprakelijk voor bedrijfsongevallen.

Liberalen

Nachtwakersstaat: overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid

• Economie helemaal vrij laten

• Sociale wetten kosten teveel geld

• Rechts in de politiek

• Passieve overheid
  

a Geef aan wat bedoeld werd met 'de sociale kwestie'.
b Beschrijf de 19e-eeuwse leefomstandigheden en de werkomstandigheden van de arbeiders in de westerse steden elk met twee voorbeelden.

Bekijk de afbeelding 

Leg uit dat deze afbeelding past bij beide kenmerkende aspecten 8.5; de sociale kwestie.

(Afbeelding: Piramide van het kapitalistische systeem, VS 1911)

bekijk de afbeelding

Leg uit waarom de voorgestelde maatregel bijdroeg aan het oplossen van de sociale kwestie.

(afbeelding van Amerikaanse vakbonden 1886)