Enkelvoudige en samengestelde zinnen (hoofd- en bijzinnen)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

HOOFD- EN BIJZINNEN

Grammatica en spelling 3F

Planning: 

• Enkelvoudige en samengestelde zinnen
• Hoofd- en bijzinnen

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

Voorbeeld:

In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Hoe kun je het onderwerp vinden?                    Wie/wat + gezegde

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Enkelvoudige zin: een zin met 1 persoonsvorm

Voorbeeld: In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje.

Samengestelde zin: een zin met meerdere persoonsvormen

Voorbeeld: In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante.

Enkelvoudige en samengestelde zinnen; hoofd- en bijzinnen

Je kan een zin in een andere tijd zetten. De werkwoorden die veranderen zijn persoonsvormen. Dit geldt ook voor samengestelde zinnen. Kijk maar:

• In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante.
• In de vakantie gingen wij altijd naar Spanje, want daar woonde mijn tante.

          VRAGEN

Kijk naar de volgende zinnen. Is het een enkelvoudige of samengestelde zin? 

Wilma ging naar huis omdat ze moe was.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

De winkel op de hoek van de Hoogstraat is gisteren geopend.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Wil je die tas met boeken op tafel neerzetten?

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

Het meisje verwacht dat ze van de slager een stukje worst krijgt.

1. Enkelvoudige zin
2. Samengestelde zin

          THEORIE

Hoofd- en bijzinnen

Hoofdzin: 

1. Het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar. 
2. Er kunnen geen andere zinsdelen tussen staan.
3. De persoonsvorm staat in de hoofdzin vooraan (op de 1e of 2e plaats).

Bij samengestelde zinnen kun je onderscheid maken in hoofd- en bijzinnen.

Hoofd- en bijzinnen

Voorbeeld: 

• In de vakantie gaan wij altijd naar Spanje, want daar woont mijn tante. 

Hoofd- en bijzinnen

Zo herken je hoofdzinnen en bijzinnen: 

• Als er tussen persoonsvorm en onderwerp een woord (bijvoorbeeld 'niet') kán staan, dan is dat een bijzin. 
• In een bijzin staat de persoonsvorm vaak achteraan.
• Kan dit niet, dan is het een hoofdzin. 
• Een hoofdzin kan zelfstandig voorkomen.

          VRAGEN

Kijk naar de volgende samengestelde zinnen. Geef aan uit welke zinnen de zin bestaat. 

Sabine had een gezicht getrokken alsof ze iets vies proefde.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

We gaan met de klas naar Parijs en we zullen daar een week blijven.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Als we in Parijs zijn, wil ik graag wat kledingwinkels bezoeken.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Ik dacht dat we gingen fietsen.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

Ik ga op vakantie en dat is leuk.

1. Hoofdzin-hoofdzin
2. Hoofdzin-bijzin
3. Bijzin-hoofdzin

De volgende zinnen bestaan uit een hoofdzin met een bijzin erin. Maak in je hoofd de zin vragend; de hoofdzin komt dan vooraan te staan. 

Noteer daarna of de bijzin vooraan in de hoofdzin staat of achteraan in de hoofdzin. 

Kies: vooraan of achteraan.

Omdat de aarde langs het kunstgrasveld zink bevat, zal de gemeente de grond reinigen.

De bijzin staat..

1. vooraan
2. achteraan

Sommige virussen helpen de mens, doordat ze ziekmakende bacteriën uitschakelen.

De bijzin staat..

1. vooraan
2. achteraan

Uit onderzoek blijkt dat jonge eendjes achter hun moeder zwemmend energie besparen.

De bijzin staat..

1. vooraan
2. achteraan

Als hij een week vrij kan krijgen, gaat de heer Dam in februari op wintersport.

De bijzin staat..

1. vooraan
2. achteraan

In de krant las ik laatst dat NASA op de maan een 4G-mast gaat plaatsen.

De bijzin staat..

1. vooraan
2. achteraan

Blijkbaar wordt water niet stroperig, voordat het precies bij nul graden bevriest.

De bijzin staat..

1. vooraan
2. achteraan

Als ik op vakantie ga, dan neem ik altijd drie paar schoenen mee.

De bijzin staat..

1. vooraan
2. achteraan

Als je mee hebt gedaan met deze LessonUp (en je begrijpt de antwoorden), dan mag je opdracht 1 van 5.9 overslaan.